کودک‌سربازان در قوانین اجباری پ.ک.ک. در سوریه

ترجمه از: دیدبان حقوق بشر کردستان ایران

در روز 13 ژوئیه سال 2014، «شورای قانونگذاری منطقه کردنشین جزیره» در شمال سوریه که از سوی شاخه پ.ک.ک در سوریه موسوم به پ.ی.د. منصوب شده است، قانون خدمت اجباری با نام «دفاع از خود» را تصویب کرد. گزارش ذیل متن این قانون و نگرانی‌های مرتبط با آن برای اقدام به عضویت اجباری توسط شبه نظامیان پ.ی.د. موسوم به ی.پ.گ. از زمان تصویب این قانون را تحلیل می‌کند. ماده 2 و 3 قانون خدمت سربازی اجباری (1) افرادی را تعریف می‌کند که این قانون در مورد آنها اعمال می‌گردد. ماده 2 می‌گوید:

«وظیفه دفاع از خود، وظیفه اجتماعی و اخلاقی همه مردم است. بنابراین، مسئولیت هر خانواده ساکن در منطقه است که یک عضو را برای انجام این وظیفه تامین کند».

ماده 3 ادامه می‌دهد:

«مفاد این قانون برای همه مردان از سنین نوجوانی تا 30 سال اعمال می‌شود. زنان نیز می‌توانند خود را برای دفاع از خود داوطلب نمایند».

طبق ماده 4، شش ماه خدمت نظامی ‌لازم است و قاعدتا بایستی حداکثر تا یک سال انجام شود. طبق ماده 5، افرادی که خانواده آنان «در ی.پ.گ.، آسایش یا جنبش آزادی خلق کُرد یک کشته دارند» یا افرادی که تنها فرزند خانواده هستند از خدمت نظامی ‌معاف می‌باشند. همچنین، افرادی که مشکلات تندرستی با ارائه گواهی پزشک دارند از خدمت نظامی ‌معاف می‌شوند. ماده 6 مقرر می‌کند افرادی که نیاز مالی دارند طی خدمت نظامی، ‌مورد حمایت مالی قرار خواهند گرفت. ماده 7 می‌گوید هر کسی که «وظیفه دفاع از خود را انجام ندهد به نزدیکترین واحد جذب منتقل خواهد شد». سرانجام ماده 8 می‌نویسد افرادی که خدمت نظامی‌ و اجباری خود را انجام داده‌اند می‌توانند داوطلبانه به یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) بپیوندند.

مشکلات اساسی این قانون عبارتند از: نخست، این تصمیمات توسط یک دولت مجاز و مشروع گرفته نشده‌اند، بلکه یک کمیته منصوب پ.ک.ک این تصمیم را گرفته است. دوم، کسانی که این «خدمت اجباری» را انجام بدهند آن را به عنوان بخشی از ی.پ.گ. انجام می‌دهند که شاخه مسلح پ.ک.ک. است. ی.پ.گ. نیز تحت فرمان مستقیم پ.ک.ک قرار دارد. رهبری آن نیز همانند پ.ک.ک و پ.ی.د. از اعضا، کادرها و فرماندهان پ.ک.ک تشکیل شده است (2). بنابراین، این گروه نظامی ‌یک ارتش نیمه دولتی نیست بلکه شبه نظامی ‌است. به علاوه، این قانون هیچ گونه اجازه‌ای برای اعتراض آگاهانه نمی‌دهد. لذا، مصداق واقعی نقض حقوق بشر است.

همچنین، نوعی عدم دقت نیز در متن دیده می‌شود. به عنوان مثال، این قانون می‌گوید «هر خانواده باید برای ی.پ.گ. یک جنگجو تامین کند. رابطه بین این الزام و ماده 3 چیست که مقرر می‌کند این مقررات شامل حال همه مردان از سنین نوجوانی تا 30 سال می‌شود؟ آیا ماده 3 فقط گروهی از مردم را توصیف می‌کند که بایستی خانواده‌ها یک نفر را برای عضویت از آن انتخاب کنند یا باید همه مردان بین 18 تا 30 سال را انتخاب کنند که در «مناطق اداره خودگردان دموکراتیک» زندگی می‌کنند و در واقع خدمت نظامی‌را تمام می‌کنند؟ سیاست مربوط به آزمایش بدنی، معیار انتخاب افراد و آموزش آنها نیز توصیف نشده است.

اما پ.ی.د. که تلویحا نشان می‌دهد قصد دارد ارتشی مجاز و قانونی تشکیل دهد مدعی است قدرتی شبه دولتی دارد. فرای این اهمیت نمادین، قانون مربوط به خدمت اجباری نظامی ‌نیز در راستای منافع سیاسی پ.ی.د. است. تعداد افرادی که داوطلبانه عضو ی.پ.گ. می‌شوند خیلی کمتر از آن است که این گروه بتواند کنترل خود بر مناطق کردنشین را حفظ نماید و خود را نیروی موثر جنگی علیه داعش نشان دهد و فقط به افراد داوطلب متکی باشد.

اقدامات برای جذب اعضای جنگجو

اولین اقدام برای عضوگیری اجباری توسط شاخه نظامی‌پ.ک.ک موسوم به ی.پ.گ. و «آسایش» (نیروی امنیتی ی.پ.گ.)  در آوریل و مه 2014 به عبارتی دیگر قبل از تصویب قانون انجام شد.  اولین عضوگیری دسته جمعی در اکتبر 2014 گزارش شد. از آن زمان، عضوگیری‌ها اغلب بصورت رندوم صورت گرفته است، به عنوان مثال در ایست‌های بازرسی یا در جریان دستگیری‌های دسته جمعی در کافی‌نت‌ها یا قهوه‌خانه‌ها. «دیدبان کُرد» به صورت مفصل در موارد عضوگیری اجباری زیر تحقیق کرده است (3):

– در روز 14 مه سال 2014، جنگجویان یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ.) حداقل چهار کُرد ساکن خربات‌جامو، روستایی کرد در غرب تل تمر، را به زور به عضویت در آوردند. افراد مورد نظر به نام‌های سلیمان علی، شکری عزو، عابد اوسی و مظلوم عزو بودند.

– در روز 11 اکتبر 2014، کارمندان آسایش به صورت خودسرانه جوانان بین هجده و سی سال را از خیابان‌های همه مناطق تحت کنترل پ.ی.د. در منطقه جزیره ربودند. برخی از افراد ربوده شده روز بعد آزاد شدند. قبل از آزادی آنها مجبور بودند تعهد بدهند کشور را ترک نخواهند کرد و هر زمان لازم باشد آماده باشند تا در ی.پ.گ. بجنگند. اگر آنها این تعهد را انجام ندهند، خانواده آنها بایستی پانصد هزار لیره سوریه بپردازد. همچنین به صورت شفاهی به آنها گفته شد در صورت عدم توانایی پرداخت، یک عضو زن از خانواده آنها به عضویت در آورده خواهد شد. در مورد تعداد دقیق افرادی که بلافاصله آزاد شدند یا مدتی طولانی بازداشت شدند یا سرانجام به عضویت در آورده شدند اطلاعاتی در دست نیست. تعداد کلی تا سه هزار نفر از جمله اعراب و مسیحیان نیز در بین آنها بودند. طبق تخمین‌ها، فقط در مقر «تل معروف» حدود هزار نفر برای عضویت نگه داشته شدند.

هشت روز بعد از عضوگیری‌های دسته جمعی، یکی از افراد آزاد شده گزارش کَرد که به ویژه اعراب، مسیحیان و افرادی که از قبل با پ.ی.د. رابطه داشتند روز بعد آزاد شدند. از 160 نفر باقیمانده، یازده نفر طی انتقال فرار کردند و 35 نفر نیز بعدا آزاد شدند. به بقیه نیز هر روز قول داده می‌شد آزاد خواهند شد. اما تا آن زمان هیچ اقدامی‌صورت نگرفت (4). روز 21 اکتبر، یکی از افراد آزاد شده از مقر تل معروف به دیدبان کُرد گزارش داد که وقتی آزاد شد هفتاد نفر از جمله 5 دانش آموز هنوز در مقر باقی مانده بودند (5).

– روز 6 نوامبر سال 2014، کارمندان آسایش به صورتی مرگبار به زیاد صالح اوسو 22 ساله در دربسیه در هنگام فرار تیراندازی کردند و وی را کشتند. اوسو در حین یک عضوگیری دسته جمعی اجباری در روز 11 اکتبر 2014 توسط آسایش دستگیر شده بود اما توانسته بود از مقر تل معروف فرار کند.

– روز ششم دسامبر 2014، کارمندان آسایش جوانان بین 18 الی 30 سال را در چندین ایست بازرسی در دربسیه دستگیر کردند و آنها را به اجبار به عضویت ی.پ.گ. در آوردند. در مورد تعداد دقیق افرادی که ربوده شدند آماری در دسترس نیست.

– روز هفتم دسامبر 2014، جنگجویان مسیحی سوتورو تلاش کردند 9 جوان کُرد را در ایست بازرسی در المالکیه (دریک) بربایند. شش نفر از آنها توانستند فرار کنند.

– روز سی ام ژانویه 2015، کارمندان نیروهای امنیتی پ.ک.ک در سوریه موسوم به «آسایش» حوزنی بارزانی و یوسف حسین را در مرز عراق و سوریه متوقف کردند. هر دو نفر از روستای درونا قولنگا در ده کیلومتری شمال شرقی تربسی آمده بودند و تلاش کردند به کردستان عراق فرار نمایند تا از عضویت اجباری توسط ی.پ.گ. نجات یابند. قاچاقچیان به آنها خیانت کرده و آنها را به پ.ک.ک تحویل دادند.

– روز چهارم فوریه سال 2015 کارمندان آسایش به زور جوانان بین 18 الی 30 سال را در چندین ایست بازرسی در قامیشلو دستگیر کردند. یک کارمند آسایش به خبرگزاری آرا گفت 150 نفر دستگیر شده و در بین یگان‌های ی.پ.گ. تقسیم شدند.

– روز هفتم فوریه سال 2015 نیروهای «آسایش» محمد علی عسکر متولد 1996 را در ایست بازرسی «المالکیه» دستگیر کردند. وقتی والدین این فرد که عضو حزب دموکرات کردستانِ سوریه هستند برای پسر خود به پ.ی.د. مراجعه کردند تا پسر خود را برگردانند، آنها گفتند باید شش ماه بعد مراجعه نمایند.

– روز پانزدهم فوریه سال 2015، کارمندان آسایش به زور یک دانشجو به نام علی محمد امین متولد 1989 در تل معروف را در قامیشلو دستگیر کردند. او را به اجبار به عضویت ی.پ.گ. در آوردند.

– روزهای 14 و 18 مارس سال 2015، شبه نظامیان پ.ک.ک به زور افراد 18 تا 30 ساله را به عضویت ی.پ.گ. در آوردند. این عضویت در چندین ایست بازرسی در قامیشلو و عاموده صورت گرفت.

– روز چهارم آوریل سال 2015 نیروهای پ.ک.ک به کافی‌نت‌ها در سرکانیه حمله کردند و به زور تعدادی جوان را برای عضویت دستگیر کردند.

– روز دهم آوریل سال 2015 نیروهای آسایش تعدادی جوان را در روستای کالهه در بیست و پنج کیلومتری جنوب مالکیه و در 500 متری مرز سوریه و عراق دستگیر کردند. این افراد تلاش می‌کردند به صورت غیرقانونی از مرز عبور کنند تا از عضویت اجباری در تشکیلات پ.ک.ک فرار نمایند. طبق گزارش شاهدان عینی، حدود پنجاه نفر به مقرهای شاخه نظامی‌پ.ک.ک موسوم به ی.پ.گ. برده شدند.

اگرچه متن این قانون اعراب و مسیحیان مناطق تحت کنترل ی.پ.گ. را از سربازی معاف نمی‌کند، آنها نیز در ی.پ.گ. به عضویت در آورده شده‌اند. وقتی در یک دستگیری دسته‌جمعی اعضای این اقوام نیز ربوده شدند، روز 11 اکتبر سال 2014 یعنی یک روز بعد آزاد شدند. پ.ی.د. که یک سازمان کردی- ناسیونالیست است نشان داد علاقه‌ای به عضویت اعراب و مسیحیان ندارد. همچنین می‌خواهد از درگیری بالقوه احتمالی با نمایندگان قبایل عرب اجتناب کند. سرانجام، عضویت اعراب سبب می‌شود تا پ.ی.د. به صورت مستقیم با مقامات نظامی ‌سوریه مواجه شود.

به نظر می‌رسد دولت سوریه و پ.ی.د. تصمیم گرفته‌اند یکی کردها و دیگری نیز عرب‌ها را برای خود به عضویت در بیاورند. همچنین شبه نظامیان مسیحی وجود دارند که تا حدی با ی.پ.گ. همکاری می‌کنند. موارد توصیفی در بالا نشان می‌دهد تظاهرات گسترده و اعزام اجباری جوانان برای عضویت در پ.ک.ک متداول هستند. افراد زیادی نیز نخست بازداشت شده و سپس آزاد می‌شوند. بنابراین، پیش می‌آید که به عنوان مثال اگر برادر یک جوان قبلا به عضویت در آورده شده، او هم دستگیر شود (6). به نظر می‌رسد پ.ی.د. تلاش می‌کند استراتژی خود را برای بهبود عضوگیری در آینده تقویت کند.

در اوایل مارس سال 2015، اداره خودگردان انتقالی برای منطقه جزیره ثبت نام جدید خانواده‌ها را انجام داد تا در مورد موقعیت خانواده‌ها و عضوگیری احتمالی اطلاعات دقیقی داشته باشد. قبلا، این اطلاعات در اختیار شاخه سیاسی پ.ک.ک در سوریه موسوم به پ.ی.د. نبود، چون دفتر عضوگیری مرکزی در حسکه هنوز در کنترل دولت مرکزی سوریه قرار دارد (7).

آموزش افراد عضو در مقرهای ی.پ.گ. در سوریه صورت می‌گیرد. بزرگترین مقر مشهور در «تل معروف» در بیست کیلومتری جنوب قامیشلو قرار دارد. یک مقر بزرگ دیگر در «حمو» در پنج کیلومتری غرب قامیشلو واقع شده است.

شبه نظامیان عربی که در کنار ی.پ.گ. جنگیده‌اند نیز در این مقرها آموزش دیده‌اند. مقرهای دیگری نیز در ناحیه «جرنیک» از توابع  قامیشلو و «تل تمر»  و «تل بایدر» در دو کیلومتری جنوب «گرکه لگه» در الرمیلان در ده کیلومتری شرق المعبده در جزیره و در شرق سرکانیه، مالکیه و جنوب ریحانیه قرار دارند. مقر ملامرزه نیز در نزدیکی مالکیه قرار دارد که مختص آموزش کودکان کم سن و سال است تا سپس آنها را به ارتفاعات شمال اقلیم کردستان ببرند. اولین اعضا دوره آموزشی خود را در یازدهم آوریل سال 2015 در این مقر تمام کردند.  همچنین از بین افراد عضو شده 51 نفر پس از شش ماه آزاد شدند (8). ترس از عضویت اجباری در پ.ک.ک سبب شده تا تعداد زیادی از جوانان منطقه حسکه فرار کنند و این نیز سبب شد تا پ.ی.د. علیه آنها واکنش نشان دهد. شورای اجرایی وابسته به پ.ک.ک در منطقه «جزیره» در بخشنامه شماره 145 مورخه 23 اوت سال 2014 از نیروهای آسایش خواست برای افراد 18 تا 30 ساله مجوز خروج صادر نکند. طبق این دستور افرادی که نامه‌ای از دفتر عضوگیری کمیته دفاعی ارائه دهند می‌توانند معاف باشند.

در بخشی از گزارش دیدبان حقوق بشر کُرد در سوریه موسوم به دیدبان کرد (Kurd Watch) به ذکر نمونه‌هایی از کودکان و نوجوانانی که از سوی شبه نظامیان وابسته به پ.ک.ک ربوده شده‌اند پرداخته می‌شود:

«همراه با افراد بزرگسال تعداد افراد کم سن و دوازده ساله به بالا نیز در بین ی.پ.گ. افزایش یافته است. گاهی، این عضویت اجباری است؛ گاهی کودکان و نوجوانان به صورت داوطلبانه عضو ی.پ.گ. شده‌اند اما برخلاف اراده صریح والدین آنها بوده است. قابل توجه است که تعداد زیادی دختر کم سن و سال نیز در بین افراد عضو شده است. در حالی که افراد عضو شده در سوریه آموزش می‌بینند، پ.ی.د. افراد کم سن و سال را به کردستان عراق می‌فرستد. دیدبان کُرد در مورد موارد زیرین تحقیق کرده است:

– روز هشتم آوریل سال 2018، حنان فرهاد حاج یونس دختر 15 ساله از ی.پ.گ. فرار کرد و چهار روز بعد، جمیله علی کیکیا مادر این دختر به مدت چندین ساعت توسط ی.پ.گ. بازداشت شد. پس از این که او را آزاد کردند، همسرش فرهاد حاج یونس و برادرش رشاد حاج یونس را دستگیر نمودند. طبق گفته اهالی روستا، ی.پ.گ. اعلام کرد یا دختر را بدهید یا یکی از اعضای خانواده به جای او باید عضو شود.

– در اوایل مه 2014، جنگجویان ی.پ.گ. روسین محمد حسین 13 ساله را به عضویت در آوردند. روزهای 14 و 15 ماه مه اعضای خانواده مقابل دفتر پ.ی.د. در دربسیه خواهان بازگشت دختر خود شدند و تظاهرات نمودند. نیروهای آسایش پ.ک.ک این تظاهرات را متفرق کردند.

– روز دهم مه 2014 جنگجویان ی.پ.گ. «فاطمه سلیم علی» 12 ساله را به عضویت در آوردند. یک عضو خانواده به دیدبان کُرد گفت: «دختر ناگهان ناپدید شد. والدین آن از حامیان پ.ی.د. هستند. اما از آنها نپرسیدند آیا می‌خواهند دختر خود را به جنگ بفرستند یا نه. ی.پ.گ. مدعی است خود دختر تصمیم گرفت اما والدین او حتی مجاز نیستند همراهش باشند. قول دادند پس از آموزش دو هفته‌ای به فاطمه اجازه بدهند برگردد. طبق گزارشات تایید نشده افراد خردسال دیگر نیز همراه فاطمه بودند».

– روز 20 سپتامبر سال 2014 اعضای ی.پ.گ. علی عبدالله علی 13 ساله را در المعبده بدون رضایت والدینش با خود بردند. والدین می‌دانستند او در کدام مقر آموزشی است. اما ی.پ.گ. در مواجهه با مادرش مدعی شد نمی‌داند در کدام مقر است.

– روز 4 نوامبر 2014 اعضای گروه جوانان انقلابی وابسته به ی.پ.گ. چیمن محمد صادق احمد را از مدرسه‌اش در تل شعیر ربودند که در ده کیلومتری قامیشلو قرار دارد. ی.پ.گ. از بازگرداندن او خودداری کردند و به والدینش گفتند او به قندیل رفته است. همچنین خانواده را تهدید کردند در این مورد با رسانه‌ها صحبت نکنند. (8)

– روز چهارم نوامبر سال 2014 اعضای پ.ک.ک یک دانش آموز 15 ساله به نام نجاح نروان احمد را از مدرسه‌ای در روستای کاظمیه در ده کیلومتری شرق مالکیه ربودند. بر اساس گفته‌های معلم دختر او را به مقر ی.پ.گ. بردند.

– روز 6 نوامبر 2014 اعضای ی.پ.گ. کاظم عدنان فرمان 14 ساله را از خانه‌اش در قامیشلو ربودند. والدین تلاش کردند مانع این کار شوند اما موفق نشدند.

– در اواخر نوامبر 2014 نورمن ابراهیم خلیفه 13 ساله و متولد ژانویه 2001 توسط ی.پ.گ. ربوده و به مقر پ.ک.ک در کردستان عراق برده شد تا آموزش‌های چریکی ببیند. روز 24 دسامبر 2014 او همراه یک دختر دیگر توانست فرار کند. وی در مصاحبه با دیدبان کُرد گفت صدها خردسال در مقرهای پ.ک.ک بودند. این کودکان غذای کافی نمی‌خورند و بایستی کارهای سخت نیز انجام دهند. تلاش برای فرار امری عادی شده است. اگر دستگیر شوند یا به مقر دیگر منتقل، یا شکنجه و تنبیه و یا کشته می‌شوند. وی می‌گوید: «وقتی به کوهستان آمدم یک دختر چندین بار تلاش کرده بود فرار نماید و برای بار هشتم دستگیر شده بود. همه با هم بودیم. جلسه‌ای برگزار کردند که تمام شب طول کشید. او را به صحنه آوردند و گفتند فقط به درد یک گلوله پ.ک.ک می‌خورد. او را با تیر زدند و به رودخانه انداختند» (9).

– روز 23 دسامبر سال 2014 اعضای ی.پ.گ. «حمرین عبدالحمید حسین» دانش آموز کلاس نهم را بدون اطلاع والدینش به عضویت در آوردند. آنها این دختر را جلوی چشمان والدین بردند. پدر این دختر گفت: «من به ی.پ.ژ. و آسایش رفتم. بعدا هر دو مدعی شدند حمرین آنجا نیست اما حمرین توانست طی تماسی تلفنی به یک دوست خود بگوید همراه تعدادی دختر در راه قندیل در کردستان عراق هستند».

– روز 28 دسامبر سال 2014 اعضای ی.پ.گ. «جزبیه ولید شیخ موس» دانش آموز کلاس هشتم متولد سال 2000 را بدون اطلاع والدینش ربودند. او در مدرسه در قامیشلو ربوده شد. والدین برای آوردن دختر خود به ی.پ.گ. و آسایش مراجعه کردند اما به گفته پدرش آنها گفتند دخترش به قندیل برده شده است.

– روز سوم آوریل سال 2015 کارمندان آسایش دلبر احمد حاج 16 ساله را در کوبانی ربودند. پدرش به دیدبان کُرد گفت: «وقتی از آسایش خواستیم دخترمان را بدهد همسرم را کتک زدند. ما را خائن و بی شرف نامیدند و سپس بیرون انداختند». طبق ادعای آسایش دلبر حاج خودش تصمیم گرفت خدمت نظامی‌ انجام دهد و در یک مقر ی.پ.ژ است.

روز 15 ژانویه سال 2014 معلوم شد اعضای ی.پ.گ. از افراد خردسال نیز در جنگ استفاده می‌کند. «دلیل ریاض قاسم خلیل» از قامیشلو به عنوان نمونه یک عضو 15 ساله بود که در تل حمیص و تل براک کشته شده و برای او مراسم گرفتند. دیدبان کُرد همچنین مطلع است یک دختر 15 ساله بدون آموزش و چند روز پس از عضویت برای جنگ به کوبانی فرستاده شد تا با داعش بجنگد، سپس وی را به اقلیم کردستان بردند اما توانست از آنجا فرار کند. همچنین موارد زیادی دیده شده که افراد خردسال در ایست‌های بازرسی ی.پ.گ. مورد استفاده قرار می‌گیرند» (10).

نقض حقوق بین‌الملل کودکان توسط پ.ک.ک.

استفاده از افراد کم سن و سال در موارد توصیف شده در بخش‌های قبلی شامل نقض قوانین بین‌المللی و همچنین تعهدات خود ادعایی ی.پ.گ. نیز می‌باشد. بکارگیری افراد زیر 18 سال نمونه عینی نقض قانون خدمت سربازی اجباری تحلیل شده در بالا است که توسط شورای قانوگذاری اداره خودگردان تصویب شد و حداقل سن استفاده را 18 سال تعیین کرده است.

به علاوه، روز 14 دسامبر سال 2013، فرماندهی کل ی.پ.گ. دستوری صادر کرد و استفاده از افراد زیر 18 سال را ممنوع کرد و افراد ناقض این دستور را تهدید نمود (11). علنا معلوم است این دستور اجرا نمی‌شود. موارد توصیفی بالا نیز نشان می‌دهد عمل به تعهد برای محافظت از کودکان در درگیری‌های مسلحانه که توسط فراخوان ژنو برای سازمان‌های غیردولتی آغاز شد و ی.پ.گ. و اداره خودگردان روژاوا (مناطق کردنشین سوریه) نیز آن را در 5 ژوئیه سال 2014 امضا کرده، عملا صورت نگرفته است. این قانون مقرر می‌کند کودکان زیر 18 سال نباید در درگیری‌های مسلحانه مورد استفاده قرار گیرند و بایستی در درگیری‌های مسلحانه از آنها محافظت نمود (12). به علاوه، استفاده از کودکان زیر 15 سال و بردن آنها به جنگ نقض ماده 38 کنوانسیون حقوق کودکان (مصوب بیستم نوامبر سال 1989) است. بند دوم و سوم ماده 38 مقرر کرده‌اند:

بند 2: طرف‌های دولتی بایستی همه اقدامات لازم را انجام دهند تا تضمین نمایند افرادی که به سن 15 سالگی نرسیده‌اند در درگیری‌های مستقیم خصومت‌ها شرکت نکنند.

بند 3: طرف‌های دولتی بایستی از بکارگیری هر فرد زیر 15 سال در نیروهای مسلح خودداری کنند. از بین افرادی که به 15 سال رسیده‌اند اما به سن 18 سال نرسیده‌اند نیز دولت‌ها باید تلاش کنند اولویت را به افراد بزرگتر بدهند.

«پیمان رم» برای دادگاه بین‌المللی جنایی «استفاده یا نام نویسی کودکان زیر 15 سال در نیروهای مسلح وگروه‌های مسلح یا بکارگیری آنها برای مشارکت فعال در خصومت‌ها را جنایت جنگی می‌نامد». به علاوه، بکارگیری اجباری افراد زیر 18 سال و استفاده از آنها بر خلاف میل والدین نیز نقض پروتکل اختیاری کنوانسیون سازمان ملل برای حقوق کودکان است. این پروتکل اختیاری به بررسی وضعیت کودکان در درگیری‌های مسلحانه می‌پردازد. ماده 3 آن می‌گوید:

بند 1- طرف‌های دولتی حداقل سن عضویت اختیاری افراد در نیروهای مسلح ملی را بر اساس موارد مطرح شده در ماده 38، بند سوم کنوانسیون حقوق بشر کودکان افزایش خواهند داد و اصول آن ماده را در نظر خواهند گرفت و بایستی به صورت رسمی‌ قبول کنند طبق آن کنوانسیون افراد زیر 18 سال نیازمند محافظت ویژه هستند.

همان ماده اقدامات ویژه برای این کار را نیز بر می‌شمارد:

بند 3- طرف‌های دولتی که به عضویت افراد زیر 18 سال در نیروهای مسلح خود اجازه عضویت بدهند، بایستی تضمین بدهند که:

الف- این عضویت کاملا اختیاری است،

ب- این عضویت با رضایت والدین یا سرپرست قانونی فرد صورت می‌گیرد،

ج- این افراد از وظایف مربوطه در خدمت نظامی ‌کاملا آگاه هستند،

چ- این افراد قبل از پذیرفتن خدمت نظامی، ‌مدرک معتبر نشان دهنده سن را ارائه دهند.

اکثریت موارد مشخص شده در بالا به ویژه تعداد زیاد افراد کم سن و سال در مقرهای آموزشی پ.ک.ک و ی.پ.گ. در کردستان عراق علنا نشان می‌دهد این موارد اتفاقی و موردی نیست. اقدامات صورت گرفته توسط پ.ی.د. برای شناسایی و بسیج نمودن 149 «کودک- سرباز» که پس از تعهدات ژوئیه سال 2014 انجام شد (13) فقط قطره‌ای از دریای موارد نقض است.

در بدترین حالت، یک تاکتیک انحرافی وجود دارد و به پ.ی.د. امکان می‌دهد تا استفاده و عضویت استراتژیک از کودکان را ادامه دهد. سازمان دیدبان کُرد معتقد است که ی.پ.گ. به نیروی کودکان سرباز متکی است. فریب دادن نوجوانان راحت‌تر از فریب دادن افراد بزرگسال است به ویژه اگر به آنها بگویند جنگ آنها یک اقدام «قهرمانانه» است. در مورد زنان و دختران جوان از خانواده‌های سنتی و پدرسالار نیز بایستی گفت ورود و عضویت در ی.پ.ژ.^[1] (شاخه زنان پ.ک.ک در سوریه) نوعی آزادی تلقی می‌شود که به تصور خود این آزادی را در خانواده سنتی نمی‌توانند به دست بیاورند. کودکان و نوجوانان قادر نیستند در مقابل ایدئولوژی شاخه سیاسی پ.ک.ک در سوریه موسوم به پ.ی.د. به اندازه افراد بزرگسال مقاومت کنند. آنها از ظرفیت ذهنی و فکری کمتری برخوردارند تا بتوانند مقابله نمایند. افراد جوانی که در مقرهای پ.ی.د. و پ.ک.ک بزرگ می‌شوند اغلب بعدا به کادرهای اصلی تبدیل می‌شوند. آنها قادر به جذب شدن در جامعه نیستند و معمولا کم سواد هستند. استفاده از افراد کم سن و سال ابزاری متداول است که این شبه نظامیان برای ایجاد کادرهای وفادار بکار می‌برند.

چشم‌انداز کودک سربازان در پ.ک.ک.

مقاومت‌های پراکنده‌ای در مناطق کردنشین سوریه به ویژه علیه بکارگیری افراد کم سن و سال صورت می‌گیرد. روز 14 اکتبر سال 2014، چهار فعال زن جاده اصلی شهر «عاموده» را مسدود کردند. آنها پوسترهایی در دست داشتند و خواهان آزادی جوانانی شدند که روز 11 اکتبر 2014 به زور به عضویت پ.ک.ک. در آورده شده بودند (14). روز 17 اکتبر، تقریبا سی الی پنجاه زن در همان شهر علیه عضویت اجباری خویشاوندان خود تظاهرات کردند (15). همچنین، در 27 دسامبر 2014، کمیته محلی انجمن میهنی کرد (ENKS)^[2] در عاموده تظاهراتی را علیه عضویت اجباری افراد کم سن و سال برگزار کرد. حدود 600 نفر در آن شرکت کردند که تعدادی سیاستمدار و فعال نیز در آن حضور داشتند. این تظاهرات در پاسخ به ربودن حمرین حسین دانش آموز 15 ساله بود. در یکی از بنرهای تظاهرات نوشته بودند: «داعش زنان ما و پ.ی.د. نیز کودکان ما را می‌رباید» (16). در حالی که «انجمن میهنی کرد» در این مورد از خانواده‌ها حمایت می‌کرد، روز 18 ژانویه سال 2015، در مناطق درگیری بین پ.ی.د. و شبه نظامیان وابسته به دولت مرکزی در حسکه این حمایت را پس گرفت (17). با وجود این، خانواده حمرین حسین با چند فعال به خیابان آمدند. آنها قبلا به صورت علنی خواهان بازگشت دختر خود بدون حمایت احزاب کُردی شده بودند (18). خیلی از خانواده‌ها آن روز ساکت ماندند.

دیدبان کُرد مطلع است در چندین مورد موضوع علنی نشد. چون خانواده‌های قربانیان اقدام خاصی انجام ندادند. آنها (البته بدون نتیجه) امیدوار بودند برای برگرداندن فرزندان خود با ی.پ.گ. مذاکره کنند و فکر می‌کردند اگر موضوع را علنی کنند هر گونه شانس بازگشت فرزندان خود را از دست می‌دهند. قبلا در ژانویه سال 2014 نیز گزارش دبیر کل سازمان ملل در مورد کودکان در مناطق درگیری مسلحانه نام ی.پ.گ. را به عنوان گروهی مسلح آورده بود که از کودکان در جنگ استفاده می‌نماید (19). دیدبان کُرد نیز به عنوان یک سازمان حقوق بشری به صورت مفصل به مسئله کودکان سرباز در ژوئن سال 2014 پرداخته است. اما افکار عمومی‌کشورهای غربی هنوز مسئله کودکان سرباز در پ.ک.ک و  ی.پ.گ. را به عنوان مسئله جدی نقض حقوق بشر  مورد توجه قرار نداده است. این در حالی است که حداقل از زمان جنگ با داعش در کوبانی نام این گروه در رسانه‌های غربی وجود داشته است.

خیلی از رسانه‌ها و نمایندگان احزاب سیاسی و نه فقط احزاب چپگرا تبلیغات پ.ک.ک و پ.ی.د. در «روژاوا»^[3] را بدون انتقاد قبول کرده‌اند. یعنی جایی که تلاش می‌کنند به زعم خود، سوریه‌ای دموکراتیک برای برابری زن و مرد ایجاد کنند. این گزارش نیز نشان می‌دهد بدون شک واقعیت چیزی دیگر است. اگر کشورهای غربی به مسئله عضویت اجباری بزرگسالان، نوجوانان و کودکان توسط پ.ک.ک و ی.پ.گ. دقت کنند سیاست آنها در قبال این گروه در سوریه تغییر خواهد کرد. در حال حاضر، برعکس آن رخ می‌دهد. روز 16 ماه مه سال 2015 دجله محمد نماینده زن کمیته دفاعی اداره محلی عفرین (وابسته به پ.ک.ک) اعلام کرد شورای قانوگذاری این اداره  روز 7 ماه مه قانون سربازی اجباری را تصویب کرده است. بر این اساس، جوانان عفرین نیز مجبور به سربازی اجباری خواهند شد (21).

منابع:

1. The legal text can be accessed at http://www.kurdwatch.org/pdf/ KurdWatch_D035_en_ar.pdf
2. See also KurdWatch, Sep-tember2013, »What does the Syrian-Kurdish opposition want? Politics between Erbil, Sulaymaniyah, Damascus and Qandil«, http://www.kurdwatch.org/pdf/KurdWatch_A009_en_Parteien2.pdf
3. All of the individual casescited here were published un-der the categories »News2014« and News2015« on the website www.kurdwatch.org
4. See <https://www.facebook.com/permalink.php?id=685019264856176 &story_fbid=877050318986402>;https://www.facebook.com/21.syria.freedoom/posts/545951928869257
5. Interview with a former conscript from Tall Maruf, October21,2014. According to the law on ompulsory military service, students have the right to perform their compulsoryservice within twoyears instead of within one year
6. Interview with an activist fromad-Darbasiyah, April18,2015. The rule explicitly applies only to sib-lings, not to other relatives
7. KurdWatch, April1,2015,»Al-Qamishli: PYD wants to in-troduce own family registers«,http://www.kurdwatch.org/index.php?aid=3391&z=en
8. KurdWatch, April17,2015, »Tall Tamr: First recruits completesix months of forced service«,http://www.kurdwatch.org/index.php?aid=3407&z=en
9. KurdWatch, May30,2015,»Nurman Ibrahim Khalifah,Student: ›They told her: »This PKK bullet is oogood for you!« and shot her in the head‹«,http://www.kurdwatch.org/syria_article.php?aid=3428&z=en
10. See, for example, USAToday, November16,2014, »Child sol-diers fight against Islamic State in Syria«, http://www.usatoday.com/story/news/world/2014/11/16/kurds-child-soldiers/18706053
11. Circular issued by the General Command of YPG«, Decem-ber14,2013, http://theirwords.org/media/transfer/doc/ypg_order_en-b21b6149ccdeeb42de6c53ea83275b05.pdf>
12. Geneva Call, July7,2014, »Syria: Kurdish armed forces demobilize 149child soldiers«,<http://www.genevacall.org/syria-kurdish-armed-forces-demobilize-149-child-soldiers
13. Geneva Call, July7,2014, »Syria: Kurdish armed forcesdemobilize 149child soldiers«,http://www.genevacall.org/syria-kurdish-armed-forces-demobilize-149-child-soldiers
14. KurdWatch, October20,2014, »ʿAmudah: Female activists pro-test against forcible recruit-ment«,http://kurdwatch.org/index.php?aid=3251&z=en
15. KurdWatch, October28,2014, »ʿAmudah: Demonstra-tion against forcible recruit-ment«, http://kurdwatch.org/index.php?aid=3258&z=en>; see also KurdWatch, January,302015, »Al-Qamishli: Kurdish National Council once again cancels dem-onstration against forcible recruit-ment«, http://kurdwatch.org/index.php?aid=3338&z=en
16. KurdWatch, December31,2014, »ʿAmudah: Demonstration against forcible recruitment of mi-nors«, http://kurdwatch.org/index.php?aid=3312&z=en
17. KurdWatch, January25,2015, »ʿAmudah: Another demonstra-tion against forcible recruit-ment«, http://kurdwatch.org/index.php?aid=3333&z=en
18. KurdWatch,December31,2014, »ʿAmudah: Another minor re-cruited by PYD against parents’ will«, http://kurdwatch.org/index.php?aid=3311&z=en
19. See United Nations Secu-rity Council, January27,2014, »Report of the Secretary-General on hildren and armed conflict in the Syrian Arab Republic«,http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2014/31
20. See Human Rights Watch2014,»Under Kurdish rule: Abuses in PYD-run enclaves of Syria«, <http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/syria0614_kurds_ForUpload.pdf>, pp.38–43
21. See ANHAHawar NewsAgency, May16,2015, »Self-defense law implemented also in Efrîn«, http://en.hawarnews.com/self-defense-law-implemented-also in-efrin>

[1] – حروف اول لاتینی یگان های مدافع زن (Yekîneyên Parastina Jin)، شاخه مسلح زنان پ.ی.د.، شاخه پ.ک.ک. در سوریه.

[2] – حروف اختصاری (Encumena Nîştimanî ya Kurdên Sûriyê).

[3] – کلمه کردی و به معنی “غرب” و برای اطلاق به مناطق کردنشین سوریه است.