سازمان ملل و «ممانعت از دسترسی کودکان به کمک‌های انسان‌دوستانه» توسط پ.ک.ک/ پژاک.
شورای امنیت سازمان ملل متحد با ایجاد «نماینده ویژه در امور کودکان و درگیری‌های مسلح یا Special Representative for Children and Armed Conflict در سال ۱۹۹۶ میلادی، به‌طور رسمی به قضیه حضور کودکان در جنگ و منازعات مسلحانه داخلی و بین‌المللی ورود کرد. در همان زمان مجمع عمومی سازمان ملل متحد درصدد جمع‌آوری اطلاعات در مورد مشکلات کودکان آسیب‌دیده از جنگ، افزایش آگاهی و تقویت همکاری‌های بین‌المللی برای حفاظت از آنها بود. در سال ۱۹۹۹ میلادی، اولین قطعنامه در مورد کودکان و درگیری‌های مسلحانه توسط شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید و بدین ترتیب، موضوع کودکان آسیب‌دیده از جنگ را در دستور کار این شورا قرار داد.
این قطعنامه همچنین شش تخلف سنگین را که تعداد زیادی از کودکان را در زمان جنگ تحت تأثیر قرار داده بود، شناسایی و محکوم کرد و از دبیر کل خواست تا گزارشی در مورد این موضوع ارائه دهد. خاتمه دادن و جلوگیری از وقوع این شش تخلف جدی محور کار و وظایف نماینده ویژه است. در سال ۲۰۰۵، شورای امنیت یک مکانیسم نظارت و گزارش‌دهی Monitoring and Reporting Mechanism یا MRM ایجاد کرد تا به‌طور منظم نظارت، مستندسازی و گزارش‌دهی در مورد تخلفات انجام شده علیه کودکان انجام شود.
بر اساس این اطلاعات، دبیرکل سازمان ملل متحد در گزارش سالانه خود در مورد کودکان و درگیری‌های مسلحانه، طرفین درگیری را که به استخدام، کشتن و آزار کودکان، تجاوز خشونت جنسی، ربودن کودکان و حمله به مدارس و بیمارستان‌ها می پردازند، با هدف پایان دادن به این تخلفات معرفی می‌کند. علاوه بر گزارش سالانه، کارگروه شورای امنیت در مورد کودکان و درگیری‌های مسلحانه یا Security Council Working Group on Children and Armed Conflict گزارش‌ها در مورد کشور‌های مختلف را که از طریق سیستم MRM گردآوری شده است، بررسی می‌کند و توصیه‌هایی را در مورد چگونگی محافظت بهتر از کودکان در شرایط خاص کشور هدف ارائه می‌دهد.
شش تخلف جدی به عنوان پایه‌ای برای گردآوری اطلاعات و گزارش تخلفاتی که بر کودکان تأثیر می‌گذارد، عبارت‌اند از:
- ربایش کودکان؛
- قتل و ضرب و شتم کودکان؛
- استخدام یا استفاده از کودکان به‌عنوان سرباز؛
- خشونت جنسی علیه کودکان؛
- حمله به مدارس یا بیمارستان‌ها؛
- ممانعت از دسترسی کودکان به کمک‌های انسان‌دوستانه.
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران، با هدف آشنایی مخاطبان با این تخلفات بین‌المللی و تولید ادبیات فارسی در حوزه حقوق کودکان، اقدام به معرفی جرم ششم، یا ممانعت از دسترسی کودکان به کمک‌های انسان‌دوستانه کرده است.
ممانعت از دسترسی کودکان به کمک‌های انسان‌دوستانه یا Denial of Humanitarian Access در هنگام درگیریها و منازعات مسلحانه داخلی و بین‌المللی، یکی از شش تخلف جدی و نقض‌های فاحش (six grave violations) حقوق کودکان است که توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد شناسایی و محکوم شده است. دسترسی به کمک‌های بشردوستانه در شرایط درگیری مسلحانه که در آن غیرنظامیان، از جمله کودکان، به شدت به کمک نیاز دارند، بسیار مهم است. محرومیت از ارائه دسترسی بشردوستانه به آسیب‌دیدگان، مستلزم جلوگیری از عبور رایگان یا تحویل به موقع کمک‌های بشردوستانه به افراد نیازمند و همچنین حملات عمدی علیه کارکنان سازمان‌های بشردوستانه است. ممانعت از دسترسی بشردوستانه به غیرنظامیان، از جمله کودکان، و حملات علیه کارکنان نهادهای بشردوستانه که به کودکان کمک می‌کنند، بر اساس کنوانسیون چهارم ژنو و پروتکل‌های الحاقی آن ممنوع است و ممکن است جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی باشد. علاوه بر این، این یک اصل در حقوق بین‌الملل عرفی است.
امتناع از ارائه کمک‌های بشردوستانه به غیرنظامیانی که بر اثر درگیری به دام افتاده یا آواره شده‌اند، همیشه یک واقعیت بوده است، اما به طور فزاینده‌ای به‌عنوان یک تاکتیک جنگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نمونه‌های فراوانی از کودکانی که در مناطق محاصره‌شده به دام افتاده‌اند، یا از دسترسی به غذا، آب و کمک‌های پزشکی، از جمله واکسن محروم هستند، وجود دارد.[۱]
با توجه به این مباحث، می‌توان گفت پ.ک.ک با اقدامات خود، منجر به ممانعت از دسترسی کودکان به کمک‌های انسان‌دوستانه شده است. محرومیت از دسترسی به درمان برای کودکان و نوجوانان عضو، پس از مجروح شدن با سلاح گرم و ناتوانی در کنترل یک بیماری معمولی (تب بالا، اسهال و اکنون بیماری کرونا)، به دلیل رویکرد این گروه است. حضور در کوهستان‌های صعب‌العبور، ادامه جنگ بی‌حاصل با ترکیه در اقلیم و سوریه، استفاده پرتعداد و نظام‌مند از کودکان و البته رویکرد بسته این گروه و دیکتاتوری در میان سران آن، منجر به این امر شده است که اطلاعات مفید و قابل اتکا و راستی‌آزمایی از «ارائه دسترسی به کودکان برای دریافت کمک‌های بشردوستانه» در پ.ک.ک وجود نداشته باشد. در واقع ما نمی‌دانیم کودکان و نوجوانان عضو پ.ک.ک در حالت عادی، جنگ و مجروحیت چگونه خدمات بهداشتی و کمک‌های بشردوستانه دریافت می‌کنند. همچنین از میزان دسترسی آنها به واکسن و خدمات بهداشتی در مقابله با کرونا نیز اطلاعاتی منتشر نشده است. بنابراین می‌توان گفت پ.ک.ک، نه تنها کودکان را فریب می‌دهد، می‌رباید و از آنها به عنوان نیروی مسلح/ عامل ترور/ سپر انسانی/ قاچاقچی استفاده می‌کند، بلکه مانع از دسترسی نهادهای بشردوستانه و بین‌المللی به اعضای کودک و نوجوان خود شده است.
[۱]. https://childrenandarmedconflict.un.org/six-grave-violations/denial-of-humanitarian-access/