پ.ک.ک و شبکه‌های کردی مواد مخدر: همکاری، همگرایی یا درگیری (قسمت چهارم)

کشمکش منافع و جنگ های میدانی

تحلیل اظهارات افراد محکوم شبکه‌های کردی مواد مخدر نشان می‌دهد روابط پ.ک.ک و این شبکه‌ها هرگز به سطح تلفیق نرسیده است. به عبارت دیگر، پ.ک.ک هرگز به تلفیق ساختاری با هر یک از سازمان‌های مواد مخدر کرد وارد نشده است. با این که پ.ک.ک و این شبکه‌ها ائتلاف عملی داشته‌اند، چندین عامل مانع تلفیق این دو سازمان مخفی شده‌اند. نخست، رسیدن به کردستان خیالی، هدف پ.ک.ک بوده در حالی که در شبکه‌های جنایی این گرایش، نسبی بوده و آنها سودمحور هستند. دوم این که سواستفاده شدید پ.ک.ک با اخذ مالیات از این شبکه‌ها سبب شده تا این شبکه‌ها تحریک شوند و از پ.ک.ک دوری نمایند. سوم، گسترش کنترل پ.ک.ک بر مواد مخدر در اروپا سبب واکنش بازارهای زیرزمینی و مخفی هلند، آلمان، بریتانیا علیه آن شد. چهارم، شراکت دوجانبه برای شبکه‌های کردی مواد مخدر به نقطه‌ای شکننده تبدیل شد، چون به ویژه پس از یازدهم سپتامبر مورد توجه دستگاه‌های امنیتی قرار گرفتند.

علی‌رغم موارد عملی همکاری در مراحل مختلف تجارت مواد مخدر، تفاوت در انگیزه سبب شده تا پ.ک.ک و شبکه‌های کردی مواد مخدر از هم جدا باشند. هدف نهایی پ.ک.ک جدایی‌طلبی و تاسیس یک دولت در بین‌النهرین است در حالی که هدف نهایی این شبکه‌ها حداکثر سود است. اما این ارتباط شبکه‌های مواد با پ.ک.ک برای آنها هزینه‌بردار نیز بوده است. این ارتباط تا حدی نیز تصویر ایدئولوژیک پ.ک.ک را تخریب نمود. به ویژه این که بیشتر کشورهای اروپایی پ.ک.ک را در لیست تروریسم مواد مخدر قرار دادند. به علاوه، نیروهای امور ضد مواد مخدر چندین عامل پ.ک.ک را دستگیر کردند. به عبارت دیگر، این دستگیری‌ها دروازه عملیات ضد هسته‌های مواد مخدر پ.ک.ک را باز کرد. با این اسناد مهمی که در این زمینه به دست آمد چهره پ.ک.ک تخریب و در این زمینه تزلزل‌پذیر شد.

استثمار شدید شبکه‌های کردی مواد مخدر توسط پ.ک.ک با “مالیات انقلابی” سبب واکنش گروه‌های جنایی شد. این واکنش به ویژه زمانی ظاهر شد که با کاهش بازار هروئین تلاقی پیدا کرد. تعداد زیادی از شبکه‌های کردی مواد مخدر در بازارهای هلند، آلمان، بریتانیا با مشکلات زیادی مواجه شدند در حالی که این کشورها، قبلا مقصدهای اصلی تحویل هروئین بودند. گاهی این شبکه‌ها نمی‌توانستند ماه‌ها هروئین را بار بزنند. در نتیجه، آنها کمتر تمایل داشتند به پ.ک.ک مالیات بپردازند. سهم بازار شبکه‌های کردی مواد مخدر به سه دلیل کاهش یافت. نخست، بازارهای اروپایی با کساد دریافت مواد مخدر به ویژه کوکائین مواجه شدند (UNODC 2004, EMCDDA 2004). عرضه این مواد تحت کنترل سازمان‌های اروپای شرقی، روسی و آمریکای جنوبی قرار دارد. ورود شبکه‌های کردی مواد مخدر به این مواد بعید است، چون این سازمان‌ها خیلی در هم تنیده شده‌اند. دوم، پس از جنگ جهانی دوم، سازمان‌های اروپای شرقی به عنوان عرضه‌کنندگان مواد مخدر به میدان آمده‌اند. آلبانیایی‌ها و روس‌ها شبکه‌های پیچیده قاچاق و توزیع مواد مخدر ایجاد کردند که بر انحصار گروه‌های جنایی و سازمان‌یافته ترکیه غلبه کرد. از این رو سهم بازار شبکه‌های کردی مواد مخدر خیلی سریع کاهش یافت. با کاهش مواد و افت شدید بازار، پرداخت مالیات میهنی توسط شبکه‌های کردی مواد به  پ.ک.ک سخت شد. به همین خاطر این شبکه‌ها در برابر پ.ک.ک مقاومت کردند. در چنین فضایی بود که پ.ک.ک شبکه‌های قاچاق مواد مخدر خود را در اوراسیا ایجاد نمود. شبکه‌های توزیع مواد مخدر پ.ک.ک به تدریج شبکه‌های کردی را به چالش کشید و آنها را بیرون انداخت. این امر سبب درگیری‌های متعدد بین پ.ک.ک و شبکه‌های کردی در آلمان، هلند و بریتانیا شد (Pek and Ekici, 2007). به ویژه پس از نیمه دوم دهه نود میلادی، نهادهای اجرایی اروپایی به صورت مستمر وقوع درگیری‌های خشن بین پ.ک.ک و شبکه‌های کردی مواد مخدر برای کنترل توزیع خیابانی را گزارش کردند. در لندن، درگیری‌ها بین بمباجیلار”بمبگذاران” و پ.ک.ک در سال 2000 به اوج خود رسید (BBC, April 7, 2006). بمباجیلار یک شبکه پیچیده توزیع مواد مخدر است که تحت ریاست خانواده بایبایسین به ویژه عبدالله بایبایسن کار می‌کند. اعضای این گروه از بین جوانان کرد مهاجر انتخاب شده‌اند. در بیستم نوامبر 2002، درگیری‌های شدید خیابانی بین بمباجیلار و پ.ک.ک گزارش شدکه یک کشته و بیست زخمی بر جای گذاشت (BBC, April 7, 2006).

بورنکرک و یشیلگوز (2004) درگیری‌های شدید بین پ.ک.ک و دیگر گروه‌های کردی در آمستردام هلند را نیز گزارش کردند. به نوشته آنها، پ.ک.ک از فنون مختلف برای ترساندن شبکه‌های کردی مواد مخدر استفاده کرد. این روش‌ها، شامل قتل، بریدن سر و گزارش فعالیت آنها به پلیس بود. این به هم خوردن روابط از سال 2000 به تدریج علنی‌تر شد. پس از زندانی شدن حسین بایباسین قوی‌ترین قاچاقچی مواد مخدر در هلند این درگیری‌ها تشدید شد (Bovernkerk and Yesilgoz 2004). بایباسین احساس کرد به وی خیانت شده و پ.ک.ک را متهم کرد در طی دادگاه از وی حمایت سیاسی نکرد. از آن پس خانواده بایبایسین به جرگه مخالفان پ.ک.ک پیوست که انحصار مواد مخدر قاچاق شده از ترکیه را به دست گرفت (Summers, 2006). بایباسین و عبدالله اوجالان هر دو اعتراف کردند همکاری آنها در دهه نود پایان یافته بود (KOM 2005b) و روابط خصمانه دارند.

همکاری پ.ک.ک با سازمان‌های قاچاق مواد مخدر نیز چهره آن را بیشتر تخریب نمود. ایدئولوگ‌های پ.ک.ک نخست این گروه را ناسیونالیست و نه شبکه‌ای جنایی معرفی کردند. بسیاریاز شبه‌نظامیان و هواداران تا وقتی به پ.ک.ک متعهد ماندند که به مسئله استقلال متعهد بماند. فعالیت پ.ک.ک در زمینه مواد مخدر هم حمایت این افراد و هم اربابان خارجی آن را کم کرد. پس از آن که ترکیه اسناد مرتبط با فعالیت پ.ک.ک در زمینه مواد مخدر را منتشر کرد، بسیاریاز کشورهای غربی این گروه را در لیست سازمان‌های تروریسم مواد مخدر قرار دادند. بنابراین، ارتباط با قاچاق مواد مخدر به نقطه ضعف پ.ک.ک تبدیل شد.