عثمان باشقالی، روزنامه‌نگار کُرد در مصاحبه اختصاصی با دیدبان حقوق بشر کردستان ایران در مورد مساله کودک‌سرباز در گروه‌های مسلح کُرد معتقد است «در وضعیت فوق‌العاده و جنگی، نمی‌توان انتظار داشت قوانین و مقررات و فضای جامعه مدنی به طور کامل حاکم باشد». او بر نقش فرهنگ و تهییج کودکان برای قتل سایر اقوام در خاورمیانه، تاکید کرد و افزود: «فقر و بیکاری و سایر آسیب‌های اجتماعی، به نفع کودکان نیست و گروه‌های مسلح از این فضا استفاده می‌کنند». مشروح مصاحبه وی با دیدبان حقوق بشر کردستان ایران در ادامه می‌آید.
1- مدتی است در رسانه‌های فارسی‌زبان حوزه کردی، گزارش‌های مختلفی در زمینه کودک‌سربازان منتشر می‌شود که به دو صورت است: «این کودکان یا فریب می‌خورند و عضو می‌شوند و یا ربوده می‌شوند». می‌دانیم این کودکان نیز کُرد هستند و جای کودکان نیز در کوه نیست و آنها نباید اسلحه به دست بگیرند. اینان کودک هستند و نمی‌دانند واقعیت چیست. اما سران و رهبران احزاب و سازمان‌های کُرد، به نظر شما چرا دست به این اقدام ضد اخلاقی می‌زنند؟
ببینید وقتی وضعیت فوق‌العاده و غیرعادی و جنگی پیش می‌آید، نمی‌توان انتظار داشت قوانین و مقررات و فضای جامعه مدنی به طور کامل حاکم باشد. حتی گاهی در زمان صلح نیز این امر کاملاً تحقق نمی‌یابد. قوانین ویژه‌ی فرهنگ اجتماعی نیز تضعیف می‌گردند. علایق شخصیتی، حزبی، گروهی و ایدئولوژیک در چنین شرایطی زمینه را مساعدتر می‌بینند تا به اهداف خود برسند و در چنین فضایی تلاش می‌کنند تا افراد مورد نظر خود را پرورش دهند و این در چارچوب برنامه‌های حزبی و ایدئولوژیک قرار دارد. چون ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نیز دارد. در این شرایط کودکان به دلایلی مانند فقر و بیکاری و موارد مختلف تن به خواسته های حزبی و گروهی یا ایدئولوژِک می‌دهند. تضعیف قوانین نیز راه را بیشتر فراهم می‌کند.
مجموع این عوامل زمینه را برای بهره‌برداری احزاب و سازمان‌ها از کودکان فراهم می‌کند. تمام قوانین و حقوق دنیا و همه ادیان استفاده از کودکان برای اهداف غیرانسانی را ممنوع کرده‌اند و آن را جرمی‌سنگین می‌دانند؛ اما متاسفانه در فضای جنگ این قوانین یا از بین می‌روند و یا تضعیف می‌شوند و علایق حزبی، منفعت‌پرستی و توجهیات ایدئولوژیک جایگزین می‌شوند و به همین خاطر است که می‌بینیم یکی از گروه‌های اصلی قربانی چنین فضایی کودکان هستند. یعنی به عضویت احزاب و سازمان‌ها در می‌آیند و به عنوان جنگجوی مسلح بکارگیری می‌شوند. این پدیده تلخ فقط در کردستان نیست، بلکه در مناطق مختلف دیگر نیز وجود دارد. در خاورمیانه به عنوان مثال در سوریه، یمن و حتی عراق نیز این پدیده شوم وجود دارد. در گذشته دیدیم گروه‌های رادیکال و تندروی اسلامی تلاش می‌کردند نه تنها کودکان بلکه زنان را نیز برای مواردی همانند عملیات انتحاری بکار بگیرند. متاسفانه این رفتار، در تضاد با تمام اصول حقوق بشر است؛ لذا همان طور که در آغاز گفتم وقتی شرایط جنگی جامعه، زمینه تضعیف قوانین را فراهم می‌آورد، راه برای گروه‌های تندرو باز می‌شود.
2-با این که سران و رهبران این گروه‌ها به ویژه پژاک اثرات سوء رفتار خود را می‌دانند اما دست به این اقدام می‌زنند. آیا این امر نقض حقوق بشر و به ویژه حقوق کردها نیست؟ چون کودکان آینده جامعه هستند. اگر این گروه‌ها واقعا مدعی دفاع ازحقوق کردها هستند نباید راه را برای آینده کودکان ببندند. چرا این امر بیشتر در بین پ.ک.ک./پژاک متداول است؟ در شنگال نیز بارها دیدیم کردهای ایزدی از پ.ک.ک. شکایت می‌کنند که کودکان آنان را می‌رباید. دلیل برجسته بودن استفاده از کودک‌سرباز در پ.ک.ک./پژاک چیست؟
احزاب ایدئولوژیک، نه فقط پ.ک.ک./پژاک، بلکه همه تصور می‌کنند تمام حقیقت فقط در نزد آنان است و افراد غیر عضو حزبشان نیز صد در صد در اشتباه هستند و حق ندارند چیزی بگویند و فقط خود را محور همه چیز می‌دانند. متاسفانه این احزاب اعم از چپ و راست و سوسیال همگی خودمحور هستند و خود را در قالب تنگ ایدئولوژی قرار می‌دهند. در عین حال می‌خواهم نکته‌ای را در مورد شنگال مطرح کنم. شخصا در مورد کودک‌سربازان ایزدی با مسئولان پ.ک.ک. در شنگال صحبت کردم. آنان می‌گفتند «ما هیچ کسی را بدون میل و اراده خودش عضو نمی‌کنیم، چه کودک باشد چه بزرگسال. اگر کسی با علاقه و اعتقاد نیاید نمی‌توانیم قبول کنیم. این عضویت سودی ندارد». اما باید بگویم فقط جوانان ایزدی عضو پ.ک.ک. نشده‌اند؛ بلکه جوانان عرب موصل نیز در قندیل هستند و به عنوان عضو پ.ک.ک. به ترکیه می‌روند و می‌جنگند. این مسئله، ایدئولوژیک است. وقتی کسی کم سن و سال است و نمی‌داند زندگی چیست، بسیار راحت تحت تاثیر ایدئولوژی قرار می‌گیرد و گاهی چنان در این ایدئولوژی هضم می‌شود که آماده است خود را فدای آن کند. در اینجاست که می‌بینیم یک عرب تحت تاثیر ایدئولوژی پ.ک.ک. قرار می‌گیرد و برای آن گروه، به جنگ با ترکیه می‌رود. این امرعجیب است. این فرد ربوده نشده، بلکه تحت تاثیر قرار داده شده است.
3- فرض کنیم فردی با علاقه رفته، اما وقتی کودک است و نمی‌داند، چرا سران احزاب با این که می‌دانند این کودک 12 یا 13 ساله است و عضویت او غیرقانونی، او را به عضویت می‌پذیرند؟
نمی‌دانم این احزاب در این مورد چه فکری می‌کنند، اما این اقدام، مخالف قوانین و حقوق است. شاید این موارد جنبه فردی دارند و کودکان را همانند درختی تصور می‌کنند تا باب طبع این حزب برای آینده تربیت شود. در احزاب کردی اقلیم کردستان نیز در دوره جنگ مسلحانه با صدام، وقتی خانواده‌ی کردها در جنگ بود کودکان نیز در جنگ بودند. نباید نقش فرهنگ را نیز نادیده بگیریم. در فرهنگ خاورمیانه حتی در داستان‌هایی که برای کودکان تعریف می‌شود نیز فرهنگ ترویج استفاده از اسلحه توسط کودکان وجود دارد. این نیز نکته‌ای مهم است و کودک را برای خشونت و اسلحه آماده می‌کند. این فرهنگ، در بین اعراب و ترک‌ها نیز وجود دارد. ما دیدیم که اردوغان، کودکان تُرک را به جبهه‌ی جنگ می‌آورد و فرهنگ جنگ را به آنان تلقین می‌کرد و می‌گفت کردها همه کافر و تروریست هستند. این تندروی، برای جامعه کُرد نیز عواقب دارد. وقتی اردوغان کودکان آسیای میانه را در مناطق کُرد مستقر می‌کند و کردها را دشمن و کافر معرفی می‌کند و قتل کردها را حلال می‌داند، بدون شک این فضای روانی را در کودکان کُرد نیز ایجاد می‌کند و کودکان قربانی فضای سیاسی می‌شوند. همه موارد به هم مرتبط است. اما در کل مسلح کردن کودکان اقدامی غیرقانونی و غیرانسانی است و تاثیر منفی بر آینده جامعه دارد.