نوشته لارا عزیز/ مرکز مطالعات بحرانها و کشمکشهای بینالمللی، بلژیک
ترجمه از انگلیسی: دیدبان حقوق بشر کردستان ایران
1-پایان رویای کردها
هنگامی که ترامپ اعلام کرد دستور خروج نیروهای آمریکایی از سوریه را صادر کرد، کردهای سوریه مستقیما ترسیدند ترکیه حملات خود علیه آنان را افزایش خواهد داد و این ترس توجیهپذیر بود. بسیاری از مقامات آمریکایی موافق هستند ترکیه تهدیدی مهم برای ثبات منطقه است. بدینترتیب کردها که احساس میکنند مورد خیانت واقع شدهاند از دولت سوریه خواستند از آنان محافظت نماید. این درخواست بعضی از مقامات آمریکایی را متعجب ساخت چون بین کردها و آمریکا مشورت و یا اقدامی برای این صورت نگرفته بود. پ.ی.د/ی.پ.گ با این درخواست از اسد خواستند وارد مناطقی شوند که به آنها طمع داشت. کردهای سوریه گزینه دیگری جز آشتی با اسد نداشتند. دلیل فرمانده نیروهای کرد برای رسیدن به توافق با اسد این بود که از قتلعام غیرنظامیان توسط ترکیه جلوگیری شود. پ.ی.د خواهان سازش با اسد شد و در ازای تقسیم ثروت نفت میزانی از خودمختاری را نیز درخواست کرد. اما اسد اعطای خودمختاری کامل به پ.ی.د را رد کرد. بدین خاطر رهبران کرد واگذاری اداری منطقه خود به اسد را مد نظر قرار دادند اما اصرار کردند پلیس کرد در مناطق کردنشین بماند. این توافق به نیروهای سوریه امکان داد تا دوباره مناطق کردنشین را به کنترل خود دربیاورند که گام مهمی برای هدف اسد جهت کنترل بر تمام سوریه است (Hubbard, 2018). اما به نظر میرسید اسد برای رسیدن به راه حل عجله ندارد. درواقع، او وقت داشت چون ایران و روسیه در کنارش بودند و در منافعی داشتند و میتوانستند زمینهای مشترک برای مسئله پیدا کنند.
در اوایل اکتبر، آمریکا علیرغم قول ماندن در سوریه تا شکست داعش و راه حل سیاسی برای بحران سوریه ناگهان به ترکیه اجازه حمله داد. ترامپ ترکیه را به تحریمهای اقتصادی تحریم کرد اما به نظر میرسید رئیس جمهور آمریکا تغییر نظر داد. روز چهاردهم اکتبر، ترامپ اعلام کرد طرفدار بزرگ اردوغان است و از او تمجید نمود.
همزمان با ادامه حملات نظامی ترکیه، آمریکا روز هفدهم از اردوغان خواست حملات را متوقف کند تا خروج نیروهای ی.پ.گ. از منطقه امن تحت کنترل ترکیه تسهیل شود (BBC News, 2019). آتشبس در سطحی وسیع برگزار شد. معمولا برای رسیدن به آتشبس بایستی هر دو طرف مذاکره کنند. اما روش ترامپ متفاوت بود: سمت ترکیه قرار گرفت و در ازای آنچه داده بود از آن خواست آتشبس کند و این را یک پیروزی بزرگ دیپلماتیک نامید. درواقع، مفاد توافق به اردوغان دقیقا چیزی را داد که او میخواست: ایجاد یک منطقه امن در نوار مرزی با سوریه. ترکیه خواست نیروی سوریه دموکراتیک بیست مایل و در امتداد سیصد مایل از مرز ترکیه عقبنشینی کند تا منطقه امن ایجاد شود.
نکته اصلی منطقه امن محافظت از غیرنظامیانی است که از درگیری فرار میکنند. دیدبان حقوق بشر منطقه امن را چنین تعریف میکند «مناطقی که با توافق طرفین در منطقهای جنگی تعیین میشود و نیروهای نظامی در آن مستقر نمیشوند و حملات را انجام نمیدهند». در منطقه امن بدون حضور نگهبانان امین، قول امنیت نیز توهم است، چون حملات عمدی صورت میگیرد همان طور که در سال 1995 در سربرنیکا صورت گرفت” (Fakih, 2019). خشونت بیشتر میتواند راه را برای پاکسازی قومی باز کند و صدها هزار نفر غیرنظامی کرد از منطقه فرار کردند و ترکیه آوارگان عرب سوریه را به جای آنان مستقر نمود.
روز بیست و سوم اکتبر 2019، اردوغان و ولادیمیر پوتین برنامه جدیدی در سوچی اعلام کردند تا به حملات پایان داده شود (BBC News, 2019). این توافق برای یک منطقه امن جدید بود که هدف اردوغان بود (Lang, 2019).