تمایل سران ناتو برای قلمروگشایی ادامه دارد و با اعلام رسمی درخواست فنلاند برای عضویت در ناتو، فاز جدیدی از تنش ها آغاز می شود و احتمال عضویت سوئد نیز قوت گرفته است.
ظاهراً در این میان، مردم اوکراین، قربانی سیاست های آمریکا و دیگر اعضای ناتو شده اند تا امکان بیشتری برای مقابله با قدرت روسیه به وجود آید.
در این میان، ترکیه نیز به عنوان کشوری که در هفتاد سال اخیر، تنها کشور اسلامی عضو پیمان نظامی ناتو بوده، به دنبال بازی های تازه ای است. بر اساس قوانین ناتو، هر کدام از اعضای این پیمان، می تواند به شکل مستقل، عضویت یک کشور دیگر را وتو کند و اجازه ندهد که تازه وارد، در جمع اعضا حضور پیدا کند. بر اساس همین قانون، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه دو روز پیش اعلام کرد که نگرش مثبتی در مورد پیوستن دو کشور مزبور ندارد.
اردوغان معتقد است که در عضویت یونان، خطای بزرگی صورت گرفته و حالا نباید آن خطا یک بار دیگر تکرار شود. به زعم رئیس جمهور ترکیه، علاوه بر یونان، کشورهای اسکاندیناوی نظیر، سوئد، دانمارک، نروژ و فنلاند، به لانه تردد تروریست ها تبدیل شده است.
منظور اردوغان از فعالیت تروریستی در این کشورها، حضور آشکار و برخی فعالیت های سازمانی پ.ک.ک و شاگردان فتح الله گولن (مسبب کودتای نافرجام ۲۰۱۶ میلادی) است.
آن دسته از روزنامه های چاپ آنکارا و استانبول که عملاً تریبون حزب حاکم و تحت امر اتاق فکر آکپارتی هستند، مواضع اردوغان را به گونه ای بازتاب دادند که گویی تمام مراحل عضویت سوئد و فنلاند به پایان رسیده و در آخرین مرحله، با یک پاسخ منفی اردوغان، همه چیز به هم ریخته است! حال آن که شواهد نشان می دهد که نه تنها در داخل اتحادیه اروپا، بلکه در خود دو کشور مزبور نیز، اجماع نظر کامل و تصمیم بدون بازگشت در میان نیست و هنوز تردید و حرف و حدیث، بسیار است.
روند سریع تغییر مواضع ترکیه در مورد سوئد و فنلاند
ترکیه برای مدت طولانی در قبال تحولات مربوط به تمایل پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو سکوت کرد. خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه، در پایان ماه آوریل در گفتگو با روزنامه حریت، در پاسخ به این سوال گفته بود:«ما از نزدیک رویدادها را دنبال می کنیم». به بیانی دیگر، او از بیان موضع شفاف خودداری کرد.
اما اردوغان، دو روز پیش اعلام مخالفت کرد. پس از سخنان اردوغان و اعلام مخالفت ضمنی او با عضویت سوئد و فنلاند در ناتو، مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه کابینه اردوغان نیز، ساز را از همین پرده نواخت.
مولود چاووش‌اوغلو، پیش از شرکت در نشست غیررسمی وزیران خارجه ناتو در برلین، درباره عضویت فنلاند و سوئد در ناتو گفت:«کشوری که قرار است عضو ناتو شود نباید از گروه های تروریستی ی.پ.گ و پ.ک.ک حمایت کند. این دو کشور از این دو گروه، آشکارا حمایت می‌کنند. اما اینها گروه‌های تروریستی هستند. ناتو یک اتحاد است نه یک سازمان بین‌المللی. متحد بودن نیز نیاز به همبستگی در همه زمینه‌ها دارد. به ویژه در مواقعی که تهدید علیه امنیت مطرح است. کشوری که قرار است عضو ناتو شود نباید از گروه تروریستی پ.ک.ک که هر روز به ما حمله می‌کند و سربازان ما را به شهادت می‌رساند، حمایت کند.»
اما چاووش اوغلو نیز پس از این حرف ها، اعلام کرد که در ضیافت شام با همتایان سوئدی و فنلاندی خود، در این باره با آنها صحبت می کند.
همچنین ابراهیم کالین، سخنگوی و مشاور ریاست جمهوری روز یکشنبه در گفت و گو با خبرگزاری رویترز گفت:«ترکیه درها را بر روی پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو نبسته و خواهان محدودیت فعالیت های تروریستی خود در کشورهای اسکاندیناوی است. ما درها را نمی‌بندیم. اما اساساً این یک موضوع امنیت ملی ترکیه است. سازمان تروریستی پ.ک.ک از ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا وجوه جمع‌آوری می‌کند، حضور نمایان و پذیرفته شده‌ای در اروپا به ویژه در شهرهای سوئد دارد.»
آنکارا به دلیل اهمیت استراتژیک فزاینده خود در ناتو، در حال ترمیم روابط خود با کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده آمریکا است که در سال های اخیر دچار تنش شده اند. به خاطر همین است که محافل دیپلماتیک در آنکارا بر این باورند که در نهایت ترکیه مانع مهمی در روند پذیرش دو کشور اسکاندیناوی توسط ناتو نخواهد شد.
خاطره تلخ حضور ترکیه در جنگ کره
ییلماز اوزدیل روزنامه نگار مشهور ترکیه که از مخالفین اردوغان است و هواداران و خوانندگان میلیونی دارد، در مورد سخنان اردوغان، موضع دیگری دارد.
او در ستون تحلیل امروز خود در روزنامه سوزجو به شکلی تاریخی، به بررسی مواضع نخست وزیران و روسای جمهور ترکیه و روسای ستاد کل نیروهای مسلح این کشور در مواجهه با آمریکا و ناتو پرداخته است.
نمونه ها و مصادیقی که در تحلیل جالب ییلماز اوزدیل آمده، نشان دهنده این است که هر جا که کار و بار آمریکا در مورد ناتو با گیر و گرفت مواجه شده، به یکی از مقامات ترکیه یک مدال لیاقت داده و آب بر آتش ریخته است.
حتی در مورد بازگشت مجدد یونان به ناتو، با یک تماس تلفنی ساده مقامات ناتو، ترکیه به راحتی از تصمیم وتو عقب نشینی کرده و اجازه داده که یونان مجدداً به خانه خودش یعنی ناتو بازگردد.
تحلیل گر روزنانه سوزجو بر این باور است که سخنان اردوغان در بیان مخالفت با عضویت سوئد و فنلاند در جمع اعضای ناتو، بسیار سست تر از آن است که از آن بوی مخالفت قاطعانه به مشام برسد.
اوزدیل گفته است: «جلال بایار رئیس جمهور وقت ترکیه را به آمریکا دعوت کردند. هواپیمای زیبایی از سوی رئیس جمهور وقت آمریکا در اختیارش گذاشتند و او در یک اقامت ۴۵ روزه، به ۲۳ ایالت آمریکا سفر کرد. به هر ایالتی که رفت، در آنجا روز تُرک اعلام شد. روزنامه های طرفدار دولت، مدعی شدند که ترکیه رهبر جهان شده و جلال بایار در نقش یک رهبر بزرگ ظاهر شده است. اما اصل مساله چه بود؟ ترکیه به درخواست آمریکا عضو ناتو شده و در جنگ کره حضور پیدا کرده بود. حال آن که این جنگ هیچ ربطی به ترکیه نداشت. همانجا مدالی بر سینه جلال بایار چسباندند و وقتی که به آنکارا بازگشت، با ساز و دهل از او استقبال شد. اما واقعیت این بود که او، غیر از تبعیت از فرامین آمریکا و به جا آوردن اوامر آنها، هیچ کار خاصی انجام نداده بود. حالا هم کاری می کنند که اردوغان را در قامت رهبر جهانی نشان دهند و مدعی شوند که او علیه آمریکا ایستاده است. اما این مواضع، باورکردنی نیست.»
در پایان باید گفت، در شرایطی که تنها یک سال به برگزاری انتخابات سراسری ترکیه باقی مانده و اردوغان و حزب او در بدترین شرایط ممکن هستند، موضع گیری قاطعانه علیه آمریکا و ناتو، اقدام شگرفی به نظر می رسد و با توجه به میزان وابستگی و اقتصادی سیاسی ترکیه به غرب، اردوغان ناچار می شود تصمیم ناتو را تایید کند، اما تمایل دارد که قبل از تایید نهایی، در برخی حوزه های اقتصادی، سیاسی و تسلیحاتی، امتیازاتی کسب کند.
منبع: سایر رسانه ها