اسب کردی یکی از اسبهای اصیل دنیاست. در مورد اسب کردی بهویژه در آثار قدیمی مطالب زیادی نوشته شده و مبدا و منشا این اسب، ایران است. در زندگی ایلات و عشایر کرد در طی سدههای مختلف اسب مهمترین وسیلهی حملونقل و باربری بود. همچنین، در جنگها و قشونکشیهای مختلف از اسب استفاده میکردند. در مراسم عروسی برای بردن عروس و مسابقه جوانان در مراسمهای مختلف، اسب بهترین حیوان بود.
سه نوع اسب کردی وجود دارد: اسب جاف، اسب افشاری و اسب سنجابی. همان طور که از اسامی و محل زندگی این ایلها نیز میدانیم هر سه در کردستان ایران قرار دارند. در مورد ویژگیهای اسب کرد به استقامت بدنی در عین زیبایی اشاره میکنند و این امر سبب شده تا برای مسابقات پرش و سواری مورد توجه قرار گیرد. اسبشناسان طبیعت محل زندگی کردها و یونجهزارهای گسترده آن را نیز عاملی مهم در قدرت و استقامت اسب کردی میدانند.
یکی از مهمترین اسبهای ایران در مناطق کردنشین اسب نیسائی بوده که تدریج و به ویژه پس از فتح اعراب ناپدید شد. دلیل نابودی اسبهای بزرگ ایران هنوز مشخص نیست. شاید به دلیل روش افراطی در تغذیه اسب یا به خاطر تبعید اسبهای قابلکشش یا کشتار توسط قشونهای متجاوز بوده است. امروز، اسب تیره جاف هنوز در طبیعت زاگرس از لحاظ تعداد و شهرت مشهور است.
با توجه به طبیعت کوهستانی مناطق کردنشین، اسب کرد هم خیلی قانع و کم خوراک است و هم در زمستانهای سخت که هیچ وسیلهای قادر به حرکت در کوهستان نیست؛ برای حملونقل و مخصوصا انتقال بیماران استفاده میشود. اسب كرد از قديم همیشه نماد فرهنگي و تاريخي مردم كرد بوده و داشتن آن همواره براي خانوادهها مايه فخر و مباهات است.
کارشناسان معتقدند امروز اسب کرد در ایران علیرغم داشتن سابقه طولانی و ویژگیهای متمایز از دیگر اسبها به صورت تقریبا ناشناخته مانده است و این موضوع سبب شده تا حتی در بسیاری از کشورها از وجود اسب کرد بیخبر باشند. برای معرفی و رشد اسب کرد راهکارهایی نیز توصیه میکنند:
– خونگيري از اسبهاي اصيل استان كردستان و استانهاي آذربايجان غربي و كرمانشاه برای تعيين ژنوتيپ آنها؛
-ایجاد واحدهای نيمه صنعتي تكثير و پرورش اسب اصيل كرد؛
– تاسيس كانون یا انجمن اسب كرد؛
-برنامهريزي برای برگزاری مسابقات زيبايي، سرعت، استقامت .