نوشته لارا عزیز / مرکز مطالعات بحران‌ها و کشمکش‌های بین‌المللی، بلژیک
ترجمه از انگلیسی: دیدبان حقوق بشر کردستان ایران
- داعش و قهرمان‌گرایی کرد
در شش ماه اول سال 2014، کردهای سوریه به صورتی عمیق تحت فشار داعش قرار داشتند، گروهی جهادی که از لحاظ ایدئولوژیک کردها را مخالف و دشمن کنترل اراضی و منابع خود می‌داند. ی.پ.گ.گ. شاخه مسلح پ.ی.د. برای اولین بار برای دفاع از شهرها و روستاهای کرد وارد عمل شدند و به نظر می‌رسید نسبت به همسایگان کرد عراقی خود، پیشمرگه‌ها، فعالتر هستند (Gunes et al., 2015). جنگ سوریه یک تحرک جدید در منطقه ایجاد کرد که نظامی‌کردن جنگ کردهای سوریه بود. شهر کوبانی در روز سیزدهم سپتامبر برای دومین بار هدف داعش قرار گرفت؛ این جنگ پایان کردها در منطقه توسط جهادی‌های داعش را رقم می‌زد و از دست دادند بیش از ده روستا در چند روز اول ناگهان ی.پ.گ. را در شرایط بدی قرار داد (Desoli, 2015).
ظهور داعش یکی از عوامل مهم تغییر نقشه سیاسی خاورمیانه بود اما کردها با کمک ائتلاف بین‌المللی خیلی سریع از محاصره کوبانی بهره برداری کردند. درواقع، آمریکا با حملات هوایی و برای اولین بار جهادی‌ها را هدف قرار داد که به پوشش رسانه ای جنگ کوبانی و مسئله کرد در کل منجر شد. به علاوه، به دنیا نشان داد همکاری موفق آمریکا و پ.ی.د./ی.پ.گ. علی‌رغم مخالفت ترکیه به موفقیت رسید. حمایت آمریکا سبب شد تا کردها با داعش بجنگند اما کنترل مناطق هم مرز با ترکیه را نیز به دست گیرند. همکاری آمریکا، پ.ی.د./ی.پ.گ. همراه پیشمرگه‌ها و ارتش آزاد سوریه در کوبانی حمایت بین‌المللی از کردها در سوریه را نشان داد. پیروزی‌های میدانی علیه داعش موقعیت پ.ی.د. به عنوان متحد آمریکا را تقویت کرد و ی.پ.گ. را به پیش برد (Plakoudas, 2017). پ.ی.د. سرانجام وارد همکاری با ائتلاف بین‌المللی ضدداعش شد. ی.پ.گ. پس از کوبانی، کنترل تل ابیض را به آسانی به دست گرفت این شهر کوبانی و جزیره را به هم متصل می‌کند. از آن زمان اداره خودگردان شمال و شمال شرق سوریه و عنوان “روژاوا” به تدریج شکل گرفت و در جنگ داخلی سوریه برای خود جای پا باز نمود.
- ظهور “روژاوا”: تاسیس اداره خودگردان کردی
در اوایل سال 2016 میلادی، کردهای سوریه آینده خود را خیلی با خوش‌بینی پیش‌بینی می‌کردند. داعش را شکست دادند، مورد حفاظت آمریکا قرار گرفتند و یک پروژه سیاسی ایجاد کردند. قبل از بحران سوریه، مفهوم خودگردانی کردی قابل‌تصور نبود اما از سال 2013 خودگردانی محلی آنان به واقعیت تبدیل شد. پ.ی.د. با بهره‌برداری از حکومت مرکزی تتضعیف شده و اوپوزیسیون دچار اختلاف امکان اعمال حاکمیت برای خود در شمال شرق سوریه را میسر دید (Federici, 2015). پ.ی.د. پس از کنترل مناطق کردنشین مدعی شد “روژاوا” را با جمعیت یک و نیم میلیونی تاسیس کرده است (Desoli, 2015).
به قدرت رسیدن نتیجه نوع سازمان حزبی بود و این را مدیون داشتن نیروهای شبه نظامی 65 هزار نفری بود (Thornton, 2015). روابط بسیار نزدیک پ.ی.د. با پ.ک.ک. نیز به آن امکان داد تا آموزش، جنگجویان آموزش‌دیده و تامین سلاح داشته باشد (Plakoudas, 2017). بسیاری از کردها روش‌های اقتدارگرایانه پ.ی.د. را قبول نمی‌کنند اما ناچار بودند برای محافظت از خود در برابر داعش به آن تکیه کنند. تهدیدهای گسترده داعش نیز عامل مهمی بود تا بسیاری از کردها ناچار شوند در کنار ی.پ.گ. قرار گیرند و این گروه از پ.ی.د. قوی تر شد.
بسیاری از کردها نیز “موفقیت” پ.ی.د. را بخشی از طرح اسد برای بی‌ثبات کردن اوپوزیسیون سوریه می‌دانند و اداره خودگردان را یک پروژه واقعی کردی نمی‌دانند. درواقع، دولت سوریه تمام قدرت خود در شمال شرق را از دست نداده است، همچنان حقوق کارمندان این منطقه را پرداخت می‌کند، بسیاری از ساختارهای دولت هنوز در آنجا وجود دارند و بودجه خود را از دولت مرکزی دریافت می‌کنند و این ادعای حاکمیت اداره خودگردان را زیر سوال می‌برد. درواقع، “روژاوا” هنوز با یک موجودیت سیاسی مستحکم فاصله زیادی دارد (Kaya et al., 2017). بدین‌خاطر همه اعضای ی.پ.گ. با دیدگاههای پ.ی.د. موافق نیستند. آنان سیاست پ.ی.د. را زیر سوال می‌برند و مورد سرزنش قرار می‌دهند.