در دفاع خیره کننده ارتش اوکراین در برابر روسیه در حمله چهاردهم آوریل، ترکیه در کمک به اوکراینی ها برای فرار از رادار کشتی های روس و ارائه اطلاعات دقیق هدفگذاری برای موشک های اوکراینی نقش قابل ملاحظه ای داشت.
این اولین بار نیست که پهپادهای ترکیه در مقاومت اوکراین در برابر تهاجم مسکو تعیین کننده هستند.
پهپاد TB2 ساخت یک شرکت ترکیه، با روابط نزدیک با رجب طیب اردوغان، نقش قابل ملاحظه ای را در جنگ اوکراین بر عهده گرفته است.
در سال های اخیر پهپادها، نقش تعیین کننده ای در شماری از درگیری ها در قفقاز، آفریقا و خاورمیانه داشته اند. آنکارا با فروش پهپادهایش به کشورهای با درآمد پایین و متوسط توانسته نفوذ ژئوپلتیکی اش را افزایش دهد.
دیپلماسی پهپادی آنکارا بدون چالش هم نبوده است. دخالت نظامی رو به رشد ترکیه در لیبی، ائتلاف یونان و مصر با هدف تضعیف قدرت ترکیه را شکل داده و در اوکراین پهپادها خشم مسکو را بر می انگیزند.
ترکیه حالا توانسته از پهپادهایش برای تغییر چهره بین المللی اش پس از سال ها یکجانبه گرایی بهره گیرد. در خاورمیانه پهپادها به کمک آمده اند تا ترکیه با منابع دیپلماتیک نسبتا محدود منافع خود را حفظ کند.
کمک نظامی آنکارا به اوکراین دست اردوغان برای نفوذ دوباره در ناتو را باز می کند. اگر ترکیه بتواند با موفقیت به مدیریت و توسعه برنامه هواپیماهای بدون سرنشین خود ادامه دهد، ممکن است شکل تازه ای از نفوذ و جنگ پهپادها را در این فرآیند بازتعریف کند.
برنامه پهپادی ترکیه با ناامیدی از دریافت آنها از عرضه کنندگان خارجی شروع شد. ترکیه در ابتدا تلاش کرد به فناوری آمریکا برای مقابله با پ.ک.ک دست یابد. سپس در سال ۲۰۰۵ به سمت اسرائیل چرخش کرد اما ناامید شد.
در سال های بعد آنکارا برای خرید پهپادهای پیشرفته امریکایی تلاش کرد و سرانجام توانست نسخه خودش را توسعه دهد.
در سال ۲۰۱۲، یک شرکت دولتی ترکیه نمونه اولیه هواپیمای بدون سرنشین را توسعه داد و تا سال ۲۰۱۶ توانست شناسایی موثری را انجام دهد.
در سال ۲۰۱۷ ترکیه صادرات TB2 را آغاز و طی پنج سال به نزدیک له ۲۲ کشور پهپاد فروخت. اگرچه این معاملات جنگ افزاری با ترکیبی از کاسبکاری و ژئوپلتیک صورت گرفت اما ترکیه تقریبا در همه کشورهایی که به آنها پهپاد فروخته، منافع راهبردی دارد.
تعدادی از کشورها از جمله اتیوپی، سومالی و تونس هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه را بدون سیستم‌های فنی کامل برای راه‌اندازی آنها خریداری کرده‌اند.
از این رو این کشورها ممکن است در برابر دشمنی که به خوبی آموزش دیده یا از نظر شمار برتر است، نتایج قاطعی به دست نیاورند و گاهی اوقات حتی اشتباه کنند.
این موضوع موجب پیدایش این درک می شود که ترکیه به یک تکثیر کننده پهپادی تبدیل شده است.
مشکل بزرگتر ممکن است تأثیر آن بر کشورهای رقیب باشد. مداخله ترکیه در درگیری هایی مانند لیبی، رقبای خود از جمله مصر، فرانسه و امارات متحده عربی را ناآرام کرده است.
در ماه می۲۰۲۰، در حالی که هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه در حال تغییر مسیر جنگ داخلی در لیبی بودند، مصر یک اتحاد غیررسمی با قبرس، فرانسه، یونان و امارات متحده عربی تشکیل داد تا از طریق هماهنگی سیاسی و دیپلماتیک با فعالیت ترکیه در شرق مدیترانه مخالفت کند.
حضور نیروی دریایی ایالات متحده اخیراً کمک های نظامی به یونان را به عنوان پوششی در برابر روسیه افزایش داده است اما تا حدی نیز علیه ترکیه و ردپای نظامی رو به رشد آن در منطقه.
تجاوز پوتین به اوکراین حس واقع گرایی را در ترکیه تقویت کرده است.
وقتی نوبت به مسکو، دشمن تاریخی ترکیه می رسد، آنکارا برای اوکراین و دیگر کشورهای دریای سیاه، اکنون بیش از هر زمان دیگری، به عنوان متحد ضروری برای ایجاد یک بلوک در برابر غول روسیه در شمال دریای سیاه ارزش قائل است.
با این حال اگر پوتین در اوکراین موفق شود می تواند اهرم تازه ای علیه ترکیه اعمال کند. مانند تضعیف منافع آنکارا در سوریه و یا محدود کردن صادرات ترکیه به روسیه.
از این رو، ترکیه کمک خود به اوکراین را بی سر و صدا ادامه می دهد تا چه بسا در لیست تحریم های احتمالی روسیه در آینده قرار نگیرد. به علاوه، ترکیه خواهان آن است تا الیگارش های تحریم شده روسی را به ترکیه بکشاند، به این امید که دارایی های آنها بتواند به اقتصاد ترکیه کمک کنند.
به این ترتیب، ترکیه از حمایت تحریم های غرب علیه روسیه خودداری می کند و برخلاف غربی ها حریم هوایی اش را به روی پروازهای غیر نظامی روسیه بازنگه داشته است.
به رغم احترام تازه ای که در نتیجه کمک به اوکراین برای ترکیه در ناتو به ارمغان آمده اما اردوغان هنوز مورد توجه جو بایدن قرار نگرفته است.
در نشست سران ناتو در بروکسل در اواخر مارس – یک ماه پس از تهاجم روسیه – بایدن اردوغان را نادیده گرفت و درخواست رئیس جمهور ترکیه برای ملاقات را رد کرد.
حتی اگر دخالت ترکیه در اوکراین دوباره سیاست خارجی ترکیه را به غرب نزدیک‌تر کند، این خطر برای اردوغان وجود دارد که بایدن و برخی از رهبران اروپایی آنقدر مشتاق خلاص شدن از شر او باشند که هرگونه ارتباط نزدیک با آنکارا را به بعد از سال ۲۰۲۳ بیاندازند. هم به این دلیل که بازارها از کشوری که در آن حاکمیت قانون یک طنز است فرار می کنند و هم به خاطر رویارویی با روسیه احتمال می رود که اقتصاد ترکیه فروپاشی بیشتری را شاهد باشد.
به رغم آن که کمک به اوکراین اعتبار تازه ای برای ترکیه در بین کشورهای غربی دست و پا کرده اما بعید است که اردوغان در انتخابات آتی ترکیه پیروز شود مگر اینکه اقتصاد این کشور رونق گیرد و به رشدی دو رقمی برسد. در غیر این صورت اردوغان همه تلاش ها برای نفوذ تازه اش را به باد خواهد داد.
منبع: فارن افرز /نویسنده: سونر کاگاپتای و ریچ اوتزن