وزارت تعاون، کار، و رفاه اجتماعی دولت جمهوری اسلامی اخیراً مجموعه گزارش‌هایی را دربارۀ فقر و نابرابری در ابعاد مختلف خانوارهای ایران منتشر کرده است. شاخص‌های به‌کار رفته در گزارش «تصویر ابعاد فقر در ایران: ۹۸-۱۳۹۰» مبتنی‌بر شاخص فقر چندبعدی آلکایر و فاستر است که بعضاً تعدیل‌هایی در آن اعمال شده است.
براساس این گزارش در سال ۱۳۹۸ حدود ۲۱ درصد خانوارهای شهری و ۴۳ درصد خانوارهای روستایی در وضعیت فقر چندبعدی قرار دارند. فقر در بُعد سلامت ۴۱ درصد، در بُعد مسکن ۲۶ درصد، در بُعد آموزش ۲۰ درصد، و در بُعد انرژی حدود ۱۰ درصد برآورد شده است. علاوه‌بر تصویر ابعاد فقر در ایران، گزارش‌هایی نیز از منظر تعارض منافع موجود در این ابعاد تدوین شده است.
این گزارش کوتاه به وضعیت فقر و نابرابری در آموزش و پرورش ایران و مقایسه وضعیت استان کردستان با میانگین کشوری می‌پردازد. گزارش این نهاد دولتی، به خوبی گویای وضعیت ضعیف کردستان ایران در مقایسه با سایر استان‌ها است. همین امر، منجر به فرار نخبگان، توسعه‌نیافتگی، عدم آموزش نیروی انسانی کارآمد و متخصص و در نتیجه فقر عمومی و عدم تولید ثروت در این استان شده است.
بر اساس جدول فوق، میانگین باسوادی کل کشور، ۸۷٫۵ درصد؛ اما نرخ باسوادی استان کردستان ایران، ۸۲٫۶۲ درصد است.
نکته مهم دیگر که گزارش به آن اذعان کرده است، فقر تحصیل در دوره ابتدایی است. این گزارش تاکید کرده است: «مقاطع ابتدایی و راهنمایی در ایران، مانند بســیاری از کشــورهای جهان به‌عنوان دورۀ الزامی محســوب می‌شــوند و به همین دلیل شاخص پوشش تحصیلی ظاهری مقطع ابتدایی یکی از شاخص‌‍ها برای بررسی وضعیت نابرابری آموزشی در ایران است.
دربارۀ این شــاخص باید گفت اگرچه میانگین کلی از ســال ۱۳۵۰ که ۵۱ درصد بوده، تقریبا به ۱۰۰ درصد نزدیک شده است، اما شــکاف اســتانی در نرخ پوشــش مقطع دبســتان بارز اســت و مناطق محروم، مرزنشــین و دوزبانه مانند سیســتان و بلوچســتان، کردســتان و آذربایجــان غربــی در ســال‌های اخیــر بــا حدود ۹۰ درصد پوشــش تقریبــی، کمترین نــرخ ثبت‌نام دبســتان را دارند».
گزاره فوق، مساله آموزش زبان مادری، لزوم اهتمام به آن فارغ از تفرقه‌افکنی‌های سیاسی- قومی و نگاه متصلب امنیتی و البته توسعه آموزش ابتدایی و فنی و حرفه‌ای و در یک کلام نگاه برابر دولت مرکزی به همه استان‌ها را اثبات می‌کند. چون کردستان ایران، دوزبانه است، باید نرخ ثبت نام در مدارس ابتدایی آن، از میانگین کشوری کمتر باشد؟ این امر، ناقض حقوق شهروندی مردم کُرد است.
این گزارش مفصل دولتی، همچنین به نکته مهم دیگری نیز اشاره کرده است: «شکاف جنسیتی». گزارش تاکید کرده است «شــکاف جنســیتی در مقطع متوســطۀ اول نیز در اســتان کردستان ۶٫۲ درصد و نرخ ارتقای تحصیلی پسران بیش از دختران بوده است». این امر به زبان ساده، یعنی عقب‌ماندگی دختران از پسران؛ آن هم در استانی که نگاه‌های سنتی و واپس‌گرا همچنان نفوذ دارند. یعنی پسران بیشتری به دانشگاه می‌روند و دختران بیشتری از تحصیل باز می‌مانند.
آیا نباید در راستای اجرایی کردن هرچه بهتر اصل ۳۰ قانون اساسی که می‌گوید: «دولت موظف است؛ وسایل آموزش‌وپرورش را رایگان برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد»، به وظایف دولت ایران بیشتر توجه شود؟
بیشتر بخوانید:
زن‌کُشی در کردستان- گولاله ۲۶ ساله توسط نامزدش به آتش کشیده شد
گزارش مذکور، بخش‌های دیگری نیز دارد. فقر و نابرابری در حوزۀ بهداشت و سلامت، فقر و نابرابری در حوزۀ مسکن، فقر و نابرابری در بخش مالی و بررسی وضعیت فقر انرژی؛ عناوین این گزارش‌ها هستند که دیدبان حقوق بشر کردستان ایران در روزهای آینده وضعیت استان کردستان را در شاخص‌های مهم فوق بررسی و منتشر خواهد کرد.