نزدیک به یک هفته از آغاز مجدد درگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان می‌گذرد. زخمی کهنه در منطقه قفقاز که مجدداً سر باز کرده است و حمایت کشورهای مختلف از طرفین درگیری، بر پیچیدگی آن افزوده است. ارمنستان و جمهوری آذربایجان دیگری را به گشودن آتش در سرزمین‌های خود در منطقه مورد مناقشه ناگورنو-قره باغ متهم می کنند. این، شدیدترین تبادل آتش بین دو کشور و در این منطقه از دهه ۱۹۹۰ تاکنون به شمار می‌رود و اکنون ترکیه به صراحت از آذربایجان حمایت کرده است. حمایتی صریح و رادیکال که ابعاد منطقه‌ای به بحران داده است.
حمایت صریح و آشکار رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه این کشور در حمایت از آذربایجان پیرامون مناقشه قره باغ، در حالی صورت گرفته است که منابع خبری متعددی گزارش داده‌اند نیروهای تندرو و مخالفان ترکمان و عرب دولت سوریه که تحت‌الحمایه آنکارا هستند (و در سوریه نیز مرتکب جنایات زیادی علیه کردها شده‌اند)، توسط ترکیه به منطقه منتقل شده‌اند تا علیه ارتش ارمنستان وارد جنگ شوند. این رویکرد ترکیه در سوریه و لیبی نیز مسبوق به سابقه است. فارغ از مسائل حقوقی و سیاسی، قطعنامه‌های سازمان ملل و رابطه دو طرف جنگ با اسرائیل و آمریکا و روسیه و ایران؛ یک نگرانی مهم، استفاده از گروه‌های مزدور در این جنگ است. رویکرد ترکیه در صادرات نیروهای افراطی و تروریستی به مناطق مختلف جهان، این بار خود را در منطقه قره‌باغ نشان داده است.
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران معتقد است این امر خطر حضور گروه‌های افراطی و تروریستی مانند گردان حمزه را در مرزهای ایران افزایش می‌دهد. گردان حمزه یکی از مهم‌ترین نیروهای تروریستی وابسته به ترکیه متشکل از «ترکمان‌ها» است که پیش از این در شمال حلب، ادلب و لیبی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. اعضای این گروه خطرناک و حرفه‌ای طی برنامه سرّی مستقیما از سوی ترکیه تربیت شده‌اند. گردان حمزه تجربه درگیری با نیروهای ایرانی را نیز در سوریه داشته‌اند که با صدمات سنگین روبرو شده‌اند. اعضای این گردان با انتشار عکس سلفی از پرواز آنکارا-باکو از انتقال خود خبر داده‌اند.[1] وزارت خارجه روسیه نیز به این امر واکنش نشان داده است. بیانیه وزارت خارجه روسیه به زبان انگلیسی منتشر شده و از رهبران کشورهای دخیل خواسته اقدامات لازم برای جلوگیری از کاربرد تروریست‌ها و مزدوران خارجی را انجام دهند. لذا به نظر می‌رسد ترکیه به طور رسمی- میدانی وارد جنگ شده است. اما اتفاق مهم‌تر، اتهام‌زنی رسانه‌های ترکیه به ایران است. آنکارا برای پوشش دخالت خود در منطقه، به ایران اتهام زده است که اولاً راه را برای صادرات سلاح به ارمنستان باز گذاشته است و ثانیاً کریدور امنی برای اعزام نیروهای پ.ک.ک به نفع ارمنستان ایجاد کرده است. این دو اتهام، با قاطعیت از سوی ایران رد شده است. چندین خبرگزاری مهم ترکیه می‌گویند که ایران برای 300 مبارز پ.ک.ک مسیری برای اعزام به ارمنستان باز کرده است. آنها می‌گویند که آنها از ارومیه با اتوبوس به آنجا رفته‌اند. دیدبان حقوق بشر کردستان اعتقاد دارد که این اتهامات، منشا ترکی دارند و رسانه‌های حزب حاکم آک پارتی، در مساله جنگ قره‌باغ پروپاگاندای سیاهی علیه ایران شروع کرده‌اند. دیدبان اعتقاد دارد ترویج خشونت و گسترش افراطیگری توسط دولت ترکیه به بهانه حمایت از آذربایجان، نتیجه دخالت و ماجراجویی ترکیه در منطقه است. ایران خود قربانی تروریسم منطقه‌ای پ.ک.ک/ پژاک است و هرگز در جنگ قره‌باغ، از یکی از طرفین حمایت نکرده است. خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران، تاکید کرده اجازه انتقال سلاح و مهمات از خاک ایران داده نمی‌شود و با تکذیب خبر منتشر شده مبنی بر ترانزیت سلاح و ادوات نظامی از مسیر ایران به ارمنستان، گفت: «جمهوری اسلامی ضمن نظارت دقیق و کنترل لازم بر روند جابه‌جایی و ترانزیت کالا به کشورها، به هیچ وجه اجازه نمی‌دهد از خاکش برای انتقال سلاح و مهمات استفاده شود».
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران، ضمن تاکید بر حل مساله از طریق مساعی جمیله و مبتنی بر رویکرد چندجانبه‌گرایی همراه با مشارکت کشورهایی مانند ایران و روسیه، اعتقاد دارد ترکیه، بازیگر منصف و بی‌طرفی نیست و تجربه سیاست خارجی این کشور در ایجاد بحران‌ها، نشان داده است که آنکارا قصد دارد با اتهام‌زنی و صادرات تروریست‌های چندملیتی و البته به بهانه پ.ک.ک، مطامع خود را دنبال کند. تجربه حضور ترکیه در اقلیم کردستان و سوریه به بهانه حضور نیروهای پ.ک.ک/ ی.پ.گ، نشان داده است خط خبری انتقال آنها از طریق ایران به ارمنستان، با دو هدف فرافکنی در مورد چرایی حمایت ترکیه از آذربایجان و ایجاد بهانه برای حضور در مرزهای ایران است. دیدبان از مسئولان ارشد ملی و استانی انتظار دارد ضمن حفظ هوشیاری و بی‌طرفی، از طرفین منازعه حاضر درخواست کنند جنگ را به مرزهای ایران نکشانند. اخبار منتشر شده در مورد اصابت چند خمپاره به روستاهای مرزی ایران در کنار تصاویر منتشر شده از حضور نیروهای افراطی وابسته به ترکیه، نگران کننده است. خصوصاً آنکه معمولاً آنکارا در سال‌های گذشته بیش از منطق به قدرت نظامی خود توجه کرده است. بر این اساس، دیدبان ضمن محکوم کردن هرگونه تجاوز به خاک ایران و نقض حقوق بشر و حقوق مخاصمات مسلحانه، در مورد استفاده ترکیه از ابزار دروغ و گروه‌های نیابتیِ افراطی، به شدت هشدار می‌دهد. دیدبان معتقد است ترکیه، هرگز به سیاست حُسن همسایگی پایبند نبوده است.
[1]. https://b2n.ir/831016