حضور داعش در التنف؛ واقعیت یا تبلیغات؟

در مورد پایگاه آمریکایی التنف در صحرای سوریه هنوز هم سوالات زیادی بی‌پاسخ مانده‌اند، دولت سوریه و روسیه نیز وجود این پایگاه را غیرقانونی می‌دانند. چرا التنف برای آمریکا از اهمیت زیادی برخوردار است؟ سربازان آمریکایی در آنجا چه کارهایی می‌کنند؟ آنان میزبان چه کسانی هستند؟ چرا دوباره شاهد رشد داعش هستیم؟ آیا التنف واقعا نقطه آغاز حملات داعش است؟

دلیل اهمیت پایگاه التنف برای آمریکا چیست؟

پایگاه التنف در مجموعه التنف، در حدود 20 کیلومتری گذرگاه مرزی التنف قرار دارد. یک منطقه 55 کیلومتری عاری از جنگ که در امتداد مرز با عراق و اردن است و بزرگراه بغداد-دمشق از آن می‌گذرد. آمریکا با کنترل این بزرگراه می‌خواهد مطمئن شود ارسال سلاح از ایران به سوریه از طریق زمینی انجام نشود. این امر برای آمریکا از اهمیت استراتژیک برخوردار است، چون محموله‌ها و هرگونه حمل‌و‌نقل هوایی ایران بسیار راحت‌تر شناسایی و به هدفی آسان برای حملات هوایی اسرائیل تبدیل می‌شود. نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا از پایگاه التنف به عنوان نقطه ورودی جهت آغاز عملیات در سوریه استفاده می‌کنند. دسترسی به این پایگاه از بغداد و اردن راحت است.

هم دولت سوریه و هم مقامات روسیه بارها گفته‌اند گروه‌های تروریستی فعال در منطقه از پایگاه به عنوان پناهگاهی امن برای انجام حملات به مناطق تحت کنترل دولت و گروه‌های نیابتی ایران در ابوکمال استفاده می‌کنند. نیروهای مستقر در این «پایگاه عقبه داعش» در التنف که هرگونه استقرار ارتش عربی سوریه، گروه‌های نیابتی ایران و نیروهای روسی در نزدیکی منطقه التنف را تهدید می‌کنند، به صورت فعال از این پایگاه محافظت می‌شود. توجیه رسمی ‌ارائه شده توسط آمریکا در مورد چنین اقدامی ‌این است که نیروهای دولتی سوریه و همچنین نیروهای مورد حمایت ایران در سوریه تهدیدی برای گروه‌های شورشی «میانه‌رو» مورد حمایت آمریکا و خود نیروهای آمریکایی مستقر در پایگاه هستند.

نفت، شورشیان، ایران، آشوب و ابزار فشار

با این که دولت ترامپ ادعا کرد می‌خواهد نیروهای خود را از سوریه خارج نماید و پیروزی بر داعش را اعلام کرد، اما پیرامون فعالیت سربازان آمریکایی حاضر در التنف سوالات زیادی وجود دارد.

حضور گروه‌های «شورشی» مورد حمایت آمریکا مانند مغاویر الثوره یکی از این دلایل است. طبق یک گزارش منتشر شده بازرسان عملیات ضدداعش در تاریخ چهارم اوت سال 2020، مسئولان عملیات ضدداعش می‌خواهند که تعداد نیروهای نیابتی آمریکا در سوریه را دو برابر کنند و به آموزش واحد «نگهبان میدان نفتی» 2200 نفری در آنجا پایان دهند.

در همین گزارش به درآمدهای نفتی منطقه‌ای نیز اشاره شده که نیروهای دموکراتیک سوریه تحت حمایت آمریکا در پالایش و فروش منابع طبیعی سوریه در ساحل شرقی فرات با آمریکا همکاری می‌کنند، و اخیرا قراردادی را با یک شرکت آمریکایی در سایه به نام دلتا کرسنت/هلال دلتا امضا کرده است. نیروهای مورد حمایت آمریکا احتمالا حداقل 30 هزار بشکه نفت در روز تولید و تا سقوط اخیر قیمت‌ها تقریبا 3 میلیون دلار در روز درآمد کسب می‌کنند.

همچنین، در گزارش مذکور گفته شده: «اگرچه نیروهای كُرد مورد حمایت آمریكا» حضور امنیتی خود را نزدیك میدان‌های بزرگ نفت و گاز در شمال شرقی سوریه تقویت کرده‌اند، اما آنها با نیروهای ائتلاف كه رهبران نیروی سوریه دموکراتیک هنوز به آن وابسته‌اند در یک مکان هستند. این نکته ما را به یاد همکاری یک شرکت نفتی در سایه آمریکا می‌اندازد که با همکاری نیروی سوریه دموکراتیک به رهبری کردها برای تصفیه و فروش نفت سوریه فعالیت می‌کند. این نیروی تحت رهبری کردها بخش بزرگی از مزارع گندم کشور و اکثر میادین نفتی سوریه را اشغال کرده و بنابراین تهدیدی جدی برای اقتصاد سوریه است.

دلیل دیگری که دولت ایالات متحده ممکن است مطرح کند، «دلایل انسانی» است چون 10 هزار پناهجو و مردمان بادیه‌نشین در داخل این منطقه عاری از جنگ زندگی می‌کنند، که شبه‌نظامیان داعش به شدت در آن نفوذ کرده‌اند و به گفته مقامات سوریه نقطه آغاز حملات داعش است. مقامات آمریکایی ممکن است بگویند این «پناهندگان» سال‌ها تحت حمایت آمریکا بوده‌اند؛ لذا رها کردن آنها ممکن است آنان را در معرض خطر قرار دهد، بنابراین باید در آنجا بمانند.

ژنرال جوزف وتل، از فرماندهان ارشد ارتش آمریکا در خاورمیانه، تایید کرده اهمیت استراتژیک پایگاه برای مقابله مقابله با فعالیت‌های ایران است. به نقل از وی گفته شده: «موقعیت التنف چنان مهم است که مانع دستیابی و تحکیم مواضع ایران شود. این پایگاه در قلب آنچه ایران امیدوار است بخشی از «هلال شیعه» باشد قرار دارد و یک پل پیوسته زمینی است که ایران را از طریق عراق و سوریه به لبنان وصل می‌کند».

مقامات آمریکایی همچنین گفته‌اند که حضور آنها در التنف می‌تواند اهرم فشار در مذاکرات مربوط به نتیجه جنگ باشد. چون سوریه، روسیه، ترکیه و ایران همگی خواهان خروج آمریکا از سوریه هستند، این پایگاه می‌تواند در شکل گیری آینده سوریه یک ابزار فشار باشد.

مغاویر الثوره، اسرای آزاد شده داعش و «نیروهای ویژه انگلیسی»

همانطور که قبلا نیز گفته شد، آمریکا از گروه شورشی «ارتش انقلابی تکاوران» یا «مغاویر الثوره» در مجموعه التنف میزبانی می‌کند، آنها را «میانه‌رو» می‌نامد و سربازان آمریکایی برای جنگ در عملیات ضد داعش به آنان آموزش می‌دهند. با این حال، اعضای جدا شده این گروه ادعا کرده‌اند که نیروهای آمریکایی مستقر در پایگاه التنف به داعش سلاح فروخته‌اند تا در عملیات علیه ارتش عربی سوریه و نیروهای نیابتی ایران در منطقه استفاده کنند.

گروه دیگری از جدا شده‌های مغاویر الثوره می‌گویند: «مربیان آمریکایی به آنها آموزش دادند تا در زیرساخت‌های نفتی و حمل‌و‌نقل و همچنین دیگر اقدامات تروریستی در مناطق تحت کنترل دولت سوریه خرابکاری کنند». علاوه بر گروه‌های شورشی مورد حمایت آمریکا، همچنین گفته شده شبه‌نظامیان سابق داعش در مجموعه التنف هستند. اگرچه نیروهای آمریکایی نفوذ شبه‌نظامیان داعش در میان آوارگان در آنجا را انکار نکرده‌اند، اما گزارش‌های متعدد نشان می‌دهد که زندانیان داعش آزاد شده توسط مسئولان کُرد، در سطحی گسترده به این پایگاه نظامی ‌آمریکا منتقل شده‌اند.

نیروهای غربی نیز در پایگاه التنف هستند. «نیروهای ویژه انگلیس» از سال 2016 در عملیات مخفی از دید عموم در کنار نیروهای آمریکایی و «شورشیان» سوریه فعالیت می‌کنند. عملیات مخفی انگلیس از اوایل سال 2011 آغاز شد، زمانی که انگلیسی‌ها به «شورشیان» اولیه سوریه کمک می‌کردند و نیازهای آنها برای سرنگونی اسد، رئیس جمهور سوریه، را ارزیابی می‌کردن. «نیروهای ویژه انگلیسی» در سال 2012  به صورت فعال به «شورشیان» در حال جنگ با اسد در پایگاه‌های اردن آموزش دادند. در همان زمان، «نیروهای ویژه انگلیسی» از این طریق وارد ماموریت‌ها در سوریه شدند. اینکه شورشیان  مورد حمایت آنها وابستگی شدیدی به داعش داشتند برای آنها اهمیت نداشت. «ارتش آزاد سوریه» که در عملیات خود مورد حمایت انگلیس قرار گرفت، در واقع تا پایان سال 2013 با داعش متحد بود و علیرغم تنش بین گروه‌ها، تا سال 2014 در میدان جنگ با آن همکاری می‌کرد. ابو اثیر، از رهبران داعش در سال 2013 با خرید اسلحه از «نیروهای ویژه انگلیسی» گفت: «ما با برادران خود در«ارتش آزاد سوریه» روابط خوبی داریم».

در سال 2015، گزارش‌هایی در مورد «نیروهای ویژه انگلیسی» منتشر شد که لباس جنگجویان داعش را پوشیده و پرچم سیاه را به اهتزاز درآورده‌اند، در حالی که همزمان به عملیات علیه ارتش سوریه ادامه می‌دادند. گزارش‌های دیگر نشان می‌دهد که «نیروهای ویژه انگلیسی» به طور فعال، نیروی سوریه دموکراتیک تحت رهبری کردها را آموزش می‌دهد و در کنار آنها می‌جنگد. نیروهای ویژه انگلیس در سال 2019 به عملیات زمینی در سوریه ادامه داد و تعداد آنان حداقل 120 نفر گزارش شده است.

«نیروهای ویژه انگلیسی» در سال 2020،  نیز به ماموریت‌های مخفی در سوریه ادامه داده است. آنها همچنین در کنار نیروی سوریه دموکراتیک به رهبری کردها جنگیده‌اند و در جریان عملیات در منطقه بورکاس حضور داشتند. گزارش‌های رسانه‌های انگلیس نیز حاکیست نیروهایی برای جلوگیری از فعالیت‌های مخفی روسیه و ایران اعزام خواهند شد. «نیروهای ویژه انگلیسی» در اردن و التنف مستقر هستند.

دلایل خیزش دوباره داعش

حملات ادعایی داعش در عراق و سوریه در سال 2020 به میزان قابل توجهی افزایش یافته، این نشان می‌دهد ظرفیت و گرایش داعش برای ادامه حملات و بازپس گیری قلمرو خود، وجود دارد. داعش در سال 2020 به صورت مداوم دست به قتل، کمین و بمب‌گذاری در شرق سوریه زده و مسئول کشته شدن تعدادی از نیروهای ارتش سوریه و نیروی سوریه دموکراتیک است. تا ماه اوت 2020 تعداد 126 حمله داعش در سراسر سوریه گزارش شده است (در مقایسه با 144 حمله در سال 2019).

دلایل مطرح شده برای تجدید حیات داعش در سوریه را باید در چندین موقعیت پیچیده یافت. نیروهای دموکراتیک سوریه به رهبری کردها بیش از 600 جنگجوی داعش و 15000 هوادار این گروه را از کمپ الهول آزاد کردند. علاوه بر این، 785 جنگجوی داعش در جریان گلوله باران ترکیه از عین عیسی فرار کردند. دلیل دیگر برای رشد داعش، تنش‌های شدید بین نیروی سوریه دموکراتیک و نیروهای قبیله‌ای در دیرالزور پس از ترور چندین رهبر قدرتمند قبایل عرب است. نیروی سوریه دموکراتیک سوریه، ترکیه، ایران و متحدان محلی مربوطه خود را مقصر اعلام کرده و آنها را متهم نموده از طریق برخی عناصر در دیرالزور برای ایجاد بی ثباتی استفاده می‌کنند.

اگرچه در سال 2019، پس از بازپس گیری آخرین سنگر داعش در نبرد باغوز پیروزی بر داعش اعلام شد، اما به نظر می‌رسد میزان حملات داعش افزایش یافته است. نقشه‌هایی که گریگوری واترز آماده کرده محل دقیق حملات داعش را و چگونگی گسترش ناگهانی محل حملات از محور التنف / ابوکمال به محور دیرالزور- اوقریبات (محوری که در سال 2017 توسط ارتش سوریه آزاد شده بود) در سال 2020، و همچنین شدت و توالی آنها را نشان می‌دهد.

با تجزیه و تحلیل این نقشه‌ها، روند جالبی را مشاهده می‌کنیم. به نظر می‌رسد حملات داعش در مناطقی است که توسط ارتش عربی سوریه بازپس گرفته شده است. حملات دیگر داعش به نیروهای نیابتی ایرانی از ابوکمال تا دیرالزور متمرکز است. همچنین تعدادی از حملات داعش در مناطق تحت کنترل نیروی سوریه دموکراتیک اتفاق افتاد که در منطقه دیرالزور تمرکز داشت. به نظر می‌رسد این حملات به راحتی رهبران قبایل مخالف توافق نفتی نیروی سوریه دموکراتیک و آمریکا را هدف قرار داده است.

آیا واقعا التنف نقطه آغاز حملات داعش در منطقه است؟

بسیاری معتقدند پایگاه جنجالی التنف به عنوان نقطه آغاز حملات داعش در منطقه است. به نظر می‌رسد همه همه بر این باورند كه حملات مشكوك (ادعایی و منسوب به داعش) از مجموعه التنف صورت می‌گیرد. در مجموعه التنف، آوارگان و شبه‌نظامیان وابسته به داعش مانند مغاویر الثوره هستند که با داعش همکاری کرده‌اند و از همان روش‌های عملیاتی مشابه استفاده می‌کنند. این گروه‌ها امروز هم توسط سربازان آمریکایی آموزش می‌بینند. نمی‌توان این واقعیت را انکار کرد که جنگجویان داعشی فراری یا آزاد شده دوباره به این گروه پیوسته‌اند. جهادی‌های آزاد شده اغلب به داعش یا گروه‌های مشابه برمی‌گردند. «نیروهای ویژه انگلیسی» به همین دلیل همچنان در وضعیت عملیاتی‌، در اردن و التنف مستقر هستند و از آنجا عملیات را آغاز می‌کنند. درباره فعالیت آنها در سوریه اطلاعات کمی‌ در دست است، زیرا «نیروهای ویژه انگلیسی» تابع قانون ممنوعیت اظهار نظر هستند و تحت یک سیاست سختگیرانه عمل می‌کنند. مخفیکاری برای این نیرو اجباری است.

اظهارات اعضای فراری، مقامات روسیه و سوریه و سایر علائم توضیح داده شده در این مقاله همه یک جهت را نشان می‌دهد: التنف به محل آغاز فعالیت‌های مشکوک در منطقه تبدیل شده است. می‌شود گفت داعش، گروه‌های شورشی مورد حمایت آمریكا یا عملیات مخفیانه «نیروهای ویژه انگلیسی» تحت حمایت آمریكا در پشت این حملات قرار دارند.

اثبات این ادعا یا تشخیص عامل اصلی آن کاری بسیار دشوار است، اما همه شواهد، التنف را نشان می‌دهد. و حتی در صورت اثبات، عموم مردم از این اتهامات مطلع نخواهد شد. در عین حال، هنگام بحث درباره این تهدید رروزافزون، باید اقدامات اولیه ارتش آمریکا در خاورمیانه را در نظر گرفت. آمریکا سابقه طولانی در زمینه تروریسم مورد حمایت دولت و همکاری با گروه‌های جهادی تروریست و رادیکال دارد. اثبات این عملیات اغلب فقط سال‌ها بعد امکانپذیر می‌شود. اگر روزی اخباری درباره همکاری مخفی داعش و آمریکا از طریق افشاگری در رسانه‌ها منتشر شود، درمورد آن کتاب‌هایی نوشته و مستند ساخته شود تعجب نکنید.

نوشته: هدویگ گوئیجپرز

1.https://southfront.org/isis-in-al-tanf-propaganda-or-reality/