عبدالرحمان شرفکندی، متولد ۲۵ فروردین ۱۳۰۰در مهاباد، متخلص به هژار شاعر، نویسنده، مترجم و فرهنگنویس کُرد ایرانی بود. از کارهای برجسته او میتوان به ترجمه کتاب “قانون در طب” ابن سینا از عربی به فارسی، ترجمه منظوم “رباعیات خیام” از فارسی به کردی سورانی و “فرهنگ کردیبهکردی و فارسی” ههنبانه بورینه اشاره کرد. وی در سرودن شعر، تحت تاثیر شاعران برجسته کلاسیک کرد مانند وفایی، ملای جزیری و حاجی قادر کویی بود.
رهبر جمهوری اسلامی، در مورد ماموستا هه ژار چنین میگوید:
«مرحوم عبد الرحمن شرفکندی (هجار) که دوستان اشاره کردند؛ حقا کار بسیار بزرگی را انجام داده؛ این ترجمه کتاب قانون ابن سینا یک کار پیچیده و مرکب و بسیار ارزشمند است. فارسیزبانها از دانستن قانون محروم بودند! در سالهای اواسط ریاست جمهوری به این نکته توجه کردم که ما چرا قانون را ترجمه نکردیم. در همین اثنا به من خبر دادند که این کتاب ترجمه شده و کتاب مرحوم هجار را آوردند. من کتاب را که خواندم، دیدم هر کسی این کتاب را بخواند، حقا و انصافا در مقابل استحکام و استواری این نثر زیبا سر تعظیم فرود میآورد. خیلی خوب این ترجمه انجام گرفته. من البته ایشان را نمیشناختم؛ پرسیدم، گفتند ایشان کرد هستند. بعد هم چند سال قبل اطلاع پیدا کردم ایشان از دنیا رفتند».
سخنرانی در دیدار با برگزیدگان استان کردستان، ۲۴ اردیبهشت ۱۳۸۸.
عبدالرحمن دوساله بود که مادرش را از دست داد و از همان دوران کودکی، سختی زندگی را تجربه کرد. در اوایل جوانی مدتی نزد سیدمحمد، که طلبهٔ جوانی بود، فرهنگ لغات عربی، معلقات سَبع و لامیّةالعجم طُغرایی اصفهانی را فراگفت و با اشعار نالی، شاعر معروف کرد، آشنا شد. در مسجد بازار مهاباد، نزد ملاحسین مجدی قصیده آموخت. سپس به خانقاه شیخ برهان بازگشت و تا هفدهسالگی برای فراگیری دانش به اکثر روستاها و شهرهای حوالی بوکان سفر کرد. او ازآنجایی که به شعر علاقه داشت، دیوانهای شعرای زیادی را خواند و اشعار فراوانی از حفظ داشت.
پس از فرار از زندان حکومت پهلوی، سالها در عراق و سوریه آواره شد. با بازگشت به ایران، بهرام فرهوشی در دانشگاه تهران، ترجمه کتاب قانون در طب، تالیف ابن سینا را از عربی به فارسی به او پیشنهاد داد. در ازای دستمزد ناچیزی، و با ترجمه اولین جلد از این اثر، به محافل علمی و ادبی راه پیدا کرد و به عضویت فرهنگستان زبان ایران درآمد. با تلاش سخت و خستگیناپذیر، بیشتر ساعات شبانهروز را به تحقیق و تالیف و ترجمه مشغول بود. هژار، سرانجام بر اثر بیماری در روز دوم اسفندماه ۱۳۶۹ در تهران درگذشت.
هژار در طول زندگیاش خدمات فرهنگی و علمی زیادی انجام داده که میتوان به برخی از آنها در ادامه اشاره نمود.
تالیف:
دیوان اشعار: آلکوک
دیوان اشعار: بۆ کوردستان
فرهنگ کردی به کردی و فارسی: هه نبانه بورینه
زندگینامهی خودنوشت: جێشتی مجێور (شلمشوربا)
ترجمه:
از عربی به فارسی:
ترجمه قرآن کریم به کردی
هۆزی گاوان
قانون در طب از ابن سینا
آثارالبلاد و اخبارالعباد از زکریای قزوینی
تاریخ سلیمانیه
روابط فرهنگی ایران و مصر
از فارسی به کردی:
فرهنگ لغت عمید از حسن عمید
یک، جلوش تا بینهایت صفرها از دکتر علی شریعتی
پدر، مادر، ما متهمیم از دکتر علی شریعتی
آری این چنین بود برادر از دکتر علی شریعتی
عرفان، برابری، آزادی از دکتر علی شریعتی
شرفنامه بدلیسی از شرفخان بدلیسی
رباعیات خیام از عمر خیام
تاریخ اردلان از مستوره اردلان کردستانی
ترجمه از کردی:
از کردی کرمانجی به کردی سورانی: مهم و زین از احمد خانی
به کردی سورانی: شرح دیوان ملا احمد جزیری