ڕزگار سولەیمانی لەم چاوپێکەوتنەدا دانی بەوەدانا کە بەهۆی کێشەی خێزانییەوە بووەتە ئەندامی گرووپی په‌ژاک.
بە پێی ڕاپۆرتی چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران لە سنەوە، بە هۆی پرسە جۆراوجۆرەکانی کولتووری، جیاوازیی نەوەکان و نەبوونی لێکتێگەیشتنی تەواو لە نێوان بنەماڵە و منداڵان، گەنجانی ناوچە جیاجیاکانی جیهان لەگەڵ بنەماڵەکانیان جیاوازییەکی زۆریان هەیە. لە لایەکی دیکەوە ئەم ناکۆکییانە لە ناوچە سنووری و کوردنشینەکانی ئێراندا چڕن. نەبوونی هەلومەرجی ئابوری گونجاو، بێکاری، خواستی گەنجان بۆ چوونە کۆلێژ بەهۆی هەژاری و خراپی بارودۆخی داهات، بابەتی جۆراوجۆری کولتووری و هتد، وایکردووە ئێمە شاهیدی جیاوازیی جددی لە نێوان خێزان و منداڵە بچووکەکاندا ببین. لەم ژینگەیەدا گەنجان بە ئاسانی بەرەوڕووی فریودانی گروپە چەکدارەکان دەبنەوە، لەوانەش په‌ژاک، بەمەبەستی پەیداکردنی پارە و کۆچکردن بۆ ئەوروپا و نیشاندانی سەربەخۆیی خۆیان بۆ دایک و باوکیان و کەشوهەوای پیاوسالاری ناوچە کوردنشینەکان.
ئەندامانی په‌ژاک سوود لەو ناکۆکی و مەسەلە ئابووری و کولتوورییانە وەردەگرن و گەنجانی کورد فریو دەدەن و بە بیانووی کارکردن لە هەرێمی کوردستان و داهاتی زیاتر و تەنانەت کۆچکردن بۆ ئەوروپا بۆ بارەگاکانیان لە چیاکانی هەرێمی کوردستان ڕادەکێشن. دەرئەنجامی ئەم فریودان و ئەندامێتی لە گروپە چەکدارەکانی وەک (په‌ژاک) ڕوونە: ئەو گەنجە کوردە یان لە شەڕی سوپای تورکیادا دەکوژرێت، یان لەلایەن سوپای تورکیاوە دەستگیر دەکرێت و سزای درێژخایەنی زیندانی بەسەردا سەپێنراوە، یان زۆربەی تەمەنی بەسەر دەبات لە بارەگای تەریقەتی په‌ژاک و لە کۆتاییدا دەبێت بگەڕێتەوە بۆ وڵات. گەڕانەوە بۆ ئێران لوتکەی بەختەوەرییە بۆ گەنجێکی کورد. چونکە زۆرێک لە گەنجانی کورد لە شەڕی بێئەنجامی ٤٥ ساڵەی پەکەکە/په‌ژاک لەگەڵ سوپای تورکیا و ئێراندا دەکوژرێن. لە ڕاستیدا (په‌ژاک) بە نرخی خوێنی لاوانی کورد شەڕێک دەکات، کە دوای نزیکەی نیو سەدە، هێشتا ناتوانرێت باسی هیچ دەستکەوت و ئەنجامێک بکرێت.
بابەتی ئەمڕۆ، ڕۆژنامەنووسی چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران، ڕزگار سولەیمانی، لە دایکبووی ساڵی 2001 ئەندامی پێشووی گرووپی چەکداری په‌ژاکه. ڕزگار لەم چاوپێکەوتنەدا دانی بەوەدا ناوە کە بەهۆی کێشەی خێزانییەوە پەیوەندی بە په‌ژاکه‌وه کردووە. ناوبراو لەلایەن دوو هاوڕێی خۆیەوە فریو و پشتگوێخراوە کە یەکێکیان ئەندامی په‌ژاک بووە و لە مانگی ئابی ٢٠١٧ بە بیانووی کارکردن لە عێراق لە تەمەنی ١٧ ساڵیدا بە شێوەیەکی نایاسایی وڵاتی بەجێهێشتووە. لەکاتی دەرچوون لە سنوور، یەکێک لە ئەندامانی په‌ژاک نازناوێک بۆ ئەو هەڵدەبژێرێت کە بڕیاریان داوە لەگەڵ کەسێکی دیکەدا پێکەوە وڵات بەجێبهێڵن، ئەمەش ناڕەزایەتیان لێدەکەوێتەوە. ڕزگار سولەیمانی و هاوڕێکەی ناڕەزایەتیان دەربڕی بەرامبەر بەو ئەندامەی په‌ژاک و دەڵێن: “ئێمە بۆ کارکردن هاتووین بۆ عێراق”. پێویست بە نازناو چییە؟ هەروەها ئەندام په‌ژاک دەڵێت “پێویستە خولێکی ڕاهێنان تەواو بکەیت بۆ بەدەستهێنانی شوێنی نیشتەجێبوون”. لەم چاوپێکەوتنەدا، سولەیمانی جەختی لەوە کردەوە کە دوای تەواوکردنی خولی مەشق و ڕاهێنان، بەهۆی نەخوێندنەوەی سوێندەکەوە گواستراوەتەوە بۆ سنووری نێوان تورکیا و عێراق و بۆ تەواوی ٣ ساڵی ئەندامێتی لە گروپی په‌ژاک، سەرقاڵی هەڵکەندنی ئەشکەوت بووە ، کاروباری خزمەتگوزاری و پاسەوانی. تا مانگی تەمموزی ٢٠٢٠ توانی خۆی لە دەست گروپی په‌ژاک هەڵبێت و خۆی ڕادەستی هێزەکانی بارزانی بکات و دواجاریش دوای دوو مانگ لە دەستبەسەرکردنی ئازاد کرا و لە سنوورەکە ڕادەستی پاسەوانی سنووری ئێران کرا. لەم چاوپێکەوتنەدا سولەیمانی ئاماژەی بەوەدا کە هۆکاری جیابوونەوەکەی بریتین لە پشتگوێخستن و بێ ئامانج و بێمانایی بوون لە گروپەکە و ئەو قوربانییە زۆرانەی کە لەلایەن سوپای تورکیاوە بەسەریدا سەپێنراوە.
پرسیار: کاک سولەیمانی! بۆ چوویتە ناو په‌ژاک؟ ئایا زانیاری دروستت هەبوو لەسەر سروشتی په‌ژاک؟ بەڵێن چیت پێدرابوو بۆ بەشداریکردن لەم گروپە؟
ڕزگار سولەیمانی: هیچ زانیارییەکم لەسەر سروشتی په‌ژاک نەبوو. لە بنەماڵەکەماندا بە هیچ شێوەیەک حەز بە په‌ژاک نەبوو. لەو کاتەدا تەمەنم تەنها ١٧ ساڵ بوو و بەداخەوە ماوەیەک کێشەم لەگەڵ خێزانەکەمدا هەبوو و ئەوەش تەنها بەهۆی ڕەفتاری منداڵانەمەوە بوو. پێم وابوو دەمەوێت ماڵ بەجێبهێڵم و نیشانی خێزانەکەم بدەم کە دەتوانم بەتەنیا بژیم، بەڵام بەداخەوە ئەو ڕێگایەی کە گرتمەبەر ڕێبازی په‌ژاک بوو. سروشتییە هەرزەکارێکی تەمەن ١٧ ساڵ سروشتی په‌ژاک نەزانێت و نەتوانێت بڕیارێکی دروست بدات و لە ئەنجامدا بە ئاسانی فریو بدرێت. من خوێندنی باڵام نەبووە و خێزانەکەمیش نەبووە.
نزیکەی دوو هەفتە پێش ئەوەی ماڵەوە بەجێبهێڵم، لەگەڵ دوو هاوڕێم، بڕیارماندا بچین لە هەرێمی کوردستان کار بکەین بۆ ئەوەی پارە پەیدا بکەین و لە خەیاڵی خامماندا سەربەخۆ بین. بۆ ئەم مەبەستە بەبێ هیچ زانیاری و ڕاوێژێک بڕیارماندا لەڕێگەی یەکێک لەو گروپە چەکدارانەوە هەڵسوکەوت بکەین و تا ئێستاش تێناگەم چۆن په‌ژاک هەڵبژێردرا! ڕەنگە هاوڕێکانم – بە پێچەوانەی منەوە – بزانن چی دەکەن و مەبەستیان فریودانم هەبووبێت. بڕیارم دابوو لەگەڵ ئەم بیرکردنەوەدا بڕۆم، چونکە خەیاڵم دەکرد کە دەتوانم بچمە ئەوێ و دەوڵەمەند بم بۆ ئەوەی خۆم بۆ خێزانەکە بسەلمێنم. ڕۆژی دواتر من و هاوڕێکانم چووینە بانە و چاوەڕێی ئەوە بووین کە کەسێک بنێرن بۆمان بگەڕێن. ئەو کەسەی کە شوێنمان کەوت بە ڕوونی ئەندامی ئەوان نەبوو. چونکە لەو ساتەدا کە ئێمەی بینی، وتی: ئێوە زۆر گەنجن و ئەگەر دەتەوێت ببیتە ئەندامی په‌ژاک یان گروپەکانی تر، هەڵەیەکی وا مەکە. ناڕاستەوخۆ ئاگاداری کردینەوە، بەڵام ئێمە گرنگیمان پێ نەدا.
پرسیار: دوای ئاگادارکردنەوەی ئەو کەسە، چ بڕیارێکت دا؟ ئایا بۆی ڕوونکردۆتەوە کە ئێران بەجێدەهێڵیت بۆ کار؟
ڕزگار سولەیمانی: پێش کۆبوونەوەکە لەگەڵ هێزی په‌ژاک لە بانە، ئەو کەسەی ڕێنوێنی کردین پێی گوتین نەڵێین دەمانەوێت بچینە پاڵ و تەنیا بڵێین دەچینە عێراق بۆ کارکردن. هەرچەندە ئەو کەسە باوەڕی پێنەکردین و دەیزانی ئێمە دەمانەوێت ببنە ئەندامی په‌ژاک؛ بەڵام بەهۆی پێداگریی من و پەیوەندییە زۆرەکانی ئەو کەسە کە ئەو ناوەندە بوو، ناچار بوو ئێمە بهێنێتە سەر سنوور و بە هاوکاری خۆی، بە شێوەیەکی نایاسایی سنوورەکەمان بەجێهێشت. بەڕاستی ئامانجم ئەوە بوو کە لە هەولێر کار بکەم و نەبم ئەندامی په‌ژاک. کاتێک لە سنوور دەرچووین ئۆتۆمبێلێک بەدواماندا هات و ڕاستەوخۆ ڕەوانەی قەندیلیان کردین بۆ خولی ڕاهێنان. ئێمە بە کردەوە ڕووبەڕووی کارێک بووینەوە کە گیرا. سەرەتا پێم وابوو دوای مەشقەکان دەتوانم بارەگای په‌ژاک بەجێبهێڵم و بچمە هەولێر بۆ کار. بەڵام دوای ماوەیەک لە کۆتایی خولی مەشق و ڕاهێنانەوە تێگەیشتم کە کابوسی په‌ژاک بە زوویی جێم ناهێڵێت و بە کردەیی ٣ ساڵی تەمەنم لەم گروپەدا بەفیڕۆچوو. زۆر درەنگ بوو بۆ ئەوەی پەشیمان ببمەوە.
پرسیار: خولی ڕاهێنان چۆن بوو؟ پلانەکانی په‌ژاک بۆ تۆ چۆن بوو کاتێک تەمەنت ١٧ ساڵ بوو؟
ڕزگار سولەیمانی: هیچ پلانێک نەبوو. هیچم لە پۆلەکە فێر نەبوو. واتە من حەزم لێ نەبوو. هەموو ژیانی په‌ژاک و خولی ڕاهێنان تێیدا دووبارەبووەوە. بەڕاستی هیچ خاڵێکی سەرنجڕاکێش نەبوو. تەواوی خولی ڕاهێنانەکە تەنها مێشک شۆردن و چینە ئایدۆلۆژییەکان بوو، ئەوان تەنها هەوڵیان دەدا لە ڕێگەی ئەو چینانەوە بۆچوون و ئایدۆلۆژیاکانیان بۆ ئێمە دیکتە بکەن. چەند جارێک دەستم بۆ هاوڕێکانم درێژ کرد، بەڵام نەیاندەهێشت یەکتر ببینین و لەگەڵ تێپەڕبوونی هەر ڕۆژێکدا، بەهۆی شۆردنی مێشکیانەوە، بە تەواوی ڕێگریم لێدەکرا لە پرسیارکردن لەبارەی هاوڕێکانم و ئەندامانی دیکەی خێزانەکەمەوە. واتە پرسی سروشتی په‌ژاک، مەبەستیان، ئەگەری جێهێشتنی ئەو گروپە و چاوپێکەوتنی بنەماڵەکەیان و ونبوونیان هێڵێکی سوور بوو.
ناچار بووم مامەڵە لەگەڵ بارودۆخە سەختەکانی ئەوێ بکەم و قبووڵی بکەم کە من خۆم داهاتووی خۆمم وێران کردووە و مەحکومم لێرە بژیم. دوای خولی ڕاهێنان، چونکە دەمتوانی بە کۆمپیوتەر و کامێرا کاربکەم، ڕەوانەی بەشی ڕاگەیاندن کرام، ڕاگەیاندنی پەکەکە، لەوێ بوو کە زانیم پەکەکە جگە لە درۆ و فێڵ هیچی تر نییە. هەمووی پەکەکە لەسەر بنەمای درۆ بوو. هەموو کردارەکانی ئەم گروپە تەنها وێناکردن بوون و واقیع نەبوون.
پرسیار: زیاتر باسی تێبینیەکانتمان بۆ بکە. ئایا خاڵێکی تایبەتت لەبەرچاوە؟
ڕزگار سولەیمانی: لەوێدا بینیم سەرکردەکانی پەکەکە چۆن فێڵیان لە منداڵان و گەنجان کردووە و بچنە ناویانەوە. دەمبینی کە بەڵێنی ژیانێکی باشیان پێدراوە، بەڵام لە کۆتاییدا ئەوەی من بەدەستم هێنا. ژیان لە نەهامەتی و نیگەرانی و ژیان لە ئەشکەوت و شاخ و ئاوارەیی. سەرانی پەکەکە درۆیان کرد کە ئێمە ئاگربەستمان ڕاگەیاند و شەڕمان لەگەڵ ئێران و تورکیا نەکرد، بەڵام هەموو ڕۆژێک ناوی نوێیان وەک کوژراو ڕاگەیاند و هەموو ڕۆژێک ژمارەیەک گەنجیان دەکوشت یان تەنانەت خۆیان دەیانکوشت. من کاتێک چەند جارێک پیتی جیاوازم بینی لەم بابەتە تێگەیشتم. ناوەڕۆکی نامەکان ئەوە بوو کە ئەو کەسانەی کە ئایدۆلۆژیای ئەو گرووپەیان قبوڵ نەکردبوو یان هەوڵی هەڵهاتنیان دابوو بە سیخوڕی بوون تۆمەتبار دەکران و سزای لەسێدارەدانیان بەسەردا سەپێندرا و دەبرێنە شوێنێکی شاخ و دەکوژرێن. پاشان کەسانی وەک من ناچار بوو بە درۆ ڕایبگەیەنن کە ئەو کەسانە لە شەڕی تورکیەدا کوژراون. لەکاتێکدا بۆم ڕوون بوو کە ئەو کەسانە لەناو پەکەکە و لەلایەن ئەندامانی پەکەکە‌وه لەناوچوون.
ڕۆژێک، لەبەر ئەوەی هیچمان نەبوو بیخۆین، ناچار بووین بچینە ناو بەفردا ڕاو بکەین، هەر لەوێشەوە لەلایەن فڕۆکەکانی تورکیاوە ڕاوکراین! تەنها شتێک کە لەبیرمە دەنگێکی ترسناک بوو کە لە چەند مەترێکەوە هات و بەرەو بەردەکان فڕێیدام و نزیکەی ٣ مانگ پشتم بەهۆی شەپۆلی تەقینەوەکە زیانێکی زۆری پێگەیشت. لە ڕاستیدا مردنم لە پەکەکە لە نزیکەوە بینی. نەک هەر پارەیان پێ نەداین، بەڵکو شتێک نەمابوو لە پەکەکەدا ژیانم لەدەست بدەم. واتە لە پەکەکە تەنانەت خواردنی پێویستمان نەبوو! مووچە و ئیقامە لە هەولێر و خۆشگوزەرانی، کە بە کردەوە خەونێک بوو.
هەر لەو کاتەدا بوو کە بە هەموو ئەو شتانەی کە لەسەر سروشتی پەکەکە و ئەو زیانانەی بەسەرمدا زانیبووم، تێگەیشتم کە چ هەڵەیەکی گەورەم کردووە و لە هەر ساتێکدا دەتوانم وەک گەنجانی دیکە و من بکوژرێم جەستە لە شاخەکاندا دەبوو بۆ ئەوەی بمێنێتەوە! تەنانەت تێبینیم کرد کە یەکێک لە هاوڕێکانم دوای چەند مانگێک توانی هەڵبێت. بەڵام ئەم هەواڵەیان لێم شاردەوە. چونکە دەترسان هەر کە زانیم ڕابکەم. بێگومان ماوەیەک پێش ئەوەی بزانم خێزانەکەم لەم ماوەیەدا چەندین جار هاتوون بۆ بینینی من، بەڵام ئەندامانی گروپەکە هەرگیز ئەم هەواڵەیان پێ نەدام. هەموو ئەم ڕووداوانە کۆبوونەوە بۆ ئەوەی دواجار درک بە سروشتی ڕاستەقینەی ئەم گرووپە بکەم و هەر بۆیەش کاتێک برینەکانم چاک بوون، بڕیارمدا خۆم ڕزگار بکەم و ڕابکەم. ئێستا کە چەند ساڵێکە بەسەر گەڕانەوەم بۆ ئێران و بەڕاستی ژیانێکی خۆشم هەیە، بەڵام هەندێک جار کە بیر لەو ساڵانە دەکەمەوە، ناتوانم لەخۆم خۆش بم لەوەی کە بەسەر ژیانم و خێزانەکەمدا کردم. بەڕاستی خێزانەکەم دڵتەنگ بوون. بۆ ماوەی سێ ساڵ، چەند جارێک سەردانی بارەگای په‌ژاکیان کرد و نەیانبینیم، و بێ ئومێدی گەڕانەوە بۆ ئێران. په‌ژاک تەنانەت ئاگاداری نەکردمەوە کە خێزانەکەم لە خەمی مندان. ئێستاش تەنها هیوادارم گەنجانی هاوتەمەنم ئەم هەڵانە نەکەن و لە چیرۆکی ژیانم فێربن. لە لوتکەی تەمەنی گەنجیدا ژیانم بەفیڕۆدا و هیچ نەما ژیانم لەدەست بدەم.
