سرگرمی یکی از ویژگیهای هر جامعه است و به صورتهای مختلف انجام میشود. با رشد و توسعه تکنولوژی امروز، بسیاری از مردم به ویژه جوانان خود را با بازیهای مختلف در گوشی تلفن همراه یا کامپیوتر مشغول میکنند اما یکی از عواقب آن سرد شدن روابط اجتماعی اعضای جامعه از خانواده تا سطح گستردهتر میباشد. در زبان کردی به چیستان “تشتانوک” اطلاق میشود.
در قدیم و به ویژه در زمان بیکاری مردم روستا در فصل زمستان آنان به شیوههای مختلف خود را سرگرم میکردند و یکی از شیوهها پرسیدن تشتانوکها یا همان چیستان بود. این علاوه بر جنبه سرگرمی گاهی جنبه تشویق برای گرفتن یک جایزه کوچک داشت. مثلا اگر کودکی میتوانست پاسخ یک چیستان را بدهد، مرغ یا برهای به او میدادند و یا اگر جوانی نمیتوانست پاسخ بدهد بایستی طبق توافق یک روز بدون مزد برای دیگری کار میکرد. این تشتانوکها قبل از هر چیز فضای بسیار صمیمی بر روابط اجتماعی افراد حاکم میساحت. تشتانوک یک نوع بازی و تست هوش نیز بود که در آن از زبان آهنگین و شعرگونه نیز استفاده میشد و کمی مبهم به نطر میرسید. شاید هم چیزی در حد بین زبان عادی و زبان شعر.
نکته مهم در تشتانوکها این بود که علاوه بر سرگرمی، حاوی نکات اخلاقی و آموزشی نیز بود. در مواردی نیز این جنبه مسابقه دسته جمعی به خود میگرفت که افراد به صورت انفرادی یا تیمی پاسخ میدادند. به ویژه در دورانی که هنوز مدارس به روستاها نیامده بودند، این نوع بازیها در تقویت هوش کودکان تاثیر مفیدی داشت.
امروز با آمدن فناوری تقریبا اثری از این نوع زندگی سنتی اما مفید نمانده و یا در مناطقی محدود بسیار کمرنگ شده است.