دیدبان حقوق بشر کردستان ایران، به عنوان یک نهاد حقوق بشری و غیرسیاسی و تخصصی در حوزه حقوقی و رصد نقض حقوق شهروندی در ایران، حدود ۱ ماه قبل، نامه‌ای به آقای پزشکیان به عنوان رئیس‌جمهور جدید ارسال کرده بود.
کارشناسان دیدبان در آن نامه تاکید کرده بودند که رئیس‌جمهور باید «فضای رسانه و موضوعات مطرح در برنامه‌های توسعه‌محور در کشور را رصد کرده و دقیقا بداند که در فضای رسانه‌ای کشور و حتی تقسیم بودجه، سهم مرکز چقدر و سهم پیرامون چه میزان است». دیدبان در آن نامه گفته بود «مناطق پیرامونی در معادلات تهران تقریبا یا وجود ندارد و اگر هم موضوعیت پیدا می‌کند به سبب مسائل امنیت‌محور است. در تهران و نهادهای دولتی، مسائل کردستان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. کولبری، نرخ بالای فقر و بیکاری، ازدواج اجباری، کودک‌همسری و کودک‌سربازی در تهران، وزن لازم را در تخصیص بودجه و نظام حکمرانی ایران ندارد». دیدبان حقوق بشر کردستان ایران، این نامه را به‌صورت سرگشاده برای رئیس جمهور ارسال کرده و از طریق اعضای شورای راهبری به دست رئیس‌جمهور رسانده بود.
اما اخیرا و بنا به آنچه روزنامه شرق منتشر کرده، «اخیراً در دو جلسه جداگانه، پزشکیان، درباره نحوه نامتناسب و ناعادلانه توزیع منابع و فرصت‌های کشور اظهاراتی تأمل‌برانگیز داشت که به‌عنوان یکی از دستورکارهای اصلی دولت چهاردهم که نه، بلکه به‌عنوان یکی از ملزومات کشور در راستای حفظ و توسعه سرمایه اجتماعی و در قالب ارتقای کارآمدی حکمرانی» باید به آنها پرداخت.
روزنامه شرق نوشته «پزشکیان گفت: اگر درست از مرزها استفاده کنیم، آمریکا نمی‌تواند ما را تحریم کند. چرا در استان‌های مرزی ما کولبری می‌کنند؟ راه را باز کنیم تا تجارت کنند. آمریکا نمی‌تواند ما را تحریم کند، اگر درست از مرزهای خود استفاده کنیم. اگر درست بتوانیم آنها را طراحی و تعریف کنیم و پتانسیل‌های آن طرف را بدانیم، چرا جوان کولبری کند؟».
نکته مهم در اظهارات رئیس‌جمهور، ارجاع به همان مطالب و دغدغه‌هایی است که دیدبان حقوق بشر کردستان ایران بارها تاکید کرده است. دیدبان بارها در مطالب خود گفته «کولبری شغل نیست و باید بساط آن جمع شود. پس چرا مسئولان جمهوری اسلامی، بر ساماندهی کولبران تاکید می‌کنند؟ در حالی که باید ایجاد اشتغال پایدار و سرمایه‌گذاری در مناطق کردنشین و البته سایر نقاط محروم کشور در دستور کار آنها باشد». ما بارها تاکید کردیم «راه‌حل اساسی برای حل مشکلات مزمن مناطق کردنشین، توسعه اقتصادی و گسیل حساب‌شده سرمایه به مناطق مرزی کشور از سیستان‌وبلوچستان تا کردستان و حفاظت از سرمایه مردم و بخش خصوصی است. ساماندهی کولبری و سوخت‌بری، راه‌حل این بحران نیست. دولت ایران باید بداند توسعه و رفاه عمومی مردم کُرد، وظیفه قانونی آن است. زمانی که استان یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفری کردستان تنها یک فرودگاه دارد و آن هم در بسیاری از ایام تعطیل بوده و هیچ پروازی در آن انجام نمی‌شود، توسعه و ثبات و رفاه و افزایش تجارت با عراق و مناطق مختلف آن، چگونه باید انجام شود؟ وقتی تجارت خارجی و داخلی در این استان در حداقل سطح خود قرار دارد، بازارچه مرزی، چگونه مشکل کولبری را حل کند؟ پروازهای فرودگاه سنندج در حالی پس از حدود پنج ماه تعطیلی، در روزهای فعلا پنج‌شنبه هر هفته برقرار شده که عملاً در یک روز سوخته بوده و اگر کسی با هدف انجام کار اداری با هواپیما به تهران برود، باید برای برگشت یک هفته معطل پرواز بعدی بماند! همین یک پرواز نیز به سوی تهران است. یعنی اثری از مقاصدی مانند کیش، قشم، گیلان، مشهد، اربیل، عراق، ترکیه، سلیمانیه و نجف و اصفهان و… در فرودگاه سنندج نیست».
اکنون دیدبان اعلام می‌کند برای همکاری با دولت جدید آماده است. ما آماده هستیم تا مشکلات کردستان در حوزه زیرساختی، حقوقی، توسعه و امنیت را به تیم جدید دولت منعکس کنیم. ما خوشحال هستیم که تجارت مرزی مورد توجه رئیس‌جمهور قرار گرفته است. به رئیس‌جمهور اعلام می‌کنیم که «ظرفیت جوانان و مردم مناطق مرزی، نباید صرف کولبری شود. کولبری را ریشه‌ای با توسعه سرمایه‌گذاری و افزایش ضریب امنیتی مناطق مرزی در غرب و شمالغرب کشور حل کنید. در حوزه اقتصاد مناطق مرزی بهترین راهکار برای حل ریشه‌ای معضل بیکاری، حاشیه‌نشینی، کولبری و…، ساماندهی بازارچه‌های رسمی و قانونی و توقف هرگونه فعالیت تحت عنوان کولبری است».
روزنامه شرق در ادامه مطلب خود نوشته است: «یکی از مصادیق و البته یکی از معلول‌های وضعیت نامناسب معیشتی و اقتصادی در مناطق مرزی و کردنشین کشور که متأثر از سیاست توجه به مرکز و توجه کمتر به مناطق پیرامون است، موضوع «کولبری» به‌عنوان یک پدیده نامبارک است که به دلیل کمبود یا نبود اشتغال مناسب برای جوانان مناطق یادشده و برای تأمین مایحتاج و درآمد ماهانه آن افراد مرسوم شده است. این موضوع به دلیل نبود مدیریت صحیح از سوی برخی مسئولان ذی‌ربط چند سالی است که به یکی از معضلات اجتماعی و اقتصادی و گاهی امنیتی کشور بدل شده است».
روزنامه شرق افزوده است «دولت چهاردهم در ابتدای مسیر خود و به‌عنوان گام نخست می‌تواند با «ترسیم نقشه راهی مناسب» که برگرفته از نظرات کارشناسان و متخصصان این حوزه و البته پیشنهادهایی است که پیش‌تر از سوی سمن‌ها و انجمن‌های مردم‌نهادی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، ارائه شده است، این امیدواری را در مردم مناطق مزبور ایجاد کند و تدریجاً با اجرای آن برنامه، در راستای افزایش جلب اعتماد شهروندانی که در این مناطق زندگی می‌کنند، گام بردارد. در راستای توسعه، ثبات اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری برای مناطق مرزی و کردنشین ایران «برخی راهکارهای مشخص» وجود دارد که عبارت‌اند از: «توسعه بازارچه‌های مرزی» که بارها نیز مورد تأکید مقامات قرار داشته است، «ایجاد اشتغال» برای جوانان این مناطق و حذف پدیده کولبری، «توجه بیشتر به مناطق پیرامونی و مرزی و البته مرکززدایی از رویکرد برخی مدیران»، «کمک به ایجاد واحدهای تولیدی و رونق گردشگری» در مناطق کردنشین که جاذبه‌های توریستی مناسب و زیادی هم دارد، «ایجاد ثبات و امنیت اقتصادی» به منظور تأمین معیشت و رفاه زندگی مردم آن مناطق».
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران اعلام می‌کند در مسیر رصد توسعه کردستان، تخصیص بودجه مناسب و عادلانه به مناطق مرزی به ویژه استان‌های کردنشین، پیگیری مسائل حقوق بشری مردم کُرد و رساندن صدای آنها به دولت و همه نهادهای کشور آماده است. دیدبان در این سال‌ها ثابت کرده است در مسیر توسعه کردستان و رصد نقض حقوق شهروندی مردم کُرد، با کسی تعارف ندارد و آماده است تجربیات خود را در اختیار تیم جدید دولت و استاندار کردستان قرار دهد.
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران اعتقاد دارد «فقر و عدم توسعه متوازن در ایران؛ زمینه‌ساز حضور جوانان کُرد در گروه‌های مسلح و کولبری است. اگر مدرسه، خانواده، دوستان، منطقه محل زندگی و دولت مرکزی و نهادهای محلی، به وظایف سیاسی، اقتصادی، امنیتی و اجتماعی خود به موقع و کامل عمل کند، جوان نیز هرگز به سراغ کولبری نمی‌رود. اگر توسعه، ثروت، رفاه و زیرساخت مناسب در کردستان و مناطق مرزی باشد، هیچ کس مایل نیست برای ۱۰ ساعت یک یخچال روی دوش خود در کوهستان حمل کند». راه مقابله با کولبری، توسعه کردستان است. باید به گردشگری و معرفی ظرفیت‌های این مناطق بیشتر اهتمام داشت تا با رفاه مردم و افزایش نرخ اشتغال، تمایل به کولبری نیز کاهش پیدا کند.
