جنگ ساغنیچ/پژوهشگر مرکز موشه دایان دانشگاه تل آویو / ترجمه از کردی
هم پاسخ کوتاه هم پاسخ بلند این سوال “خیر” است. برخلاف سناریوهایی که این را مثبت تصور می کنند، فعلا سیاست آمریکا با هدف متحد کردن کردها نیست. اما این موضوع آنقدر ساده نیست که با یک “خیر” از آن رد شویم. یک توافق تقسیم قدرت در چارچوب مکانیسم توسط هر دو نیرعمده در کردستان سوریه از آغاز جنگ داخلی سوریه به یکی از موضوعات دستورکار کردها تبدیل شده است. از آغاز کنترل مدیریت بعضی مناطق توسط پ.ی.د.، این گروه و انجمن میهنی کردهای سوریه با حمایت اربیل 5 توافق جداگانه انجام دادند. هرچند از بین این توافقات که بیشتر به نام پیمان دهوک در سال 2014 شناخته می شود، اولین چتر عملی هر دو جناج به نام “شورای عالی کرد” بود که در سال 2013-2012 ادامه یافت.
اما همان طور که سرنوشت بسیاری از تلاش های دیگر خلاقانه کردها نیز به آن دچار می شوند، این چتر نیز فراموش شد و جای خود را به تبلیغات سیاسی مملو از تئوری های توطئه داد. از طرف دیگر، توافق دهوک نیز به ویژه برای انجمن میهنی مورد حمایت اربیل برای مشخص کردن میزان تقسیم قدرت با پ.ی.د. بود که صرفا اهمیت نمادین دارد. هر دو توافق نیز که در اربیل صورت گرفت، و به این نام نیز شناخته می شود برای هر دو طرف نیز مشمول مروز زمان شده اند.
ویژگی مشترک توافق اول اربیل که تاسیس شورای عالی کرد را موجب شد و توافق دهوک که پ.ی.د. برای تقسیم قدرت با انجمن میهنی قبول کرد، هر دو ماحصل دوران بحران هستند. در سال 2012 که پ.ی.د. در کردستان سوریه به تازگی مستقر شده بود، سالی بود که طی آن حمایت اقلیم کردستان و انجمن میهنی برای آن از اهمیت برخوردار بود. در پایان آن دوران که بحران موجودیت وجود داشت، اجرای شورای عالی کرد به یک مکانیسم موقت مدیریت عملی تبدیل شد.
در سال 2014 نیز توافق دهوک صورت گرفت، همان طور که همه می دانیم، در اقلیم کردستان و سوریه جنگ در اوج خود قرار داشت، لذا هماهنگی نیروهای کرد از اهمیت زیادی برخوردار بود. به همین خاطر قانع کردن هر دو طرف برای اجرای توافق با هدف کاهش تنش بین کردها در کمترین سطح کار سختی نبود. البته اهمیت توافق بین نیروهای سیاسی کرد در دوران بحران وضعیتی فوق العاده دارد. به همین خاطر، مطرح شدن اخیر توافق کردی-کردی نیز در نتیجه یک بحران دیگر است.
وضعیت متلاطم و فاقد اعتماد پ.ی.د. که در نتیجه خروج بخشی از نیروهای آمریکا در سال 2019 پیش آمد، سبب شد تا انجمن میهنی و پ.ی.د. استراتژی های میان مدن و بلندمدت خود در سوریه را با کمترین ریسک مشخص کنند. وساطت آمریکا با دخالت محدود دیپلماتیک در دیدارهای هر دو نیروی کردی نشان می دهد نگرانی در مورد آینده کردهای سوریه حداقل برای بخشی از دیپلماتهای آمریکا وجود دارد. اما از روزی که پ.ی.د. و انجمن میهنی اعلام کردند طبق یک نقشه راه به توافق رسیده اند، تحولاتی رخ می دهد و نشان می دهد آمریکا در توافق و اتحاد کردها تا آنجا می دانیم جدی نیست.
برخلاف بسیاری از موارد که گفته می شود، اشاره به موضع مردد آمریکا در سیاست کردهای سوریه در منابع دیپلماتیک وجود دارد و آمبرین زامان در المانیتور به آن اشاره کرده است. جزئیات کتاب جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا، نیز که اخیرا منتشر شد اظهارات آمرین زامان را تایید می کند.
منابع دیپلماتیک آمبرین زامان، برعکس آنچه افکار عمومی کرد و دنیا تصور می کنند، مشخص می کنند در اصل مظلوم کوبانی، فرمانده نیروی سوریه دموکراتیک، آمریکا را قانع کرده تا در دیدارهای انجمن میهنی و پ.ی.د. وساطت کند. به عبارت دیگرف برعکس پیمان واشنگتن بین پارتی و یکتی در سال 1998 که امضا شد و اساس تاسیس اقلیم کردستان قرار گرفت، دیدارهای انجمن میهنی و پ.ی.د. یک پروژه آمریکایی نیست که به دست این کشور آغاز شده باشد.
در شرایط کنونی، بحث کردن در مورد تضمین های آمریکایی راجع به توافق پ.ی.د.-انجمن میهنی و تایید بسیج کردن همه فرصت های دیپلماتیک آمریکا برای اجرای این توفق ممکن نیست. یک سری نشانه وجود دارد و در کتاب جان بولتون آمده که این سناریو را تاریک تر می کنند. طبق نشریاتی که نسخه های قبل از انتشار رسمی این کتاب را خوانده اند جان بولتون در کتاب خود نوشته است دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، تحت تاثیر فشار رسانه ها موضع خروج نیروها را تغییر داد.
حتی گفته می شود، جیم ماتیس، وزیر دفاع سابق آمریکا، خود بولتون نیز به همراهش، و جیمز جفری فرستاده ویژه آمریکا برای امور سوریه، از توافق با یک سازمان وابسته به پ ک ک ناراحت بودند اما در تعیین مقدمات استراتژیک توافق نکرده اند. به گفته بولتون، جفری که هنوز هم از مسئولان دیپلمات آمریکا در امور سوریه است قصد داشت نقشه مناطقی را به اردوغان نشان دهد که آمریکا از طریق ترکیه به اشغال در آورده اما لغو دیدار سبب شد تا موفق نشود.
وقتی مطالب کتاب جدید بولتون را با جزئیات مقاله آمبرین زامان مقایسه می کنیم، ممکن است چنین تصور کنیم آمریکا در مسئله کردهای سوریه تقریبا به اندازه سال 2019 یک سیاست منفعلانه و بدون تصمیم را در پیش گرفته است. در تفسیر توافق دو جناح کردی هم پیمان آمریکا تحت نظارت آمریکا توسط جیمر جفری، مسئول ترین فرد در پرونده سوریه برای واشنگتن، شاهد هستیم دیدارهای کردی-کردی با حمایت آمریکا صورت نمی گیرد.
خیلی بعید است، حداقل برای زمان فعلی، آمریکا تلاشی دیپلماتیک و موسس و موثر شبیه سال 1998 با هدف یک سیاست طولانی مدت برای کردها انجام دهد. اما در شرایط تاریک و مبهم کنونی، دلیلی نیست تا کردها روابط “برنده-برنده” خود را واشنگتن را – که موثر است – مورد تجدید نظر قرار دهند.