از گرفتن مالیات تا کشت مواد مخدر توسط پ ک ک
در سال‌های اولیه، پ.ک.ک به گرفتن مالیات بر کشت مواد مخدر از قاچاقچیان در ترکیه، سوریه، عراق و ایران راضی بود. اما وقتی این سازمان در اوایل دهه نود خود را تقویت کرد به این نتیجه رسید باید به صورت مستقیم کنترل مواد مخدر را به دست بگیرد. پ.ک.ک به جای گرفتن مالیات، کشاورزان ضعیف کُرد را مکلف کرد از طرف «جنبش استقلال کردستان» به کشت مواد مخدر بپردازند. از اوایل دهه نود میلادی به بعد، عوامل پ.ک.ک کنترل کشت مواد مخدر در شرق و جنوب شرقی ترکیه را به دست گرفتند. به عنوان مثال، یک کشاورز محکوم کُرد به نام ن. ب. اعلام کرد «پ.ک.ک کشاورزان کُرد را مجبور می‌کند تا مواد مخدر بکارند. حتی آنها را وادار می‌کند در مناطق غیرمسکونی کوهستانی دست به کشت مواد بزنند. من 70 هکتار مواد کاشتم و در طی دوره کشت، 70 درصد زمین‌های روستاهای یولجاتی و دیبک تحت فشار پ.ک.ک به کشت مواد اختصاص یافته بود» (KOM, 2005b, p49).
حشیش را در مقرهای پ.ک.ک مخفی می‌کردند تا زمان یافتن مشتری خوب برسد. نیروهای مختلف امنیتی ترکیه از جمله ژاندارمری 23 تن مواد مخدر را در مخفیگاه‌های پ.ک.ک پیدا کردند (KOM 2009). موارد کشف و ضبط هر سال بیشتر بود و بین سال‌های 1993 تا 1997 به اوج خود رسید.
در ماه اوت 1994، دو تُن ماری‌جوانا و 120 هزار ریشه گیاه مواد مخدر کشف و 13 نفر نیز دستگیر شدند. یکی از محکومان به نام ر. ی. گفت: «پ.ک.ک ما را مجبور می‌کند در مناطق روستایی دیاربکر مواد مخدر کشت کنیم. بیشتر پول آن را به عوامل پ.ک.ک می‌دهم. آنها میآیند و بر روند برداشت، نظارت دارند. تقریبا غیرممکن است مقداری از محصول را جدا کنیم» (KOM 2005b, p.56). اظهارات وی سبب شد تا در 12 ماه اوت 1994 تعداد یک میلیون و 150 هزار ریشه دیگر کشف و ضبط گردد.
تولید هروئین توسط پ.ک.ک
در پایان دهه هشتاد میلادی، پ.ک.ک وارد عرصه تولید مواد مخدر شد، چون تولید، بسیار بیشتر از خرید و سپس فروش پرسودتر بود. به علاوه، تولید و پردازش هروئین امکان تغییر سطح درجه و حجم خروجی را میسر می‌نماید. چندین عامل پ.ک.ک چندین آزمایشگاه سیار تولید هروئین در مرز ایران و ترکیه راه‌اندازی کردند. درواقع، چند عضو پ.ک.ک اعتراف کردند این گروه در مناطق کوهستانی شمال غرب ایران آزمایشگاه‌های مواد مخدر راه‌اندازی کرده است. اظهارات یک محکوم مواد مخدر و تبعه ایرانی نیز این موضوع را تایید نمود. طبق اظهارات وی پ.ک.ک در منطقه علی‌آباد ارومیه آزمایشگاه‌های مواد مخدر را تحت کنترل عثمان اوجالان ایجاد کرده است. شیمی‌دانان برای تولید هروئین 40 الی 50 هزار تومان دریافت می‌کردند. پس از تولید، هروئین به روستای بانیا در ایران و از آنجا به یوکسک‌اووا در ترکیه و تحت نظارت عثمان اوجالان منتقل می‌شد (KOM 2005b, pp.67-68).
در سال 1998 تعداد 45 عضو پ.ک.ک در 17 مورد مربوط به مواد مخدر دستگیر شدند. در 15 مورد شواهدی وجود نداشت که عوامل به صورت مستقیم از طرف پ.ک.ک هروئین تولید می‌کنند. اما در برخی موارد افراد به صورت خیلی صریح اعلام کردند حداقل بعضی از آزمایشگاه‌ها زیر نظر مستقیم پ.ک.ک قرار دارد. در 12 اوت 1998 نیز نیروهای امنیتی استانبول یک آزمایشگاه مواد مخدر پ.ک.ک را متلاشی کردند. در این مورد 12 کیلو هروئین و 27 کیلو مواد قبل از تولید کشف و ضبط و 4 نفر از جمله فتح الله دور، فرمانده پ.ک.ک در منطقه مالتپه، نیز دستگیر شدند (KOM 1998). عملیات مختلف سبب شد تا موارد مختلف مواد مخدر و اسناد متعلق به پ.ک.ک در آن کشف شوند.
در یک مورد قبلی، در مارس 1995 در منطقه تکیرداغ یک آزمایشگاه پ.ک.ک متلاشی شده بود. این آزمایشگاه در مزرعه متعلق به خانواده ک.1 مستقر بود که در تولید و قاچاق مواد مخدر به صورت فعال با پ.ک.ک همکاری می‌کرد. شاخه‌ای از خانواده به صورت فعال مواد مخدر را تولید می‌کرد و شاخه دیگر نیز در انتقال و فروش مواد و انتقال پول به حساب‌های پ.ک.ک فعالیت می‌کرد. چندین عضو خانواده به خاطر عضویت در پ.ک.ک یا تولید مواد مخدر برای آن دستگیر شدند.
تعجب‌آور نیست که پ.ک.ک در تولید هروئین پیشقراول است. هسته‌های گروه در روسیه و اروپای شرقی مسئول تهیه ماده اسید آنهیدرید هستند، در حالی که هسته‌های مستقر در پاکستان، جنوب شرق آسیا و ایران پایه مرفین را تامین می‌کنند. نیروهای امنیتی در چندین مورد 26 تن اسید آنهیدرید را از عوامل پ.ک.ک کشف و ضبط کردند (KOM 2009). به عنوان مثال در دسامبر 2002، یک عملیات مشترک نیروهای ترکیه-روسیه-آمریکا به کشف و ضبط 3.5 تن اسید آنهیدرید در استان الازیگ و دستگیری 14 نفر منجر شد (Yenisafak, December 17, 2002). یکی از محکومان می‌گفت ماهر از مسئولان اصلی پ.ک.ک در مسکو و عوامل وی مسئول سازماندهی انتقال این مواد بودند. گزارش نیروهای امنیتی روسیه نشان داد اسناد متعدد متعلق به پ.ک.ک در منزل مسئول این مواد پیدا شده است (Yenisafak, December 17, 2002).
بعدا و به سه دلیل تولید و پردازش هروئین توسط پ.ک.ک کاهش یافت: نخست، تاسیس تعداد زیادی آزمایشگاه‌های هروئین در جنوب غرب آسیا جایی که تریاک تولید می‌شود (UNODC, 2009). تولیدکنندگان ترجیح دادند به جای انتقال ده کیلو تریاک فقط یک کیلو هروئین منتقل کنند. بنابراین بیشتر مواد قاچاقی به ترکیه به صورت هروئین بود. دوم، عملیات هماهنگ برای جلوگیری از ورود اسید آنهیدرید نتایج خیلی مثبتی داشت (INCB, 2002). سوم، ظهور تولیدکنندگان صنعتی چین سبب شد تا اروپایی‌ها به این سمت روی بیاورند (UNDOC 2009). لذا سازمان‌های فراملی به تولید هروئین در جنوب آسیا، مرکز آسیا و روسیه پرداختند. کشف و ضبط موارد زیاد نیز نشانه افت میزان هروئین در آغاز هزاره جدید است.