پول نفت اقلیم به کجا می‌رود؟

یک سایت منتقد سیاست‌های حکومت اقلیم کردستان عراق در گزارشی نوشته است که پول نفت فروخته‌شده اقلیم کردستان، به جای واریزشدن به حساب رسمی اقلیم به حساب‌های یک شرکت خصوصی در امارات متحده عربی واریز شده است (مشروح گزارش در اینجا) و اقلیم کردستان عراق نیز تاکنون به این خبر واکنش نشان نداده است. در این خصوص و بحث فساد مالی و عدم صرف درآمدهای نفتی در محل قانونی خود باید به چند نکته توجه کرد:

1. اقلیم کردستان، علیرغم خودمختاری نسبی و تصریح شده در قانون اساسی عراق، همچنان جزیی از کشور عراقِ واحد به‌عنوان یک عضو رسمی و مستقل سازمان ملل متحد است. در دیدار مقامات اقلیم با مسئولان کشورهای خارجی، معمولا علاوه بر پرچم اقلیم (که مورد توافق همه گروه‌های کُردی در خاورمیانه نیست)، پرچم عراق نیز نصب می‌شود تا بر رابطه اقلیم کردستان با دولت مرکزی در بغداد، تاکید شود. به همین دلیل نیز عبارت «اقلیم کردستانِ عراق» در رسانه‌ها تاکید فراوانی شده است.

2. سابقه فروش نفت این منطقه به صورت غیرقانونی و واریز درآمدهای آن به حسابی جز حساب رسمی دولت عراق، همواره محل مناقشه بوده است. اخبار و گزارش‌هایی نیز همواره منتشر شده است که حتی اقلیم در مقطعی از طریق بندر جیهان ترکیه به اسرائیل نفت فروخته است و دولت مرکزی در بغداد از این ماجرا بی‌خبر بوده است. نحوه خرج این درامدها، مقدار ارز دریافتی در قبال پول نفت توسط دولت محلی اقلیم کردستان عراق، ارتباط آن با بودجه رسمی این منطقه که باید توسط بغداد پرداخت شود و سایر موارد مهم، بارها باعث تشدید تنش بین اربیل- بغداد شده است. بارها اخبار مختلفی در رسانه‌ها منتشر شده است که سرنوشت ده‌ها میلیارد دلار درآمد نفتی اقلیم، هرگز مشخص نشده و هیچ تغییری در وضعیت اقتصادی و عمرانی این منطقه نیز به‌وجود نیامده است. بدتر آنکه کسی در بغداد نمی‌داند اقلیم کردستان روزانه چند هزار بشکه نفت می‌فروشد!

3. بعد از همه‌پرسی در سال 2017، دولت عراق همواره تاکید کرده است که در صورتی که پول نفت فروخته‌شده توسط اقلیم به حساب‌های شفاف و قانونی بغداد منتقل نشود، خبری از بودجه اقلیم در قانون مصوب پارلمان نخواهد بود. به‌عبارت دیگر، اقلیم در صورتی بودجه دریافت می‌کند، که پول نفت را به طور شفاف، تحویل بغداد دهد. این توافق، طبق گزارش‌ها و سخنان مقامات بغداد و نمایندگان پارلمان عراق، به درستی توسط اقلیم کردستان اجرا نشده است، اما دولت عراق به دلیل مصالح ملی و بحث حقوق کارمندان، بودجه اقلیم را پرداخت کرده است. برخی بر نقش مهم برهم صالح (رئیس‌جمهور کُرد عراق) در این زمینه و وساطت او صحه گذاشته‌اند. عادل عبدالمهدی در یکی از کنفرانس‌های خبری خود در سال 2019، به صراحت گفت اقلیم کردستان، حتی 1 دلار از پول نفت را به خزانه عراق واریز نکرده است.

4. مردم اقلیم کردستان عراق، وضعیت مالی و اقتصادی مناسبی ندارند. مانند تمام عراقِ جنگ‌زده و درگیر فساد مالی، اقلیم کردستان عراق نیز از این قضیه رنج می‌بَرد. جبران خسارات جنگ با داعش و بازسازی مناطق آسیب‌دیده، بحث تامین نیازهای آوارگان، تامین امنیت عمومی مناطق شهری، پرداخت حقوق کارمندان و بازنشسته‌ها (که تعدادشان بسیار زیاد است) و به طور کلی وضعیت اقتصادی و تامین نیازهای عمومی منطقه کردنشین عراق، نیاز به درآمد و پول نفت دارد. حقوق کارمندان در اقلیم، همواره یکی از چالش‌های جدی بوده و پرداخت با تاخیر آن، باعث شکایات و اعتراضات بسیاری شده است. در این شرایط مشخص نیست چرا باید پول نفت اقلیم، به جای هزینه برای زندگی و رفاه مردم، به یک حساب شخصی و نامعلوم در امارات واریز شود؟ این در حالی است که امارات متهم به حمایت از داعش و ایجاد ناآرامی در عراق طی ماه‌های اخیر بوده است و در زمان حمله داعش به اقلیم و مردم کُرد، کوچکترین حمایتی از آنها نکرده است. ضمن اینکه اصل فروش نفت توسط اقلیم، مبنای قانونی مستحکمی ندارد. دولت عراق بارها هشدار داده است که معامله با اقلیم در مورد نفت را قبول ندارد و حتی شرکت‌های نفتی را به تحریم و اخراج از قراردادهای نفتی با بغداد، تهدید کرده است. البته فقط دولت عراق نیست که به دو حزب اصلی در اقلیم، اتهام فساد مالی و نفتی وارد می‌کند. احزاب اپوزیسیون کُرد مانند «تغییر» و «نسل جدید» اعتقاد دارند دو حزب حاکم (اتحادیه میهنی و دموکرات کردستان عراق) متهم به سرقت اموال حاصل از فروش نفت هستند و این احزاب می‌گویند که دولت اقلیم کردستان عراق، نفت را با قیمت‌هایی به مراتب کمتر از قیمت جهانی به صورت غیر قانونی به فروش می‌رساند.

5. نکته بسیار مهم و جالب دیگر، بحث اداره منابع طبیعی در اقلیم است. دولت در اقلیم، پس از مدت‌ها بالاخره اخیرا و علیرغم مخالفت اتحادیه میهنی کردستان عراق (حزب وابسته به خاندان جلال طالبانی) تشکیل شده است. در این شرایط، عقل حکم می‌کند که همه وزرا با قدرت حوزه تحت امر خود را اداره کنند و به مساله رفاه مردم توجه بیشتری داشته باشند. اما در اقلیم کردستان، هنوز وزارت منابع طبیعی، بدون وزیر است و مسرور بارزانی، شخصا امور آن را اداره می‌کند و در قبال اتهامات، سکوت کرده و یا صرفا تکذیبیه صادر کرده است. در مورد پول نفت اقلیم باید به طور خلاصه گفت هیچ کس میزان آن را نمی‌داند و حتی احزاب کُردی نیز منتقد سیاست‌های اقلیم در این زمینه هستند. لذا باید منتظر چالش جدی در روابط بغداد- اربیل بود.

ترک پاسخ

لطفا نظر خود را وارد کنید
لطفا نام خود را اینجا وارد کنید