ترکیه از آغاز درگیری در سوریه، از آب به عنوان سلاح استفاده کرده و قوانین بشردوستانه بین‌المللی را نقض و تأثیرات منفی تغییرات اقلیم را تشدید می‌کند.
ده‌ها هزار نفر از مردم شمال شرق سوریه برای استفاده شخصی و تامین معیشت خود به عنوان کشاورز یا دامداری به آب نیاز دارند.
ترکیه از ابتدای سال جاری جریان آب رود فرات به سوریه را محدود و تعداد زیادی از مردم را از آب قابل استفاده محروم کرده است. ترکیه همچنین جریان آب رودخانه فرات را به سمت سد شمال شرق سوریه به تدریج کاهش و میزان آب دریافتی را به پایین‌ترین حد بی‌سابقه تقلیل داد.
تحقیقات Pax for Peace Organization، بزرگترین سازمان صلح در هلند، عمق و عواقب قطع آب بر زندگی و معیشت کشاورزان سوری در شمال شرق این کشور را نشان داده است.
این اتفاق تلخ، در اکتبر ۲۰۱۹ رخ داد؛ زمانی که ارتش ترکیه و گروه‌های مسلح وابسته به آن به دو شهر تل ابیض و سرکانی (راس العین) در شمال شرق سوریه را اشغال و صدها هزار نفر از مردم بومی را آواره کردند.
مردم مناطق نزدیک به مناطق تحت اشغال ترکیه با چالش‌های جدی در زمینه دسترسی به آب مواجه هستند. ابتدا در اکتبر ۲۰۱۹، ارتش ملی سوریه (SNA) تحت حمایت ترکیه در بیش از ۲۰ نوبت جریان آب را از ایستگاه آب الوک به تل تمر و حسکه مسدود و نزدیک به یک میلیون نفر را بدون دسترسی به آب سالم رها کرد.
بیشتر بخوانید:
آب به عنوان سلاح: جنگ‌های آتی ترکیه، سوریه، عراق بر سر آب خواهد بود
نیروهای ترکیه و جناح‌های مخالف مسلح پس از حمله به سرکانی (رأس العین) در اکتبر ۲۰۱۹ چندین بار عملیات روزانه ایستگاه الوک را به حالت تعلیق درآوردند.
کمبود باران در بهار ۲۰۲۱ نیز بحران را تشدید کرد. زیرا ترکیه خروج آب از سدهای خود را به رودخانه فرات در مرز را محدود کرد. کاهش ۷۰ درصدی سطح آب در سوریه عواقب برای جوامع وابسته به آن عواقب شدیدی دارد.
با کاهش بارندگی، تمام مناطق کشاورزی حاشیه رودخانه خابور با کمبود آب مواجه شدند. و SNA شروع به ساختن سدها در امتداد رودخانه نمود و آب مناطق اداره خودمختار شمال و شرق سوریه (AANES) را مسدود کرد تا آب را برای آبیاری حفظ کند.
در مجموع ۵۳٫۷ درصد از جریان آب خابور بین ترکیه و حسکه، در پشت سدها مانده‌اند.
ترکیه آب را در شش سد ذخیره می‌کند که بزرگترین آنها سد آتاتورک است که دومین سد بزرگ خاورمیانه با ظرفیت ذخیره سازی ۴۸ میلیارد متر مکعب است. این امر ناقض توافق بین‌المللی و تعهدی است که در سال ۱۹۸۷ ترکیه با سوریه امضا کرده بود، گفتنی است سهم سوریه از آب ورودی از سمت ترکیه ۵۰۰ متر مکعب در ثانیه است.
این تحقیق خاطرنشان کرد: مسدود کردن یک رودخانه اصلی که کل منطقه به آن وابسته است در خشک‌ترین تابستانی که تاکنون در منطقه ثبت شده است، بدون شک پیامدهای شدید انسانی و اجتماعی-اقتصادی خواهد داشت.
طول رودخانه الخابور ۳۲۰ کیلومتر است. از ترکیه سرچشمه می‌گیرد و در شهر سرکانی (رأس العین) وارد خاک سوریه می‌شود و از حسکه می‌گذرد، سپس با رودخانه جقجق (Jaqjaq) یکی می‌شود و در نزدیکی شهر المیادین در دیرالزور به رود فرات می‌ریزد، و سپس وارد خاک عراق می‌شود.
پکس اشاره کرد که دشت‌های سیلابی در امتداد رودخانه با محصولات مختلف کشت می‌شد، کشاورزی فراوان در این منطقه این منطقه را به بخش مهمی از سبد نان و غذای سوریه تبدیل کرده بود.
بیشتر بخوانید:
سوریه: ترکیه آب ورودی فرات را کاهش داده است
مسدود شدن جریان آب رودخانه خابور توسط ارتش ملی سوریه (تحت حمایت ترکیه) عواقب جدی برای جمعیت پایین‌دست دارد. با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی و محدودیت‌های بیشتر آبی که از تعطیلی ایستگاه آب الوک ناشی می‌شود و همچنین جریان محدود به فرات، رودخانه خابور منبعی ضروری برای بقای مردم غیرنظامی است که ترکیه آن را نیز تهدید کرده است.
موسسه PAX تاکید کرد که قطع آب ضروری برای غیرنظامیان در شمال شرق سوریه توسط گروه مسلح تحت حمایت ترکیه با هدف گرسنگی دادن به غیرنظامیان یا آوارگی اجباری آنها در زمان جنگ، نقض قوانین بین‌المللی و حقوق بین‌الملل بشردوستانه است.
این تحقیق از طرف‌های مسئول، از جمله ارتش ملی سوریه و دولت ترکیه خواست تا فوراً این اقدامات را متوقف کنند، به تعهدات حقوقی بین‌المللی در مورد حفاظت از زیرساخت‌های غیرنظامی احترام بگذارند و به گفت‌وگوی صلح‌آمیز درباره راه‌حل‌های مرتبط با منابع طبیعی تخریب‌کننده مرتبط با اقلیم متعهد شوند.
علاوه بر این، از جامعه بین‌الملل خواست تا راهبردی برای منطقه در مورد چالش‌های آب فرامرزی ایجاد کند و با ترکیه تعامل کند تا غیرنظامیان در شمال شرق سوریه به آب رودخانه دسترسی داشته باشند.