روان العالکو در تابستان ۲۰۲۰ وقتی که فقط ۱۶ سال داشت، توسط نیروهای دموکراتیک سوریه (یک اتحاد متشکل از شبه‌نظامیان کرد و عرب که در سال ۲۰۱۴ برای مبارزه با داعش تشکیل شده بود) برای دیدار یکی از دوستانش در دبراسیه، به شمال شرق سوریه رفت.
فرهاد اوسو، یکی از فعالان حقوق بشر، و از بستگان وی در کردستان عراق، با روایت داستان العالکو، به عرب‌نیوز گفت که این دختر دانش‌آموز عملاً پس از اینکه مادر دوستش او را به دفتر امنیتی محلی منطقه برد، ربوده شد.العالکو در اردوگاه سربازان جوان با ماهها تمرینات نظامی طاقت‌فرسا و تلقین‌های سیاسی روبرو شد. به گفته اوسو، در تمام این مدت، العالکو هیچ تماسی با خانواده خود نداشت. با گذشت هفته‌ها و ماهها، عمران، پدر العالکو، درخواست‌های خشمگینانه بیشتر و بیشتری را برای آزادی فرزندش مطرح کرد که در نهایت منجر به دستگیری‌اش شد. هنگامی که عمران العالکو آزاد شد، نامهای سرگشاده در فیس‌بوک منتشر کرد و خواستار آزادی دخترش شد.
عمران، با درخواست مستقیم از مظلوم عبدی، فرمانده کل نیروهای SDF، که یک سال قبل متعهد به پایان دادن به کارگیری کودکان به عنوان نیروی مسلح شده بود، نوشت: «این مورد، یک آدم‌ربایی، ربودن یک کودک از خانه، مدرسه، دوستانش و نابود کردن دوران کودکی اوست. این خائنان دخترم را ربودند. به من گفتید که به تعهد خود عمل میکنید، پس چرا قوانین را فقط در جایی که مناسب میدانید اعمال میکنید؟ گذشته، حال و آینده ام را سرقت کردید».
داستان العالکو یک داستان منحصر به‌فرد در شمال شرق سوریه نیست. هنگامی که داعش در تابستان ۲۰۱۴ تصرف مناطق کردنشین را آغاز کرد، نیروهای دموکراتیک سوریه با ائتلافی به رهبری ایالات متحده یک اتحاد چند قومی ایجاد کردند تا قلمرو خود را از داعش پس بگیرد. در این روند، تعداد زیادی از جنگجویان زیر سن قانونی در صفوف آن به‌کارگیری شدند. این در حالی بود که قبل از قیام سوریه در سال ۲۰۱۱، زبان و فرهنگ کردی توسط دولت سوریه، به رسمیت شناخته نمی‌شد؛ اما هنگامی که نیروهای دولتی برای سرکوب قیام در نقاط مختلف از شمال سوریهی چند قومیتی خارج شدند، کردها شروع به مدیریت امور خود کردند.
در سال ۲۰۱۴ و با ظهور داعش بود که کردها برای دفاع از آزادیهای تازه خود بسیج شدند و در نهایت با حمایت آمریکا داعش را عقب راندند. زنان در صفوف SDF حضور مهمی داشتند و توجه جامعه جهانی و رسانه‌ها را جلب کردند.
مناطق کردنشین سوریه، منطقه خودگردان شمال شرقی سوریه به رهبری کردها، به سرعت به کانونی برای اجرای اهداف گسترده کردها تبدیل شد؛ البته با الهام از پ.ک.ک! هنگامی که تهدید داعش در سوریه فروکش کرد، بسیاری از ساکنان مناطق کردنشین سوریه نسبت به اهداف سیاسی نیروی اصلی در SDF یعنی یگان‌های مدافع خلق یا YPG ابراز نگرانی کردند.
یگان‌های مدافع خلق، شبه‌نظامیان وابسته حزب اتحاد دموکراتیک یا PYD، یک گروه ناسیونالیست کرد سوری وابسته به پ‌ک‌ک هستند که دهه‌ها جنگ چریکی را علیه دولت ترکیه در راستای دستیابی به حقوق سیاسی و فرهنگی بیشتر برای کردهای جنوب شرقی کشور در این منطقه به راه انداخته است. بر اساس گزارش شورای آتلانتیک، برای حمایت از تلاش‌های سیاسی و نظامی PYD در سوریه، کردهای ترکیه، ایران و عراق برای پیوستن به YPG به سوریه سفر کرده‌اند.
حقایق مهم
به‌کارگیری و استفاده از کودکان توسط نیروهای مسلح یا گروهها، نقض شدید حقوق کودک و قوانین بشردوستانه بین‌المللی است. منابع محلی به عرب‌نیوز گفتند در حالی که برخی از کردهای سوریه به آرمان‌های پ.ک.ک گرایش داشتند، برخی دیگر آنها را خارجی و برانداز میدانستند.
طبق گفتههای منابع با توجه به افزایش تقاضای SDF جهت جذب نیرو برای دفع حملات شبه نظامیان و متعاقبا تهاجمات فرامرزی ترکیه (ابتدا در عفرین در سال ۲۰۱۸ و سپس در شمال شرق سوریه در سال ۲۰۱۹)، نیروهای دموکراتیک سوریه به سمت سربازگیری اجباری و به کار گرفتن جنگجویان زیر سن قانونی حرکت کرد.
اوسو می‌گوید که او و دیگر فعالان حقوق بشر افزون بر ۸۰ مورد مشابه از سربازگیری اجباری کودکان زیر سن قانونی توسط نیروهای SDF را مستند کرده‌اند. فعالان حقوق بشر در میان مبارزان زن در SDF، مواردی از سربازگیری اجباری دختران نوجوان را ثبت کردند. در میان آنها یک دختر ۱۵ ساله بود که در دسامبر ۲۰۲۱ در شهر مرزی کوبانی ناپدید شد. اوسو با اشاره به گروه وابسته به پ.ک.ک که روان العالکو را به سربازی گرفته، گفت: «والدین او تأییدیه حضورش را دریافت کردند، اما جنبش جوانان انقلابی از آزاد کردن او امتناع کرد».
وی افزود «به طور کلی، همه بچه‌هایی که در شمال سوریه ربوده شده‌اند، آموزش‌های نظامی و رزمی دیده‌اند و مهم‌تر و خطرناک‌تر از همه اینکه، بچه‌ها در معرض شستشوی شدید مغزی قرار می‌گیرند، تا جایی که به آنها گفته میشود والدین خود و اینکه از کجا آمده‌اند را فراموش کنند. همه آن چیزی که اهمیت دارد اهداف PKK است. والدین مجاز به هیچگونه تماسی با فرزندان خود در زمان آموزش نیستند».
تحلیلگران میگویند که با افزایش قدرت و نفوذ نیروهای SDF در طول جنگ علیه داعش، نفوذ پ.ک.ک نیز که تقریباً در همان زمان در شمال شرق سوریه حضور پیدا کرده بود، افزایش یافت. هزاران جنگجوی آن از کوه‌های قندیل در شمال کردستان عراق حرکت کردند تا از فرصت‌های استراتژیک ایجاد شده در منطقه جنوبی دشمن خود، ترکیه، استفاده کنند. پوسترهایی که در سرتاسر شهرها نصب شده بودند و «شهدای» نبردهای اخیر را نشان می‌دادند همیشه با عکس کشته‌شدگان پ.ک.ک پوشیده می‌شد، در حالی که عکس‌های کشته‌های SDF و YPG در حاشیه بود. بسیاری از مجروحان حتی سن کافی برای حمل سلاح نداشتند.این در حالی بود که به کارگیری کودکان توسط گروههای مسلح نقض جدی حقوق کودک و قوانین بشردوستانه بین المللی تلقی میشود.
در سال ۲۰۱۹، عبدی (فرمانده نظامی کردهای سوریه که عضو قدیمی پ.ک.ک است) با انتقاد از ادامه عضوگیری کودکان توسط گروههای SDF مواجه شد و تعهدی را از طرف گروه متبوع خود برای پایان دادن به این عمل امضا کرد که تحت نظارت سازمان ملل بود. برای اجرای این تعهد، نیروهای دموکراتیک سوریه دفتر حفاظت از کودکان در برابر درگیریهای مسلحانه را تأسیس کردند که با اعزام و بازگشت بیش از ۲۰۰ کودک به خانواده‌هایشان اعتبار خوبی کسب کرد. اما در نوامبر ۲۰۲۱، ده‌ها خانواده کرد در مقابل مقر سازمان ملل در شهر قامشلی در شمال سوریه تجمع و نیروهای دموکراتیک سوریه را به نقض عهد خود متهم کردند. فرهاد شامی، رئیس مرکز رسانه‌ای نیروهای دموکراتیک سوریه، در پاسخ به این اتهامات گفت که گزارش‌های مربوط به عضوگیری مداوم کودکان نادرست و اغراق‌آمیز است.
او به عرب‌نیوز گفت: «هیچ سرباز زیر ۱۸ سالی در نیروهای دموکراتیک سوریه وجود ندارد. سربازی اجباری از قوانین و مقررات مکتوبی پیروی میکند که به وضوح بیان میکند هیچ خردسالی مجاز به پیوستن نیست.» شامی میپذیرد که جناح غیرمسلح جنبش جوانان انقلابی، افراد زیر سن قانونی را فقط با رضایت والدین جذب میکند.
وی گفت: «ما در نیروهای دموکراتیک سوریه در صورت تمایل به پیوستن به نیروها، بر اجرای همه شرایط تأکید می‌کنیم که مهم‌ترین آن شرط سنی مناسب است».
با این حال، بسام الاحمد، یکی از بنیانگذاران و مدیر اجرایی «حقیقت و عدالت برای سوریها» به عرب‌نیوز گفت که «همه نیروهای مسلح از همه جناحها در سوریه در جذب کودک‌سربازها مقصر هستند»
او گفت: «تنها تفاوت این است که نیروهای دموکراتیک سوریه در سال ۲۰۱۹ تعهدی را با سازمان ملل امضا کردند تا این عمل را متوقف کند. اگرچه که پس از آن کودکان به والدین خود بازگردانده شدند، اما این پدیده هنوز به پایان نرسیده است. در واقع، موارد عضوگیری کودکان باید صفر شود».
گزارش شبکه حقوق بشر سوریه حاکی از آن است که حداقل ۱۵۶ کودک‌سرباز در صفوف نیروهای SDF باقی مانده‌اند و ۱۹ نفر فقط در نوامبر ۲۰۲۱ به خدمت سربازی رفته‌اند.
بسام الاحمد گفت: «هر جا که کودکان در مناطق جنگی خدمت کرده‌اند، آسیبی پایدار به رشد شناختی و عاطفی ثبت شده است. آسیب پایدار به رشد شناختی و عاطفی کودکانی که در مناطق جنگی خدمت کرده‌اند به خوبی مستند شده است. مقابله با این موضوع دشوار است. متأسفانه، بچه‌هایی که ماهها را در کمپ‌های آموزشی گذرانده‌اند، شدیداً به حمایت روانی نیاز دارند؛ خدماتی که در حال حاضر به ندرت ارائه میشود».
سرانجام وقتی العالکو بعد از یک سال به خانواده‌اش بازگردانده شد، شخصیتش به طرز چشمگیری تغییر کرده بود، او با ایده‌آل‌های خیالی کمونیستی پ.ک.ک شستشوی مغزی داده شده بود…