سیروان دۆره، لەدایکبووی ساڵی 1982، پێشینەی ئەندامی گرووپی چەکداری کۆمەڵەی هەیە.
بە پێی ڕاپۆرتی ڕێکخراوی چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران لە سنەوە، بە هۆی گەشە نەکردنی ژێرخانی ئابووری و بەرزبوونەوەی ڕێژەی هەژاری و بێکاری لە ناوچە سنوورییەکانی ئێران و بە تایبەت ناوچە کوردنشینەکانی ئێران، لاوانی ئەم ناوچەیە ڕووبەڕووی بێکاری درێژخایەن بوونەتەوە ، و یەکێک لە شێوازەکانی گروپە چەکدارە کوردییەکان هاندان و هاندانی گەنجانە بۆ ئەوەی بە بەکارهێنانی بەڵێنی دارایی بچنە ناو پێکهاتەی ئەو گروپانەوە. لەبەر ئەوەی گەنجانی کوردی ئێران کار و داهاتی پێویستیان نییە، لە ئەنجامدا بە بەڵێنی داهات و ژیانێکی باشتر لە ئەوروپا، بە ئاسانی سەرنجیان بۆ ئەو گرووپە چەکدارانە ڕادەکێشن و ژیانیان تێکدەدەن و ژیان و کات و گەنجی خۆیان لەو گرووپانەدا لەناو دەبەن . بۆیە دەکرێ بڵێین تاکە ڕێگا بۆ ڕێگریکردن لە چوونە ناو گرووپە چەکدارەکانی لاوانی کورد لە ناوچە سنوورییەکانی باکوور و باکووری ڕۆژئاوای ئێران، دروستکردنی سەقامگیری، گەشەسەندنی ئابووری، تەواوکردنی ژێرخانی پەیوەندییەکان (وەک ڕێگاوبان و فڕۆکەخانەکان)، پەرەپێدانە بازاڕە سنوورییەکان تا ئەو جێگایەی کە دەتوانرێت، و بە یەک وشە، ڕێژەی دامەزراندن زیاد دەکەن. تا ئەو کاتەی گەنجانی ئێرانی لە ڕۆژئاوای وڵات سەرقاڵ بن، شوێن بۆ دامەزراندنی ئەو گرووپە چەکدارانە دەبێت. چونکە گەنجانی گوند و شارەکەیان ئایندەیەک بۆ خۆیان خەیاڵ ناکەن.
سیروان دۆره، لەدایکبوی ساڵی 1982، کە مێژوویەکی ئەندامی گرووپی چەکداری کۆمەڵەی لە تۆمارەکەیدا هەیە، لەم چاوپێکەوتنەدا بۆ پەیامنێری چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران جەختی لەوە کردەوە کە لە مانگی بەفرانباری ساڵی 2017، بە ئامانجی ڕزگاربوون لە کێشەکان و… پاشان ڕۆشتن بۆ ئەوروپا یان لانیکەم ژیانێکی باشتر لە عێراق پەیوەندی بە گروپی چەکداری کۆمەڵەوە کردووە – فراکسیۆنی عەلیزادە. ئەو لە یەکێک لەو پۆلانەدا دانرا لەو ماوەیەی کە جیاوازی نێوان گروپەکان زیادی کرد و ڕووبەڕووی چەندین کێشە بووەوە کە بووە هۆی جیابوونەوەی لە گروپەکە. ماوەیەک وەک کرێکاری هۆتێل و کرێکاری کاشی (لە هەرێمی کوردستانی عێراق) کاری کردووە و دواتر پەیوەندی بە گروپی کۆمەڵە- فراکسیۆنی موهتەدی کردووە. بوونی ئەو لە فراکسیۆنەکانی گرووپی چەکداری کۆمەڵەدا لە سەردەمی ناکۆکی و ناکۆکییەکی زۆری نێو گروپەکان بووە، بۆیە کێشەی بەردەوامی لەگەڵ ئەندامانی باڵای گرووپی کۆمەڵەی‌دا هەبووە، دواجاریش لە ساڵی ٢٠٢٤دا، دوای نزیکەی ٦ ساڵ ئاوارەبوون لە گروپە چەکداره‌کانی کورد، خۆی ڕادەستی پاسەوانی سنووری ئێران کردووە لە سنوورەکە و گەڕاوەتەوە وڵات.
پرسیار: کاک دۆره! بۆچی پەیوەندیت بە کۆمەڵەوە کرد؟ ئایا بەشی پێویستت لەم گروپە زانیوە؟ ئایا بە تایبەتی حەزت لە گروپە چەکدارەکان بوو؟ تکایە ڕوونی بکەنەوە!
سیروان دۆره: من نە حەزم لە کۆمەڵە بوو و نە هیچ گروپێکی چەکداری تر. مەبەستم ئەوەیە هیچم لەبارەی سروشتی ئەوانەوە نەدەزانی. بێگومان وەک هەر کوردێکی تر ناوی ئەوانم بیستبوو، بەڵام نە بەدواداچوونم بۆ هەواڵەکانیان دەکرد و نە حەزم لە کارەکانیان بوو. هۆکاری ئەندامێتی من تەنها هەژاری و بێکاری و نەبوونی پارە بوو. ئەگەر دۆخێکی دارایی باشم هەبوایە هەرگیز لە ژیانمدا هەڵەیەکی وام نەدەکرد تا ٦ ساڵ ببمە ئەندامی گروپێکی چەکدار. لە هەرێمەکەمان ڕێژەی بێکاری زۆر بوو. هەروەها داهاتی پێویستم نەبوو. جگە لە کرێکارێک هیچ کارێک نەدۆزراوەتەوە. تاکە کاری من سەرگەردان بوو لە شار و بینینی ژیانی دەوڵەمەندەکان! هەر بۆیە زۆر حەزم لەوە بوو کە ئەم کەسانە چۆن دەوڵەمەند دەبن! بەڵام نەگەیشتمە هیچ شوێنێک، هەموویان درۆ بوون. مەبەستم ئەوەیە، بۆ ماوەیەکی زۆر، تەنها ویستم بزانم چۆن کەسانی جیاواز توانیویانە دەوڵەمەند بن، منیش خۆم هەوڵم نەدا.
لە ناو ئەو سەرگەردانانەدا و بە هۆی بێکاری و کەمی زانیاری لەسەر کۆمەڵە، وەک هەموو کەسێکی خەڵکی سنە، بڕیارمدا بچمە ئەوێ بۆ ڕزگاربوون لە کێشەکان. لە دڵی خۆمدا گوتم ئەندامبوونم لە کۆمەڵە سەرەتا باری دەروونیم دەگۆڕێت و دواتر داهاتم زیاد دەکات. پاشان کەسێکم ناسی کە دیارە ئەندامی کۆمەڵە بوو و هەموو ئەو وێنە و ڤیدیۆیانەی کە بۆی ناردبووم لە گروپەکە لە سروشت و هەڵپەڕکێ و دڵخۆشی ئەندامانی ئەو گروپە بوون! تا ئەو کاتە تەنیا ناوی کۆمەڵە لە خەڵکی شارەوە بیستبووم و هیچ بیرۆکەیەکم لەبارەی سروشتی ئەو گرووپە نەبوو، جاهیلییەکەم کنجکاو بووم بۆ ئەوەی لەگەڵ ئەو کەسەدا قسە بکەم.
کاتێک بارودۆخی خۆمم بۆ ڕوونکردەوە و پێم گوت کە بەدوای ژیانێکی باشتردا دەگەڕێم؛ یەکسەر پێشنیاری کردم کە وەک ئەو بەشداری گروپەکە بکەم. پێی وتم: هەر کە بوویتە ئەندام، دەتوانی مووچەیەکی زۆر بەدەست بهێنیت و لێرە ژیانێکی ئاسوودەت هەبێت، ئەگەر ناتەوێت دەتوانی بچیتە وڵاتێکی تر. واتە ژیانێکی خەوناوی بۆ من وێنا کرد کە لە کوردستانی ئێرانیشدا هەرگیز نەمتوانی بیری لێبکەمەوە داهاتی زۆر و ئەگەری ژیان لە ئەوروپا بۆ من بوو بە ئاڵۆز، بۆیە یەکسەر ڕازی بووم کە ببم بە ئەندام.
پرسیار: دوای پەیوەندیکردن لەگەڵ ئەو کەسە چی ڕوویدا؟ چۆن چوویتە ناو کۆمەڵە؟
سیروان دۆره: هەمان کەس وادەی لەگەڵ من داناوە کە بچمە مەریوان و لە ڕێگەی یەکێک لە قاچاخچییەکانەوە بچمە هەرێمی کوردستانەوە. ئەو کەسەی کە بڕیار بوو بمانباتە ئەودیوی سنوور، لە کاتی خۆیدا گەیشت و دەستمان کرد بە ڕۆیشتن بەرەو سنوور. کە لە عێراق نزیک بووینەوە، قاچاخچیەکە تەنها یەک ڕێگای پیشانداین و وتی چیتر لەگەڵت نایەم، دەبێت خۆت بڕۆیت. واتە تەنانەت بە سەلامەتی و ئاسوودەیی نەیهێناین بۆ ناو خاکی عێراق و لە نزیک سنوور بەجێی هێشتین. هەموو ئەمانە نیشانەیەک بوو بۆ من کە بزانم کۆتایی ئەندامێتیم لە کۆمەڵە چی دەبێت، بەڵام من گرنگیم پێنەدا.
بەو هەموو ترسەی کە هەموومان هەمانبوو، دەبوو بە تەنیا بەردەوام بین لە ڕێگاکە؛ زۆری نەخایاند ئۆتۆمبیلەکانی پاسەوانی سنووری هەرێمی کوردستان گەیشتن و هەموومانیان گرت و بردیانین بۆ دەستبەسەرکردن. چونکە ئێمە بە شێوەیەکی نایاسایی چووینە ناو عێراقەوە، دەبوو پارە یان کەفالەتیان پێ بدەین بۆ ئەوەی لەوێ دەربچن. بەڵام من کە لە ئازاری نەبوونی پارە ڕامکردبوو، تەلەفۆنم بۆ خێزانەکەم کرد تا بەدوامدا بێن، بەڵام تەنانەت نەیانتوانی خەرجی سەفەرەکەی هەرێمی کوردستانیش دابین بکەن، چ جای کەفالەت بۆ ئازادبوونم لە دەستبەسەرکردنەکە دابین بکەن. ژمارەیەکم لەو کەسە هەبوو. بەڵام چەند جارێک تەلەفۆنم بۆ کرد، وەڵامی نەدایەوە. نزیکەی مانگێک لەو دەستبەسەرکردنەدا بووم، هەموو جۆرە سووکایەتی و دەستدرێژییەکی جەستەییم بینی و بەرگەی گرتم. هیچ بژاردەیەکم نەبوو. من بە کردەوە زیندانی بووم و پارەی ئازادیم نەبوو.
دوای مانگێک دواجار توانیم پەیوەندی بەو کەسەوە بکەم. دوای من هات و لە دەستبەسەرکردن ئازاد بووم. دوای ئەوە منیان برد بۆ بارەگای گروپەکە. پێم وابوو بارەگای کۆمەڵە باشترە لە زیندانی هەرێم، بەڵام بەڕاستی هەڵە بووم.
پرسیار: کاک دۆره! دوای چوونە ناو بارەگای کۆمەڵە چی ڕوویدا؟ چۆن کاتەکانت لە کۆمەڵە بەسەر برد؟ ئایا بارەگای کۆمەڵە ئیمکاناتی پێویستی هەبوو؟
سیروان دۆره: دوای ئەوەی چوومە ناو مەڵبەندی کۆمەڵە، واقیعی تاڵی ئەم گرووپەم ناسی. ژیانی ڕۆژانە و دووبارەبووەوەی ئەوێ لەگەڵ ئەو فیلمانەدا نەدەگونجا کە بینیبووم. من یەکەمجار وەرگیرام. شتە سەرنجڕاکێشەکە ئەوە بوو کە منیش بە هەڵوێستێکی خراپەوە وەرگیرام! من بە ئارەزووی خۆم چووبووم و بەهۆی بەدواداچوون بۆ بوون بە ئەندامی کۆمەڵە، بە شێوەیەکی نایاسایی وڵاتم بەجێهێشتبوو و تەنانەت مانگێک لە زیندان بووم، بەڵام بە ڕووخسارێکی باشەوە پێشوازیم لێ نەکرا! دوای ئەندامێتی چووینە ناو خولی ڕاهێنانەوە. چەند مانگێک بەرگەی فێرکاری بەڕاستی بێسوودم گرت. وانەکانی دووبارە و وەرزشکردن! بەرنامەیەکی دووبارە و بێزارکەر هەموو ڕۆژێک دووبارە دەبووەوە. بەڵام ئەوەی جێی سەرنج بوو ئەوە بوو کە هەر کە چوومە ناو بارەگای گروپەکەوە هیچ کام لەو بەڵێنانەم نەبینی کە ئەو کەسە پێی دام! بە هیچ شێوەیەک مووچەیان پێ نەداین! مووچەی شیاو و ژیانی خۆشگوزەرانی تەنها درۆ بوو. دۆخی ژیان بە هیچ شێوەیەک بەراورد نەدەکرا بەو شتانەی کە پێی وتبووم. چەند جارێک هەوڵمدا قسەی لەگەڵ بکەم بەڵام شکستم هێنا. ژیان لە ئەوروپا و داهاتی بەرز هەموو ئەو خەونانە بوون کە کۆمەڵە بە من و کەسانی وەک من لە ئێران فرۆشتبوو، بە تێچووی بەفیڕۆدانی گەنجی و ژیانمان.
کاتێک تێگەیشتم کە هەموو قسەکانیان درۆیە و من مووچە وەرناگرم و ڕەوانەی ئەوروپا نەکرێن، بڕیارمدا بگەڕێمەوە بۆ ئێران. بەڵام هەر جارێک پێیان دەگوتم هەر کە دەگەڕێمەوە ئێران بە دڵنیاییەوە زیندانی و ئەشکەنجە دەبم. چونکە بە نایاسایی ئێرانم بەجێهێشتبوو، بەڕاستی خەمی گەڕانەوەم بۆ ئێران بوو و بە سروشتیش ترسام. ئەم درۆیانەیان پێدەگوتین بۆ ئەوەی کات بۆ خۆیان بکڕن تا پەشیمان ببمەوە. وتیان بۆ گەڕانەوەم پێویستم بە نامەی گەرەنتییە! منیش باوەڕم پێکردبوو. بەم سیاسەتە ٦ ساڵ لە کۆمەڵە ماینەوە. ماوەیەک لە کۆمەڵە لە ناکۆکی ناوخۆییدا بووم، لەم دۆخەشدا نەدەکرا کۆمەڵە بەجێبهێڵم. هەموو ئەم ماوەیە تەلەفۆنم بۆ ئەو بنەماڵەیە کرد و داوام لێکردن کە لە ڕێگەی سیستەمی قەزایی ئێرانەوە نامەی پاراستنم بۆ دابین بکەن. بەڵام هەر جارێک تەلەفۆنم بۆ کردن پێیان دەگوتم: “لە هەر شوێنێک بچین نامەی متمانە وەربگرین، پێمان دەڵێن پێویست نییە و دەتوانرێت بگەڕێندرێتەوە”. هەرچەندە ئەم ڕاستییەم بۆ ئەندامانی ئەو گرووپە گێڕایەوە، ئەوان ڕایانگەیاند کە ئەمە سیاسەتی حکوومەتی ئێرانە بۆ ئەوەی بتوانن بمهێننە ناو وڵات و بمگرن.
هەرچۆنێک بێت، دوای بەفیڕۆدانی کات و ژیانم بەتەواوەتی، بەبێ وەرگرتنی مووچە لە کۆمەڵە، وازم لێهێنا و گەڕامەوە بۆ ئێران و دیسانەوە درۆی ئەندامانی گروپەکە بۆم ڕوون بووەوە! چونکە هەر کە گەیشتمە ئێران هیچ کێشەیەکم نەبوو. ئەگەر کێشەیەکم هەبوایە چارەسەر دەکرا؛ بەهەر حاڵ کاتێکی زۆرم لە ژیانم بەفیڕۆدا. ئێستا هێشتا کار دەکەم، بەڵام لانیکەم سوپاسی خودا دەکەم کە لە ماڵەکەمدا سەقفێکم بەسەر سەرمدا هەیە و لەگەڵ هاوسەرەکەمدام. هەروەها لە مەشق و ڕاهێنانە دووبارە و بێ کەڵکەکانی کۆمەڵە و ململانێی باندە گەندەڵەکانی دەسەڵات لە کۆمەڵە ڕزگارم بوو.
