با توجه به رشد روزافزون استفاده از پلتفرم‌های مجازی توسط کودکان و در دسترس بودن وسایل الکترونیکی برای کودکان، صیانت از حقوق کودکان نیز در فضای مجازی دشوارتر شده است.
اکنون کودکان به راحتی هدف تروریسم رسانه‌ای، سواستفاده جنسی، انتشار تصاویر مستهجن، خرید و فروش سلاح و مواد مخدر، فریب مالی و… قرار می‌گیرند. حفاظت از آنها نیز توسط قوانین، خانواده‌ها، دولت‌ها و پلتفرم‌های مختلف دشوار شده است. یکی از آسیب‌های جدی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی علیه کودکان، جذب آنها توسط افراد و گروه‌های تروریستی از طریق فضای مجازی است که در سال‌های اخیر افزایش یافته است و این موضوع، ضرورت کنترل توسط خانواده‌ها و دولتمردان برای صیانت از کودکان را دوچندان می‌نماید. گروه‌های تروریستی و اعضای آنها، با انتشار محتواهای مختلف و جذاب‌سازی فضای گروه، سعی در فریب و جذب کودکان دارند. به همین دلیل نیز نظارت بر محتوا و ارتباط‌گیری کودکان در فضای مجازی توسط دولت‌ها و خانواده‌ها پیچیده و دشوار است. کودکان بسیاری فریب وعده‌های پوشالی گروه‌های تروریستی را خورده و از دیار و خانواده خویش دور افتاده و به سرنوشت نامعلومی دچار شده‌اند. اخبار هر روز، واقعیات تلخی را از ربوده شدن و کشته شدن «کودک‌سربازان» را می‌دهد که قربانی طمع سرکردگان گروه‌های تروریستی شده‌اند. این گروه‌ها، کودکان را خانواده جدا کرده و حتی بعد از مرگ، جسد آنها را تحویل خانواده‌هایشان نمی‌دهند.
ایران بر اساس شاخص‌های بین‌المللی سال ۲۰۲۲ از قربانیان اصلی پدیده تروریسم می‌باشد[۱]. در این میان و در غرب و شمالغرب ایران، گروه‌های مسلحی وجود دارند که کارنامه سیاهی در استفاده از کودکان به‌عنوان سرباز دارند. گروه‌های مسلح پژاک و دموکرات کردستان ایران، بسیاری از کودکان کُرد را فریب داده و از طریق فضای مجازی به خدمت گرفته‌اند که شاید با کنترل بیشتر و آگاهی بخشی به خانواده‌هایشان، از وقوع چنین حوادث تلخی جلوگیری می‌شد. همواره گفته شده که «پیشگیری مهم‌تر از درمان است» و پیشگیری از بروز مشکل «کودک سربازان» در کشورهای مبدا و با محافظت از مرزها، وضع قوانین سختگیرانه و حمایتی توسط دولت‌ها و کنترل دقیق خانواده‌ها میسر خواهد شد. اگر دولت ایران در مورد تبلیغ علنی حامیان و اعضای گروه‌هایی مانند پژاک و حدکا در فضای مجازی بیشتر حساس باشد، امکان فعالیت توسط آنها و فریب کودکان کُرد نیز کاهش می‌یابد.
در صحنه‌هایی که گروه تروریستی داعش انتشار می‌داد، تلخ‌ترین صحنه‌ها مربوط به آموزش «کودک‌سربازان» در رسانه‌های داعش بود که در جلسات عملی آموزشی، به آنان عروسک داده می‌شد تا سرشان بریده شود و یا می‌توان به آموزش کودک‌سربازان توسط گروه پ.ک.ک/ پژاک اشاره نمود. این گروه‌ها، عملا این تصاویر را در فضای مجازی منتشر می‌کنند و هیچ هراسی نیز از عواقب آن ندارند و اتفاقا قصد دارند با این اقدام؛ خود را تبلیغ نمایید تا کودکان بیشتری به این گروه‌ها جذب شوند.
بیشتر بخوانید: گروه مسلح دموکرات کردستان ایران و اعتراف به وجود کودکان در ساختار شبه‌نظامی
حال سرنوشت این کودکان ربوده شده به قاچاق اعضای بدنشان ختم می شود یا به‌کارگیری آنها به عنوان کودک‌سرباز؛ سرنوشت شومی است که برای این کودکان رقم می‌خورد. در صورتی که، طبق تعریف کنوانسیون حقوق کودک، به‌کارگیری کودکان زیر ۱۵ سال توسط هر گروهی، جنایت جنگی خوانده شده و قابلیت پیگرد قانونی توسط دادگاه کیفری بین‌المللی را دارد[۲]. در این کنوانسیون، «کودک‌سرباز» به کسی گفته می‌شود که کمتر از ۱۸ سال سن دارد و به عضویت ارتش یا نیروهای شبه‌نظامی در می‌آید.
این تعریف تنها شامل کسانی نمی‌شود که اسلحه به دست می‌گیرند یا مین خنثی می‌کنند، بلکه مواردی چون آشپزی، باربری، پیام‌رسانی، جاسوسی، سوءاستفاده جنسی و ازدواج اجباری را نیز در بر می‌گیرد. اغلب این کودکان با زور و تهدید، وابستگی به مواد مخدر یا پرداخت پول به‌کار گرفته می‌شوند.[۳] این در حالی است که «کودک‌سربازان»، عمده نفرات گروه‌های تروریستی نظیر پژاک و حدکا را تشکیل می‌دهند و فارغ از عملیات‌های تروریستی این گروه‌ها؛ صرف به‌کارگیری این کودکان، دو گروه پژاک و حدکا مرتکب جنایت جنگی شده و قابلیت پیگرد قانونی توسط دادگاه کیفری بین‌المللی را دارند و اینجاست که نهادهای حقوق بشری باید وارد عمل شده و زمینه تعقیب سران این گروه‌ها را پیگیری کنند.
در پایان باید به این نکته اشاره نمود که گروه‌های تروریستی پژاک و حدکا با به‌کارگیری «کودک‌سربازان» برای پیشبرد اهداف خود نه تنها عملی ناقض حقوق بشری مرتکب می‌شوند، بلکه جنایت جنگی گسترده‌ای را علیه بشریت به راه انداخته‌اند که کودکان کُرد ایرانی قربانیان آن هستند. در آخر، یادآور شویم که هر کس، انسانی را بدون ارتکاب قتل یا فساد در روی زمین بکشد، چنان است که گویی همه انسانها را کشته؛ و هر کس، انسانی را از مرگ رهایی بخشد، چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است. در نتیجه، دیدبان اعتقاد دارد که با نجات یک کودک از چنگال این گروه‌های مسلح، گویی تمام کودکان ایران و مناطق کردنشین را حیات بخشیده است.
[۱]https://www.visionofhumanity.org/maps/global-terrorism-index/#/
[۲] https://guide-humanitarian-law.org/content/article/3/children/
[۳] https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/convention-rights-child