نوشته‌ی: هدویگ کوئیجپرز / ترجمه از آلمانی
پیچیدگی تحقق اتحاد کرد
علی‌‌رغم سالها فضای رسانه‌ای مبنی بر اتحاد کردها، این مردم نه در بین کشورها و نه بین خودشان متحد نیستند. در ترکیه، پ ک ک “انحصار سیاسی کرد” را به دست گرفته، چون خیلی دقت می‌کند هیچ حزب دیگر کردی رشد نکند. پ ک ک تا دهه نود میلادی چندین گروه دیگر را متلاشی کرد و حتی چندین سیاستمدار مخالف را به قتل رساند، این سبب شد تا احزاب کردی با اعتقادات سیاسی متفاوت شدیدا به حاشیه رانده شوند و این منجر شد تا تعداد زیادی از کردها به خاطر رادیکالیسم آن احزاب طرفدار دولت رای بدهند چون آلترناتیوی وجود ندارد و می‌توان این را در نتایج آخرین انتخابات ترکیه مشاهده نمود.
در عراق، استقلال نسبی کردها نیز برای اتحاد کرد مفید واقع نشده است. احزاب عمده سیاسی حاکم به ندرت با هم سازگار هستند. تنش و درگیری بین پارتی و یکتی امری متداول است.
ایران نیز چند حزب به حاشیه رانده شده دارد، از حزب دموکرات کردستان ایران و کومله تا پژاک، این گروهها در خارج از کشور و اغلب نیز غیرفعال‌اند، چون کردهای ایران برخلاف همنوعان خود در ترکیه یا سوریه خواهان استقلال نیستند.
اتحاد کرد در سوریه
در جایی آشوب زده همانند سوریه امروزی، پیچیدگی چشم انداز سیاسی آن کم نیست. آغاز کار احزاب سیاسی کرد با دو جناح طرفدار پ.ی.د. یا طرفدار انجمن ملی کردهای سوریه می‌باشد.
رنا نتجس، محقق ارشد موسسه کلینگندائل در لاهه هلند در مصاحبه‌ای ماه مه گفت: “می‌توان گفت پ.ی.د. ضد اردوغان است نه ضد بشار اسد و انجمن ملی نیز ضد اسد است نه ضد اردوغان”. انجمن ملی کردهای سوریه عضو “ائتلاف ملی نیروهای انقلابی و مخالف سوریه” است که در ترکیه مستقر می‌باشد و مورد حمایت اقلیم کردستان، ترکیه و اروپا قرار دارد. انجمن ملی کردهای سوریه دراصل به عنوان بخشی از جناح های مخالف بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، با پ.ی.د. متحد شد اما هنگامی که انجمن ملی کردهای سوریه پ.ی.د. را به قتل و زندانی کردن اعضای خود و اداره تک حزبی در مناطق خودمختار خودخوانده پ.ی.د. در شمال شرق سوریه در طی چند سال گذشته متهم کرد، این اتحاد از بین رفت.
پ.ی.د. در سال 2013 از فرصت بهره برداری کرد و اعلام خودمختاری نمود و هنگامی که ارتش عربی سوریه مشغول جنگ در دیگر جبهه ها با ارتش آزاد سوریه بود کنترل مناطق وسیعی را به دست گرفت که کردها در آن در اقلیت قرار دارند. جنگجویان کرد ساکنان غیرکرد را جابجا کردند در حالی که اداره‌ای خودگردان تاسیس نمودند و عنوان “روژاوا” را بر آن نهادند. در سال 2016، کردها با تشویق آمریکا اعلام فدرال کردند تا مناطق عرب‌نشین مانند رقه و دیرالزور را نیز به مناطق خود ضمیمیه نمایند، این سبب خشم کردهای طرفدار انجمن ملی کردهای سوریه شد که به جای سوریه فدرال هدفشان “کردستان واحد” است.
در این شطرنج است که آمریکا و فرانسه به دنبال راهی به پیش هستند، گفتگوهای مهم بین جناح های کرد رقیب را احیا می‌کنند که مدتی طولانی موضوع چانه زنی آمریکا و فرانسه در سوریه هستند. آنها امیدوارند ائتلاف کرد می‌تواند حمایت نظامی را به حمایت سیاسی از کردها تبدیل کند تا به عنوان یک متحد بلندمدت در منطقه بماند.
نیکولاس هراس، مسئول برنامه امنیت خاورمیانه در موسسه مطالعات جنگ در واشنگتن، می گوید:”آمریکا و اتحادیه اروپا فشار می‌آورند تا جناح های کرد در شمال شرق سوریه متحد شوند و شمولیت سیاسی را تقویت نمایند”.
انجمن میهنی کردهای سوریه می‌گوید مخالفت سیاسی در خارج از پ.ی.د. نمی‌تواند در شمال شرق سوریه کاربرد داشته باشد و اداره خودگردان را به تحکیم حاکمیت تک حزبی متهم می‌نماید. اعضای انجمن میهنی دستگیر یا ناپدید شده اند و دفاتر آن در منطقه نیز بسته شده و یا حتی آتش زده شده اند. سه تلاش قبلی برای آشتی دادن دو حزب به شکست منجر شد، و یک کنفرانس که فرانسه سال گذشته برگزار کرد، به خاطر وجود اختلافات شدید بین دو جناح به نتیجه ای نرسید.
انجمن میهنی کردهای سوریه برخلاف پ.ی.د. توانسته در گفتگوهای صلح در آستانه و ژنو شرکت کند، جایی که شورای امنیت سازمان ملل توانسته به اجماع متفق‌القول در مورد قطعنامه 2254 شورای امنیت برای پایان دادن احتمالی به جنگ برسد. اگر پ.ی.د. قصد دارد در میز مذاکره بعدی حضور داشته باشد، ناچار است با انجمن میهنی کردهای سوریه به یک توافق برسد.
پ.ی.د. اکنون به مهم‌ترین تصمیم خود مواجه است – تصمیم نهایی برای انتخاب جهت لازم. پ.ی.د. به انجمن میهنی و اوپوزیسیون اصلی سوریه به عنوان ابزار دست ترکیه به ویژه در حملاتی نگاه می‌کند که بخش وسیعی از مناطق را از دست آن خارج ساخت. این تهاجمات حتی به ما ثابت کرد اگرچه پ.ی.د. مورد حمایت مالی و نظامی آمریکاست، اما هرگز به طور کامل به دولت سوریه و روسیه پشت نکرده است. پ.ی.د. به ارتش عربی سوریه اجازه می‌داد و می‌دهد تا از مناطق آن حفاظت نماید، و انجمن میهنی این را نشانه توافق با “خود شیطان” می‌نامید.
بنابراین، اگر پ.ی.د. انجمن میهنی را انتخاب کند، می‌تواند در میز بین المللی برای حل بحران سوریه بنشیند. از طرف دیگر، انتخاب انجمن میهنی در همکاری و همزیستی در سوریه تحت بشار اسد خواهد بست. هیچ یک از این گزینه‌ها تهدیدهای ترکیه را تضعیف نخواهد کرد.
آلدار خلیل پس از گفتگوهای اخیر برای اتحاد گفت: “ما همیشه خواهان دموکراسی هستیم تا حقوق مردم کرد تضمین شود. امروز، وقتی حقوق خود را می‌خواهیم، این سوریه را تجزیه نمی‌کند. چیز مهم حفظ هویت مردم ماست. اساسا، هر حزبی که با این اصول موافقت نکند، نمی‌تواند اتحاد را ایجاد نماید.”
این اظهارات آلدار خلیل را می‌توان به دو صورت تفسیر نمود. آلدار خلیل در این مصاحبه با هاوارنیوز نشان داد از دولت سوریه و اوپوزیسیون راضی است. هنوز هم، می‌توان از اظهارات او چنین نتیجه گرفت هر حزبی که به خواسته‌های آنان پاسخ دهد، آنان برای مذاکره آماده اند. این نشان می‌دهد پ.ی.د. خیلی خوب می‌داند به تقاطعی نزدیک می‌شود که یک راه را خواهد بست.
واکنش ترکیه
یکی از بزرگترین تردیدها در مورد گفتگوهای آشتی کردها واکنش احتمالی ترکیه است. ترکیه بازیگری کلیدی در حملات آمریکا-ناتو به سوریه با هدف “تغییر رژیم” است. اما، ترکیه اتحاد کرد را به عنوان تهدیدی موجود می‌بیند و به درستی پ.ی.د. را شاخه ای از پ ک ک می‌داند، که در به مدت چهار دهه با ترکیه در جنگ بوده است. پ ک ک مسئول کشته شدن هزاران نفر از آغاز شورش خود علیه ترکیه می‌باشد.
آنکارا نیز از گفتگوهای اتحاد کردها ناراضی است و آن را تلاشی برای “ایجاد فضای نمایندگی بین‌المللی” برای “این سازمان تروریستی در شمال سوریه” می‌نامد.
آمریکا نیز در تلاش برای خوشحال کردن ترکیه، اعضای پ ک ک را – که از آغاز بحران سوریه در 2011 در پشت صحنه شمال سوریه را هدایت می‌کنند – تحت فشار قرار می‌دهد تا از اداره “روژاوا” پاکسازی نماید. نمونه شواهد آن صبری اوک است که به عنوان “کمیسر پ ک ک در روژاوا” تلقی می‌شد و یا باهوز اردال که تمام مسئولیت‌های نظامی را به مظلوم کوبانی واگذار نمود. گزارش‌ها حاکیست بیشتر فرماندهان ارشد پ ک ک این منطقه را ترک کرده و به کوهستان بازگشته‌‌اند. البته بخش مهمی از کادرها هنوز هم مانده‌اند.
بسیاری استدلال می‌کنند ترک اعضای ارشد پ ک ک و مذاکرات آشتی با انجمن میهنی کردهای سوریه برای آرام کردن تهدید ترکیه کافیست، گروهی نیز معتقدند تهدید همچنان باقیست. ترکیه از مخالفان اصلی استقلال کردهاست. این کشور تاکنون سه عملیات بزرگ علیه کردهای سوریه انجام داده و شهرهای کلیدی عفرین، سرکانیه و تل‌ابیض را هدف قرار داده است. کردها کارتهای زیادی برای بازی کردن ندارند تا مانع از دست دادن بخش‌های دیگر منطقه نشوند، پس از توافق ماه اکتبر بین روسیه و ترکیه صورت گرفت تا ترکها و شورشیان مناطق بیشتری را به تحت کنترل خود ضمیمه نکنند.
نیات فرانسه و آمریکا
فرانسه و آمریکا دلایل خود را برای تشویق کردها به اتحاد دارند. فرانسه نمی‌خواهد ناچار شود شبه‌نظامیان داعش به کشور استرداد شوند و در ثبات بلندمدت کردها منافعی دارد. اداره خودگردان پ.ی.د. نیز دهها هزار زندانی داعش را دارد . بعضی از آنان شهروندان فرانسه هستند اما با این که این کشور یک عضو برجسته ائتلاف بین‌المللی ضدداعش است، از استرداد اعضای داعش برای محاکمه در داخل خودداری نمود. این بیشتر به خاطر مسائل رادیکال شدن کنونی در زندان‌ها و جامعه فرانسه و از ترس قوانین داخلی است که جنایات شهروندانش در عراق و سوریه را تحت پوشش قرار نمی‌دهد.
آمریکا صرفا می‌خواهد از جنگی خارج شود که اوباما 9 سال پیش و با حمایت از مخالفان مسلح سوریه در بهار عربی در خاورمیانه آغاز کرد. نمی‌تواند بدون تحقق راه حل بلند مدت کشور یا برای بشار اسد منطقه را ترک کند. آخرین تحریم‌های تحمیلی قانون سزار سندی برای این است، تلاش می‌کند دولت را از طریق جنگ اقتصادی به زانو در آورد چون از طریق نظامی نتوانست به اهداف خود برسد.
آمریکا و فرانسه نیروی سوریه دموکراتیک و توابع آن را به عنوان کلیدی برای برنامه خود در امنیت شمال شرق سوریه می‌دانند تا مانع ظهور دوباره داعش شود اما برای هر گونه خواسته سیاسی بلندمدت برای کردهای سوریه نیازمند ترکیه هستند. هیچ کس نمی‌داند ترکیه در آینده چه خواهد کرد، حتی اگر اکنون با کردهای سوریه کاری نداشته باشد.
سوریه، روسیه و ایران
از طرف دیگر، دولت سوریه و متحدان آن روسیه و ایران بازیگران مهمی در کشور هستند. سوریه توانسته بخش بزرگی از خاک کشورش را پس بگیرد و در طی این سالها تسلیم نشده است. مردم سوریه از جمله بخش بزرگی از مردم شمال شرق سوریه رئیس جمهور خود را دوست دارند.
تصور یک سوریه بدون بشار اسد روز به روز سخت‌تر می‌شود، و بسیاری معتقدند مخالفان نمی‌توانند ادامه حیات یابند. روسیه و ایران اعلام کرده‌اند تا آخر از سوریه حمایت خواهند کرد. به این خاطر نه آمریکا و نه اتحادیه اروپا خواهان دخالت فعال در جنگ با ارتش عربی سوریه نیستند چون همه طرفها خیلی خوب می‌دانند این به یک جنگ بین‌المللی یا حتی بین‌قاره‌ای تبدیل خواهد شد.
همان طور که می‌توانیم ببینیم، احزاب فعال زیادی در شطرنج سوریه وجود دارند، و کردها به یک پیاده سرباز مهم تبدیل شده‌اند. دنیا پ.ی.د. و شبه نظامیان وابسته به آن را می‌بیند، چون انتخاب آنان ممکن است آینده سوریه را پیش بینی نماید. در همان حال، فرانسه و آمریکا به صورت فعال تلاش می‌کنند آنان را در مسیری واحد قرار دهند، بشار اسد نیز راه را برای مذاکره با طرف دیگر باز گذاشته است که با حمایت او از محافظت علیه تهاجم ترکیه ثابت شد. کردها باید تصمیم بزرگی بگیرند، و آنان خیلی خوب می‌دانند عواقب این تصمیم سبب خواهد شد زنده بمانند یا برای همیشه از صفحه شطرنج حذف شوند.