باسێک لە گەڕانی دایکێک بۆ گەڕانەوەی تاقانە کچەکەی خێزانەکە بە ناوی ئه‌ژین لە گروپی چەکداری پاک.
چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران لەم دواییانەدا چاوپێکەوتنێکی لەگەڵ دایکی کچێک بە ناوی ئه‌ژین ئەمینی ئەنجامدا کە لە تەمەنی ١٤ ساڵیدا پەیوەندی بە گرووپی چەکداری ئازادی کوردستانەوە کرد، ئەم دیاردەیە ئەوە دەردەخات کە دۆخی منداڵانی سەرباز و کاریگەرییەکانی لە پێکهاتە ناوخۆییەکانی کوردستانی ئێران هێشتا پرسێکی ڕەخنەگرانەیە.
دایکی ئه‌ژین بە وردی هەوڵەکانی بۆ گەڕاندنەوەی کچەکەی خستۆتە ڕوو. ئەم هەوڵانە بریتین لە داوای یارمەتی لە نەتەوە یەکگرتووەکان لە هەولێر، کە لە مانگی یەکی ساڵی ٢٠٢٤ کۆمەڵێک خێزانی ئەو منداڵانە بە یاوەری ڕێکخراوی چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران لە بەردەم ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان کۆبوونەوە، هەروەها بۆ بەشی پۆلیس و دادگاکانی هەرێمی کوردستان، و لێکۆڵینەوەیەک لە عێراق، و دووبارە سەردانی بارەگاکانی ئەو گروپە چەکداره‌که‌ی ئازادی کوردستان ئەوە بوو کە چاویان بە مندالانیان بکەوێت.
لەم بەشەی خوارەوە سەرنجتان بۆ چاوپێکەوتنی پەیامنێری چاودێری مافی مرۆڤی کوردستان لەگەڵ دایکی ئه‌ژین ئەمینی ڕادەکێشین:
– چاودێر: بەم دواییە گەشتت کرد بۆ هەرێمی کوردستان و بەدواداچوونت بۆ بارودۆخی منداڵەکەت دەکرد، کەمێک باسی ئەوەمان بۆ بکە کە چی ڕوویدا کاتێک منداڵەکەت بوو بە ئەندامی ئەم گروپە:
– دایکی ئه‌ژین: ڕاستگۆیانە کاتێک کچەکەمان ڕۆشت، بە هیچ شێوەیەک درکمان بەوە نەکرد کە چی ڕوویداوە، ئەو شەوەی ڕۆشت، لە بەیانییەوە بەدوایدا دەگەڕاین، بەڵام مۆبایلەکەی کوژاوەتەوە، کاتژمێر ١٠ی شەو کە پەیوەندیمان بە تەلەفۆنەکەیەوە کرد و پیاوێک وەڵامی دایەوە و پێی گوتین بەدوای کچەکەتدا مەگەڕێ چونکە پێشتر پەیوەندی بە پارتی پاکەوە کردووە.
دوای ئەوە مۆبایلەکەی کوژاوەتەوە، تا ئێستاش نازانین قاچاخچی بووە یان ئەندامی ئەو حزبە یان کێ بووە! دوای ئەوە ئێمە خۆمان بڕیارماندا بچینە عێراق و بەدوای کچەکەماندا بگەڕێین، نزیکەی مانگێک لەوێ بووین، بەڵام هیچ کامیان قبوڵیان نەکرد کە کچەکەمان لەوێیە. نزیکەی مانگێک تێپەڕی تا دواجار ڕازی بوون وەڵاممان بدەنەوە و بڵێن کچەکەت لێرەیە. زۆرم لێ پاڕایەوە با کچەکەم ببینم، پێم دەگوت کچەکەم زۆر بچووکە، تەمەنی تەنها ١٤ ساڵە، تکایە با لانیکەم ١٠ خولەک قسەی لەگەڵ بکەم.
بێگومان ئەگەر ویستم بڵێم هۆکاری سەرەکی هەڵاتنی کچەکەم لە ماڵەوە چی بوو، ئەوە بوو کە تەمەنی نزیکەی ١٤ ساڵ بوو کاتێک هاوسەرگیریمان لەگەڵدا کرد، ئەو کوڕەش یەکێک بوو لە خزمەکانی ئێمە، بەڵام بە گشتی کچەکەم ناڕەحەت بوو لەو یەکێتییە و نەیدەویست لەگەڵیدا بژی، بەڵام بەهۆی پێداگری ئێمەوە، ڕازی بوو هاوسەرگیری بکات، یان باشتر بڵێین، ناچار بوو هاوسەرگیری بکات. تەنانەت دوای ئەوەی ئه‌ژین لە ماڵەوە دەرچوو و بە دوایدا ڕۆیشتین، لە ئێران تەڵاقمان داوە. تەنانەت ویستمان پێی بڵێین چیتر نیگەران مەبە و پێویست ناکات لەگەڵ ئەو کابرایە بژیت و دەتوانیت بگەڕێیتەوە.
– چاودێر: چیت کرد بۆ گەڕانەوەی منداڵەکەت؟
– دایکی ئه‌ژین: ڕاستگۆیانە دەمەوێت بە وردی ڕوونی بکەمەوە کە کاتێک ماڵەکەی بەجێهێشت، بۆ خۆشی چووینە شاخ، ئەو لەگەڵمان بوو، بەڵام دەوروبەری نیوەڕۆ بوو کە پێی گوتین کە دەیەوێت لەگەڵ هەندێک لە هاوڕێکانیدا بچمە دەرەوە . ئێمەش ڕازی بووین و ئەویش ڕۆیشت، تا تاریک بوو و هەموومان ویستمان بگەڕێینەوە ماڵەوە، بەڵام لە هەر شوێنێک سەیرمان کرد ئه‌ژینمان نەدۆزیەوە، تەنانەت چووینە لای هاوڕێکانی، بەڵام ئەوان بە هیچ شێوەیەک ئه‌ژینیان نەبینیبوو. مۆبایلەکەی کوژاوەتەوە و تا کاتژمێر ١٠:٠٠ لە هەموو شوێنێک بەدوایدا دەگەڕاین، تا ئەو ساتە پیاوەکە وەڵامی مۆبایلەکەی دایەوە و ئەوە بوو زانیمان بۆ کوێ چووە، ئەو شەوە بە خێرایی گەیشتینە عێراق.
لەو مانگەدا کە لە عێراق بووین، چەند جارێک چووینە بارەگاکانیان، بەڵام وەڵامی دروستیان نەداینەوە، بێگومان زۆرتر چووینە یەکێک لەو بارەگایانەی کە ئەردەڵان خوسرەوی لێ بوو، تەنانەت ژنی ئەردەڵان خوسرەوی لەوێ بوو. کاتێک پرسیارمان لە هەریەکێکیان کرد، سوێندیان بە خودا و پێغەمبەر خوارد کە کچەکەمان لەوێ نییە، تا دوای مانگێک قبوڵیان کرد کە کچەکەم لەوێیە. تەنانەت هاوسەری حوسێن یەزدان پەناش لەوێ بوو. تا دوای مانگێک ڕێگەیان پێدام تەنها بۆ ماوەی ٥ خولەک لەگەڵ کچەکەم قسە بکەم. داوام لێکردن با بە تەنیا قسە بکەین، بەڵام نزیکەی چوار پێنج کەس لە دەوروبەرمان بوون، بۆیە نەماندەتوانی وەک پێویست قسە لەگەڵ یەکتر بکەین، هەستم دەکرد کچەکەم لێیان دەترسێت و ناتوانێت بە باشی قسە بکات.
بەهۆی ئەم دۆخەوە ئیتر بەرگەم نەدەگرت و بەردەوام هاوار و گریانم دەکرد، لە هەمان کاتدا ژنەکەی حسێن یەزدان پەنا هاتە دەرەوە و دەستی کرد بە سوکایەتیکردنم، هاوارم دەکرد و دەمگوت کچەکەم منداڵە، تۆ ناهێڵی بیبینم، من تەنها دەمەوێت لەگەڵ کچەکەم قسە بکەم بۆ ماوەی ٥ خولەک بە تەنیا.
چەند سەعاتێک لەسەر یەک شەقام دانیشتبووم و تەنها دەگریام، ژنی یەزدان پەناه چەند جارێک هاتە دەرەوە و هەڕەشەی لێکردم، وتی لە هەموو شوێنێک کامێرا هەیە و وێنەکانت تۆمار دەکەین، ئەگەر لە ٥ خولەکدا لێرە نەڕۆی، هەندێک لەو پێشمەرگانە دەیاننێرم بۆتان و با بە هەر شێوەیەک بیانەوێت بێڕێزیتان پێ بکەن.
هەر لەو شەقامەی کە دانیشتبووم، بنکەیەکی تر هەبوو، هەرچەندە پەیوەندی بە پارتی پاکەوە نەبوو، پێشمەرگەی پارتی دیموکراتی کوردستانی عێراق بوون، کاتێک دۆخەکەیان بینی، هەوڵیاندا ئارامم بکەنەوە و منیان بردە ژوورەوە و پەرداخێک ئاوی پێدام.پێیان وتم، هەوڵبدە هەر ئێستا لێرە لەگەڵ هاوسەرەکەتدا بڕۆن، ئێمە ئەم کەسانە دەناسین، ئەم کەسانە زۆر بێ کەسایەتین و هیچ کەرامەتێکیان نییە، ئێمە چەندین جار شاهیدی ئەوە بووین کە سوکایەتی و بێڕێزییان بە خێزانەکانی وەک تۆ کردووە ، تەنانەت بۆ چاویش بینیمان کە بەشێک لەو منداڵانە، کە بنەماڵەکانیان دوای ئەوان هاتبوون، ئەشکەنجە و زیندانی کراون.
– چاودێر: منداڵەکەت تەمەنی چەند بوو کاتێک پەیوەندی کرد و بۆچی ئاگاداری ئەوە نەبوویت کە ئەم کارە ترسناکە ڕوونەدات؟
– دایکی ئه‌ژین: ئه‌ژین لەو کاتەدا تەمەنی تەنها ١٤ ساڵ بوو، ئێستا تەمەنی ١٦ ساڵە وەک ئەوەی من قسەت لەگەڵ دەکەم، دوو ساڵە نەمبینیوە. بێگومان هەروەک پێشتر وتم هۆکاری سەرەکی هەڵاتنی کچەکەم لە ماڵەوە ئەوە بوو کە تەمەنی نزیکەی ١٤ ساڵ بوو کاتێک هاوسەرگیریمان لەگەڵدا کرد، بەڵام بە گشتی کچەکەم دژی ئەو پەیوەندییە بووە و ناڕەحەت بووە و نەیویستووە بژی لەگەڵیدا، بەڵام بەهۆی پێداگریی ئێمەوە، ئەو ڕازی بوو کە ئەو هاوسەرگیری کرد، یان باشتر بڵێین ناچار بوو هاوسەرگیری بکات.
– چاودێر: هەندێک گرتە ڤیدیۆیی هەندێک لەو منداڵانە بڵاوکراوەتەوە کە دەڵێن لە دۆخەکەیان ڕازین، وا دیارە لە دەقێکی جێگیرەوە دەخوێننەوە، ئایا دەکرێت ئەمە نموونەی دانپێدانانی زۆرەملێ بێت؟ ڕای ئێوە چییە؟ ئایا بەڕاستی منداڵەکانتان حەز دەکەن لەم گروپانەدا بن؟
– دایکی ئه‌ژین: بەڵێ، بینیم، بێگومان یەکێک لەو کچانە کچەکەم ئه‌ژین بوو، ئەو کچەی کە جلی ڕەنگی خاکی لەبەردا بوو. نەک هەر کچەکەم، بەڵکو هەموو ئەوانەی لە پشت کامێرا بوون قسەی خۆیان نەبوون، منداڵەکانمان ناچار کردبوو لە کاغەزەوە ئەم وشانە بخوێننەوە بۆ ئەوەی مێشکی منداڵانی دیکەش بشۆن.
– چاودێر: سەبارەت بە گەشتە گروپیەکەتان بۆ هەرێمی کوردستان، چیتان کرد و ئەنجامەکانی چی بوون؟ ئایا بەدواداچوونەکانی چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران بەرهەمدار بوون و هیچ ئومێدێکتان هەیە بۆ گەیشتن بە ئەنجام؟
– دایکی ئه‌ژین: ڕاستگۆیانە هەموو هاوکارەکانت کە لەگەڵمان هاتبوون بۆ هەولێر هەموو هەوڵێکیان بۆ کردین و هیوادارم لە ژیاندا بن، بەڕاستی قەرزاری ئێوەین، تا ئێستا کەس هاوکاری ئێمە و خێزانەکانی دیکەی وەک ئێوەی نەکردووە. لە هەر شوێنێک پێویستمان بوو هاوکارمان بوون، هەر لە چوون بۆ کونسوڵخانەی ئێران لە هەولێر تا چوون بۆ نەتەوە یەکگرتووەکان و دادگاکانی هەرێمی کوردستان و هتد، هیچ شوێنێک نەمابوو بۆ ئەوەی بچین، ئێستا ئەوە پەیوەستە بە بەرپرسان و پارێزەران و نوێنەرەکانەوە بۆ بڕیاردان بەدواداچوون بۆ سکاڵاکەمان بکەن.
– چاودێر: ئێمە لە هەندێک کەسی جیابووەوە لەم گروپە بیستوومانە کە ئەندامانی ئەم گروپە ئەشکەنجە دەدەن و دەیانخەنە ژێر فشاری دەروونییەوە، ئایا ڕەفتارێکی وا بەسەر منداڵەکانتاندا هاتووە؟
– دایکی ئه‌ژین: ڕاستگۆیانە نازانم چی بڵێم، لەوەتەی دوایین جار کە بینیم تەنها ٥ خولەک تەنها توانیومانە بە ڤیدیۆیەک قسە لەگەڵ یەکتر بکەین نزیکەی هەر ٤٠ ڕۆژ جارێک بێگومان هەرگیز تەنها نییە کاتێک ئەو… قسە دەکات، و هەمیشە چەند کەسێک چاودێری دەکەن، ئەوە بە تەواوی لە دەموچاویەوە ڕوون بوو.کێ دەترسا قسە بکات، کاتێک باسی گەڕانەوەیمان دەکرد چاوەکانی بەردەوام دەجووڵان، دیار بوو کەسێک ناچاری دەکرد بابەتەکە بگۆڕێت ، بەڵام لە کاتی گفتوگۆکەدا کە من و باوکی دەگریاین و سواڵمان لێدەکرد، بەردەوام لێوەکانی دەگازاند کە دەستی گرتبوو، وەک ئەوەی بیەوێت واز لە گریان بهێنێت، و بەردەوام ددانەکانی دەگرت. تەنها دەیگوت: دایە دڵتەنگ مەبە.
ئەمە تاکە قسە بوو کە کچەکەم دەیگوت، هەرچەندە دوایین جار کە قسەم لەگەڵ کچەکەم کرد نزیکەی ١٥ ڕۆژ پێش ئەوەی بچینە هەولێر بۆ سکالا، لەو ڕۆژەوە هەرچەند جارێک تەلەفۆن بکەین، وەڵام ناداتەوە. ئەمەش نیگەرانی ئێمەی لێکەوتووەتەوە و دەترسین کە زیانیان بۆ کچەکەمان هێنابێت.
– چاودێر: زانیمان لە سەفەرەکەتدا بەشێک لە منداڵەکانتان هەڕەشەیان لێکردوون کە ئەگەر باوک و دایکتان نەگەڕێنەوە ئێران ئەشکەنجەیان دەدەن یان باوک و دایک دەکوژن، دەتوانن ڕوونی بکەنەوە کە لەم کەیسەدا چی ڕوویداوە؟
– دایکی ئه‌ژین: بەڵێ دوو لەو پێشمەرگانە هاتن، کاتێک لەبەردەم نەتەوە یەکگرتووەکان بووین هێرشیان کردە سەرمان و گوتیان: بۆ هاتووی بۆ ئێرە؟ بۆچی نەهاتیتە بارەگاکەمان بۆ بینینی منداڵەکانت؟ هەروەها گوتمان: چەند جارێک هاتووین! بەڵام ئایا بۆ ساتێکیش ڕێگەت پێدا منداڵەکانمان ببینین؟!
گوتیان دەبێ بزانین لەگەڵ کێ هاتوویت، وێنە و ڤیدیۆی تۆ بگرین و ناسنامەت بنێین. تەنانەت هەڕەشەیان لێکردین کە نەتوانین منداڵەکانمان ببینین. تاکە کاریان سوکایەتیکردن بوو، تەنانەت یەکێکیان کە گەنجێک بوو، بەپەلە بەرەو یەکێک لە باوکەکان بە ناوی کاک عەبدوڵڵا کە بۆ گەڕان بەدوای کوڕەکەیدا هاتبوو بۆ ئەوێ، هەڕەشەی کرد و وتی: دواتر پێت دەڵێم.
– چاودێر: کاردانەوەی دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستانی عێراق چی بوو؟ ئایا ئەوان یارمەتیت دا بۆ گەیشتن بە منداڵەکه‌ت؟
– دایکی ئه‌ژین: چووینە نەتەوە یەکگرتووەکان و ئاسایش و پۆلیس و هەموو جۆرە دادگایەک و دەسەڵاتی دادوەری هەرێمی کوردستان. تەنها ئەوەندەیان وت کە بەڕاستی ئێمە پێمان وانییە هیچ شتێک هەبێت کە بتوانین بیکەین، بەڵام ئێمە هەموو هەوڵێک دەدەین. تاکە کارێک کە کردیان ووردەکاری منداڵەکانمان و چۆن بوون بە ئەندام و ئەو جۆرە پرسیارانەیان کرد و ئەوانیش نووسیویانە و ووتیان ئێمە هەموو هەوڵێک دەدەین.
– چاودێر: ئایا بەرپرسانی کونسوڵخانەی ئێران لە هەولێر هاوکاری ئێوە و منداڵەکانتان بوون؟
– دایکی ئه‌ژین: لەوێش هەمان قسەیان کرد و هەمان پرسیاریان کرد و نووسییان و گوتیان ئێمە بەدواداچوون بۆ سکاڵاکەتان دەکەین و لەگەڵ پارێزەراندا بەشی دەکەین، هیوادارم کارێک بۆ کچەکەمیش بکرێت. ئێستا تەمەنی تەنها ١٦ ساڵە.
– چاودێر: ئەگەر بتەوێت پەیامێک بە کچەکەت بدەیت، چی دەڵێیت؟
– دایکی ئه‌ژین: جارێک ستەممان لە کچەکەمان کرد و وای لێکردین بەجێبهێڵێت، ئێستا تەنها داوا لەخوای گەورە دەکەم ڕێگەیەک بۆ کچەکەم دابین بکات تا بگەڕێتەوە باوەشی خێزانەکە، تەنها دەمانەوێت قەرەبووی هەر نادادپەروەرییەک بکەینەوە کە بەرامبەریمان کرد و پێی بڵێین ئەو پێویستە ژیانی خۆی بژی، لە لوتکەی منداڵیدا ستەممان لێکرد. تەنها دەمەوێت کچەکەم بگەڕێتەوە و بەو شێوەیە بژی کە خۆی دەیەوێت.
– چاودێر: ئەگەر بتەوێت پەیامێک بدەیت بە سەرکردەکانی پاک بە تایبەت حوسێن یەزدان پەنا، چییان پێ دەڵێیت؟
– دایکی ئه‌ژین: بێگومان زۆرتر ژنی یەزدان پەنام بینی و تەنیا هەڕەشەی لێدەکردم. پێم گوت، چۆن بوێری ئەوەت هەیە کچێکی 14 ساڵان بەو شێوەیە ئاوارە بکەیت؟! ئایا تۆش هەمان شت بۆ منداڵەکەت دەوێت؟ ئەو قسانەی کە ژنی یەزدانپەنا دەیگوت قسەی خۆی بوو. تاکە کاری ئەوان هەڕەشەکردن بوو و گوتیان دەبێ شانازی بەوە بکەن کە منداڵەکانتان لێرەن، بۆ دەتەوێت منداڵەکانتان بگەڕێننەوە ژێر ئەشکەنجەی ئێران؟ دوایین جار کە کچەکەمم بینی، پێم دەگوت، لێت دەپاڕێمەوە کە بگەڕێیتەوە، دوو لە ژنەکانی تر کە بەرزتر دانیشتبوون بە گاڵتەجاڕیەوە پێیان گوتم: تۆ چه دایکێکیت کە بتەوێت منداڵەکەت بگەڕێنیتەوە؟ پێویستە شانازی بکەیت.
باشە کچەکەی منیش منداڵە، کاتێک ئەو قسانە دەبیستێت باوەڕ دەکات و وا بیردەکاتەوە کە دایکی کارێکی هەڵە دەکات و ئەوانیش ڕاست دەکەن. چونکە ئەو منداڵانە لە ئەشکەنجە و زیندان و لەسێدارەدان دەترسێنن و مێشکیان دەشۆن. من و باوکی هەموو ساتێک هیوادارین کە ژیانی حوسێن یەزدان پەناه لە ناو بچێت و جه‌رگی ئاگر بگرێت کە جه‌رگمانی سوتاند، چونکە من تەنها یەک کچم هەیە، ئەو تاکە کچە لە خێزانەکەماندا. دوایین جار کە چووینە سەردانی کچەکەمان، بینیم هاوسەرەکەم بەشێک لە قژی کچەکەم دەبڕێت و بە تارێک دەیبەستێتەوە، لەو ڕۆژەوە تا ئێستا، هەموو شەوێک کە دەخەوێت، ئەو قژە دەخاتە ژێر سەری و بە گریانەوە دەخەوێت. لەماوەی ئەم دوو ساڵەدا یەکجاریش لەسەر نانخواردن دانەنیشتین و بە ئاسوودەیی نانمان خوارد بەبێ ئەوەی بگرین. کەسایەتی حسێن یەزدان پەنا چۆنە؟ ئەو کەسەی ئەم کارەساتەمان بۆ دەهێنێت چ جۆرە کەسێکە؟ ئەمە چ جۆرە کوردێکە؟ ئایا باشە مناڵی خوشک و براکانم ببەم بۆ عێراق و بە بارمتە بیانگرم و داهاتوویان تێک بدەم؟ ئەرێ کاک یەزدان پەنا ئەی تۆ بۆ کوردایەتی ئەمەیە؟
وشەی کۆتایی:
ئەزمونی ئەم بنەماڵەیە ئەوەمان بۆ دەردەخات کە ڕووبەڕووبوونەوەی وەها بارودۆخێک کاریگەری قوڵی لەسەر بنەماڵە و کۆمەڵگەی خۆجێی بە تایبەت لە ناوچە کوردنشینەکانی ئێران هەیە. ئه م ئه زموونه ده توانێت گرژی و جیاوازییه کانی نێو کۆمه ڵگا زیاد بکات و پێویستی دروستکردنی ڕێگاچاره بۆ ڕێگریکردن له چونه ناو منداڵان بۆ ناو گروپه چه کداره کان و پاراستنی سه لامه تی کۆمه ڵگا نیشان ده دات.
چاوپێکەوتنەکەی لەگەڵ دایکی ئه‌ژین دەریدەخات کە پرسەکانی وەک منداڵی سەرباز و گواستنەوەی منداڵان بۆ گروپە چەکدارەکان نەک تەنها کاریگەرییەکی زۆری دەروونی و کۆمەڵایەتی لەسەر تاکەکان هەیە، بەڵکو لەسەر کۆمەڵگەی ناوخۆییش بە گشتی. ئەم ڕاپۆرتە باس لە هۆکارەکانی هەڵبژاردنی منداڵان وەک ئەندامی گروپە چەکدارەکان و هەوڵەکانی خێزان بۆ گەڕانەوەیان و ئەزموونە نائومێدکەرەکانیان دەکات، هەروەها جەخت لەسەر پێویستی بەدواداچوون و چارەسەرکردنی ئەو کێشە کۆمەڵایەتیانە دەکاتەوە.
