نوشته: اوغوز گونگورمز/آصلیخان آلکانات – بنیاد ستا
ترجمه از: دیدبان حقوق بشر کردستان ایران
تروریسم و آتش زدن جنگل‌‌ها: چارچوب مفهومی
امروزه مطالعات حوزه تروریسم بر هویت، انگیزه، روش‌‌ها، اسلحه تروریست‌‌ها تمرکز دارد اما در مجموع اهداف تروریستی پس از موارد مذکور می‌آید. تحولات صورت گرفته در زمینه تروریسم ثابت کرده منابع طبیعی به ویژه دلیل رویارویی‌‌های داغ می‌شود و در نتیجه این منابع به وسیله و هدفی برای رویارویی تروریست‌‌ها تبدیل شده است. در این راستا، به نظر می‌رسد عوامل زیست محیطی به اولویت اهداف سازمان‌‌های تروریستی تبدیل شده‌اند. مفاهیم جدیدی مانند اکوتروریسم(1)، تروریسم محیط زیست(2) و پیروتروریسم(3) وارد بحث‌‌های مرتبط با تروریسم شده‌اند. به ویژه اقدامات خرابکارانه هدف قرار دادن جنگل‌‌ها در بحث‌‌های آکادمیک به عنوان «روش‌‌های تروریسم» یا «چهره جدید تروریسم» مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای درک ماهیت اقدامات پ.ک.ک. در آتش زدن به جنگل‌‌ها و استتفاده از آن به عنوان یک روش تروریسم لازم است به تشریح مفاهیم بالا بپردازیم.
اکوتروریسم یعنی استفاده از خشونت و ترور توسط گروههای رادیکال علیه محیط‌زیست با هدف اخاذی و غارت(4). تروریست‌‌های محیط‌زیست می‌خواهند با کاستن میزان بهره برداری از منابع طبیعی، آسیب به محیط طبیعی زیست و قطع و از بین بردن مداوم درختان توجه‌‌ها را به خود جلب کنند. در این راستا، اکوتروریسم گسترش پیدا می‌کند و به عنوان “نافرمانی مدنی” و “فعالیت سیاسی” تلقی می‌شود و نه مردم بلکه اموال و نهادهایی را هدف قرار می‌دهد که به محیط‌زیست زیان می‌رسانند(5). «جبهه آزادیبخش زمین» به عنوان نماینده مدرن اکوتروریسم شناخته می‌شود(6). آمریکا نیز این سازمان را اکوتروریست می‌شناسد(7). اقدامات آن علیه راهها، ساخت و ساز یا ماشین‌آلات ساخت و ساز است که علیه محیط‌زیست بکار گرفته می‌شود و این را به عنوان دفاع از محیط‌زیست می‌دانند.
در نوشته‌‌های مرتبط با موضوع، از طرف دیگر تروریسم محیط‌زیست از لحاظ موارد هدف قرارگیری با اکوتروریسم متفاوت است. گروههای اکوتروریستی مانند گروه «اول زمین»، «جبهه آزادیبخش زمین» منابع محیط‌زیست را هدف قرار نمی‌دهند بلکه عناصری را هدف قرار می‌دهند که به محیط‌زیست زیان می‌رسانند. در ادبیات مرتبط، اقدامات آنها به عنوان تروریسم تلقی نمی‌شود. از این دیدگاه، می‌توان تروریسم محیط‌زیست را استفاده غیرقانونی از زور تعریف کرد که هدفش محروم کردن از سود حاصله/تخریب اموال می‌باشد(8). طبق این تعریف از تروریسم محیط‌زیست، طبیعت به عنوان سلاحی برای اهداف ایدئولوژیک بکار می‌رود(9).
این گونه حملات تروریستی برای درگیری کردن مردمانی در این قضیه صورت می‌گیرد که دخیل نیستند تا وارد درگیری شوند. در کل، اهداف تروریسم محیط‌زیست عبارتند از:
– هدف قرار دادن محیط‌زیست (زیان رساندنن به تامین آب، زنجیره غذایی یا جنگل‌‌ها)
– ضربه زدن یا تخریب نهادها و اموال موجود حیاتی مانند سدها یا نیروگاههای هسته‌ای)
– رها کردن سلاح‌‌های شیمیایی/بیولوژیک در محیط
– ایجاد زیان‌‌های قابل توجه محیط‌زیستی برای تشویق مهاجرت و تجمع در مرزها(10)
اقدامات خرابکارانه جنگل‌‌ها و آتش زدن به یکی از مهم‌ترین ابزار تروریسم محیط‌زیست تبدیل شده که طبیعت را هدف قرار می‌دهد. سازمان‌‌های تروریستی علیه جنگل‌‌های بدون حفاظت و زمین‌‌های کشاورزی حملات خرابکارانه انجام می‌دهند تا اراده سیاسی را زیر سوال ببرند و زیان‌‌های زیاد اقتصادی و زیست‌محیطی به بار بیاروند. اقدامات خرابکارانه در جنگل‌‌ها به عنوان یک روش متداول تروریسم محیط‌زیست عواقب کوتاه مدت و بلندمدت زیادی بر اقتصاد محلی و محلی و متعاقب آن بر بخش‌‌های مختلف دیگر دارد.
به عنوان مثال، آتش زدن جنگل‌‌ها تاثیر منفی متعددی مانند کمبود صنایع مرتبط با جنگل مانند چوب، کاغذ و گردشگری مرتبط با جنگل دارد همچنین، زیان رساندن به یا تخریب امول و خانه‌‌ها، زیان غیرقابل جبران به محیط‌زیست، زیان به کشاورزی و حیوانات، آلودگی هوا، هزینه آتش نشانی، تامین هزینه توسط شرکتهای بیمه و مرگ و میر ناشی از آن(11).
تیموثی اسکافیلد در تحقیق خود در مورد تروریسم محیط‌زیست به نقل از استفان اسلوئان کارشناس محیط‌زیست از دانشگاه اوکلاهوما می‌گوید «نگاه قدیمی این بود که تروریست‌‌ها نگران افکار عمومی هستند اما اکنون توجه خود را به جوایز خود در نسل بعدی معطوف کرده اند نه این نسل، و این اقدامات را کاری مقدس می‌دانند… تا تمدن را به زانو در بیاورند.»(12) به نوشته اسکافیلد گروهها و افرادی با انگیزه‌‌های تعصب دینی یا ایدئولوژیک بیشتر احتمال دارد وارد تروریسم محیط‌زیست شوند چون تصور می‌کنند از لحاظ اخلاقی کاری درست انجام می‌دهد(13). پ.ک.ک. که یک پایه ایدئولوژیک قوی دارد به نظر می‌رسد در این زمینه برای توجیه حملات خود مشکل توجیه ایدئولوژیک ندارد.
یکی از مفاهیم خرابکاری جنگل‌‌ها به عنوان روش «پیروتروریسم» تعریف می‌گردد. پیروتروریسم استفاده از حملات آتش زدن برای ارعاب و ترساندن دولت‌‌ها، مردم غیرنظامی صورت می‌گیرد تا اهداف و برنامه‌‌های سیاسی یا اجتماعی خود را به پیش ببرند(14). پیروتروریسم چهار عنصر عمومی پذیرفته شده تروریسم را دارد: هدف قرار دادن افراد غیردخیل، انگیزه سیاسی، خشونت با تاثیر روانی، عوامل سازمان یافته. در این مفاهیم کلی، مفهوم پیروتروریسم با تروریسم محیط‌زیست تفاوت زیادی ندارد.
علاوه بر مفاهیم مذکور، مفاهیم متعدد دیگری مانند تروریسم آتش وحشی(15)، تروریسم جهنم(16)، جهاد جنگل‌‌ها (17) در ادبیات مرتبط مورد استفاده قرار می‌گیرد(18). بدون توجه به تنوع تعاریف و عناوین تروریسمی که جنگل‌‌ها را هدف قرار می‌دهد و کم‌هزینه می‌باشد، گرایش به استفاده از آن بالاست. همین طور که در قسمت‌‌های بعدی خواهیم دید(19)، پ.ک.ک. پس از آن که تاثیر تکنولوژیک، اقتصادی و سیاسی خود را بر اثر حملات موثر ترکیه از دست داد، بر روش‌‌های تروریسم محیط‌زیست تمرکز کرده است که برای آن کم‌هزینه است و نیازمند فناوری کم، هزینه کمتر و برنامه ریزی ساده و چند نفر عامل اجراست.
ویژگی‌‌های اصلی مرتبط با موضوع تروریسم محیط‌زیست از طریق آتش زدن و تخریب جنگل‌‌ها در جدول شماره شماره 2 آمده است.