پەرەستو: لەگەڵ تێپەڕبوونی کاتدا، تا زیاتر لە کۆمەڵەدا بمێنمەوە، زیاتر گەیشتمە ئەو بڕوایەی کە ژیان لێرە بۆ من گونجاو نییە
ئاڵوودەبوونی دایکم و ناکۆکی خێزانی وای لێکردم لە تەمەنی ١٦ ساڵیدا، دوای وازهێنان لە خوێندن، بچمە ناو کۆمەڵە”. ئەمە ڕستەی زێڕینی پەرەستو مەنبەری لە وتووێژ لەگەڵ پەیامنێری ڕێکخراوی چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێرانە. پەرەستوو مەنبەری، ئەندامی پێشووی گرووپی چەکداری کۆمەڵە، ساڵی ١٣٨٦ی هه‌تاوی لە شاری سنە لە دایکبووە، لە ساڵی ١٤٠٢دا لە تەمەنی ١٦ ساڵیدا واتە لە ژێر تەمەنی یاساییدا، وەک منداڵێکی سەربازی چووەتە ناو کۆمەڵە و بۆ ماوەی چەند مانگێک وەک پاسەوانێک بۆ ئەو گرووپە کاری کردووە. هۆکاری پەیوەندی کردنی بە کۆمەڵە نیشان دەدات کە ڕۆڵی پشتیوانی بنەماڵە و سۆزداری بۆ کچانی هەرزەکار چەندە کاریگەرە. ئەگەر کچێکی هەرزەکار لەلایەن بنەماڵەکەیەوە پاڵپشتی و ڕێنوێنی نەکرا، و دایکیشی لە بەڵای ئالوودەبووندا تێوەگلابێت، زۆرێک لە کچانی ناوچە کوردنشینەکان دەتوانن ببنە قووتدانی مینبەر. بۆ دەربازبوون لە کێشەکان، پەرەستو مەنبەری پەیوەندی بە گروپێکی چەکدارییەوە کرد کە مێژوویەکی زۆری چالاکیی چەکدارییان هەیە. خاتوو منبەری لەو کەسانەدایە کە توانیان بە سەرکەوتوویی کۆمەڵە بەجێبهێڵن، بەڵام زۆرێک لە کچان و کوڕانی کوردی ئێران هەرگیز دەرفەتیان نییە بارەگای گرووپە میلیشیاکانی هەرێمی کوردستان بەجێبهێڵن و لە تێکهەڵچوونە سنوورییەکان دەکوژرێن. لە خوارەوە تەواوی چاوپێکەوتنەکەی ئەم کچە کوردە تەمەن ١٧ ساڵە بخوێنەرەوە.
پرسیار: خۆت بناسێنە و پێمان بڵێ چۆن کۆمەڵەت ناسی و چ هۆکارێک وای لێکردیت بڕیار بدەیت بچیتە ناو ئەم گروپەوە؟ پێشتر ئاشنای ئەم گروپە بوویت؟
پەرەستو: لە شاری سنە لەدایک بووم و تا پۆلی حەوتەم خوێندوومە، بەڵام بەهۆی بارودۆخی سەختی بنەماڵەیی ناچار بووم واز لە خوێندن بێنم. سروشتییە کچێکی خاوەن خوێندنی سەرەتایی هیچ شتێک لەبارەی خەباتی سیاسی و چەکدارییەوە نەزانێت، هەروەها ئاشنای سروشتی گروپێکی چەکدارییە کە بنکەیان لە شاخ و کەمپەکاندا هەیە. من هیچم لەبارەی کۆمەڵەوە نەدەزانی. تا ئێستاش نازانم! من تەنیا بۆ دەربازبوون لە بنەماڵەیەکی وێران و هەژار پەیوەندیم بە کۆمەڵەوە کرد. دایکم تا پۆلی یازدەهەم خوێندبووی، بەڵام ماوەیەکە مێت بەکاردەهێنێت و ئێستا لە کەمپی چاکسازی ماددە هۆشبەرەکاندایە. باوکم کە نەخوێندەوارە، لە هۆڵێکی بووکێنیدا وەک پاسەوان کاردەکات و سەرەڕای هەموو هەوڵەکانی، نەیتوانی کێشەی خێزانەکەمان چارەسەر بکات. ئەمەش بووە هۆی ئەوەی لە تەمەنی هەرزەکاریدا هەست بە بێهیوایی و بێدەسەڵاتی لە ڕادەبەدەر بکەم. هەموو شتێک کە دەمویست بەهۆی هەژاری خێزانەکەمانەوە ڕێگری لێکرا و کۆمپلێکسێکم هەبوو لەو بارەیەوە. لە ئەنجامی بڕیارێکی هەڵە لە دۆخێکی پڕ لە فشار و کێشەی ژیاندا، لە ساڵی ١٤٠٢ بە هۆی کێشەکانی ئالوودەبوونی دایکم و ناکۆکی بنەماڵەیی، بڕیارمدا بچمە ناو گروپی کۆمەڵە. من کچێکی تەمەن ١٦ ساڵ بووم، بەڵام ڕۆژانە ڕووبەڕووی کێشەی خێزانی و دەمەقاڵە دەبوومەوە، لە لایەکی دیکەشەوە هیچ پشتیوانییەکی سۆزداری و ڕۆحیم نەبوو. هەموو ئەم پرسانە وایان لێکردم بیر لەوە بکەمەوە کە لەم دۆخە ڕزگارم بێت. هەر لەم دۆخەدا بوو کە تووشی ئەکاونتێکی ئینستاگرام بووم بە ناوی هێمن سور. هێمن ئەندامی کۆمەڵە بوو و بە پڕوپاگەندە و قسەکردن لەسەر ئامانج و ئایدیاڵەکانی کۆمەڵە سەرنجی ڕاکێشام. ئەو وتووێژانەی کە دەیکرد هیوای ئەوەم پێدەبەخشی کە ڕەنگە کۆمەڵە شوێنێک بێت کە بتوانم ئەو ئارامی و سەربەخۆییە بدۆزمەوە کە هەمیشە بەدوایدا دەگەڕام. بۆیە بڕیارمدا پەیوەندیم لەگەڵیدا درێژە پێبدەم، ئەویش پێشنیاری کرد کە پەیوەندیم بە کۆمەڵەوە هەبێت. کەسێکی بە ناوی شیرکۆ کەریمی ناساندم؛ کەسێک کە لە هەمان بارودۆخدا بوو و دەیویست بچێتە ناو کۆمەڵە. بۆیە من و شیرکۆ بە هاوکاریی قاچاخچییەکانی مرۆڤ، بە شێوەیەکی نایاسایی لە دەروازەی نافەرمی مەریوان (مەرزی هەنجیران) وڵاتمان بەجێهێشت و چووینە بارەگای کۆمەڵە لە باکووری عێراق و بووین بە ئەندامی گرووپی کۆمەڵە. دوای تەواوکردنی خولی ڕاهێنانەکە، بۆ ماوەی مانگێک بە گروپێک ڕێکخرام و بەرپرسیارێتی وەک ئاسایشم هەبوو. لە ڕاستیدا هەر لەو کاتەوەی کە ویستم بچمە ناو کۆمەڵە تا چوومە ناو کۆمەڵە، چەند مانگێکی پێچوو تا فریو بدەم و بچمە ناو زیندانێکەوە بە ناوی کۆمەڵە تا لە دەست بنەماڵە بێ پشتیوانەکەم دەرباز بم. زیندانێک کە هیچ ئیمکاناتێکی نەبوو، هیچ قورسایییەکی سیاسی و کۆمەڵایەتی نەبوو، کەشێکی ئینتیمی و دۆستانە بۆ کچێکی تەمەن ١٦ ساڵ نەبوو.
پرسیار: باسی بوونی خۆت لە کۆمەڵەمان بۆ بکە. لە مەڵبەندی کۆمەڵە چیت ئەزموون کرد؟
پەرەستو: دوای جێهێشتنی وڵات، کە گەیشتینە بارەگای کۆمەڵە، هەر لە سەرەتاوە هەستێکی سەیر و سەمەرەم هەبوو. هەموو شتێک سەرەتا خێرا و سترێساوی بوو؛ بۆ کەسێک کە تا ئەو کاتە هیچ ئەزموونێکی لەم جۆرە بارودۆخانە نەبوو، چوونە ناو ئەم ژینگەیە تەواو نامۆ و پڕ لە وروژاندن و دڵەڕاوکێ بوو. تەنانەت قوتابخانەم بە ناتەواوی جێهێشتبوو و بە سروشتیش گەشەسەندنی کۆمەڵایەتی ئەوەندە نەبوو کە لە گروپێکی ئاوادا لە دەرەوەی وڵات و دوور لە خێزانەکەم ئامادە بم. واتە لەناکاو هەستم کرد چوومەتە ناو شوێنێکەوە کە هیچ زانیارییەکم لێی نەبوو و تەواو نامۆ بووم لێی! ئەم فشارە لەسەر من کە پێشتر بەرگەی گوشارێکی زۆرم گرتبوو، هەر لەسەرەتاوە هەستی پێکردم کە بڕیارە پشتیوانیی پێویستی سۆزداری و دۆستانە لە کۆمەڵە وەربگرم! ئەمەش بەو مانایەیە کە لە کۆمەڵەدا کەس بیری لە کێشە دەروونییەکانی ئەندامان نەکردۆتەوە! ڕۆحی ئەندامان لای ڕێبەرانی کۆمەڵە هیچ بەهایەکی نەبوو! سەرچاوە مرۆییەکان تەنیا بۆ چەند چینێکی سیاسیی گاڵتەجاڕانە و چەند وتارێکی بێ بەها و چەند وێنەیەکی یادگاری بۆیان بەسوود بوو.
پرسیار: لە ماوەی کارکردنت لە کۆمەڵەدا چ مەشق و ڕاهێنان و بەرپرسیارێتییەکت هەبووە؟
پەرەستوو: دوای ئەوەی گەیشتمە کۆمەڵە و سەرەتا نیشتەجێ بووم، پێمان گوترا دەبێ خولێکی مەشقی یەک مانگە ئەنجام بدەین. لەم ماوەیەدا هەموو بەیانیەک زوو لە خەو هەڵدەستین و مەشقی سەربازیمان ئەنجام دەدا. ئەم ڕاهێنانانە بریتی بوون لە وەرزشی توند و لەشجوانی و کاری چەک. هەرچەندە سەرەتا ورووژێنەر بوو، بەڵام زۆری نەخایاند تێگەیشتم کە شتەکان ئەوەندە سادە نین کە بیرم لێدەکردەوە. جگە لە مەشقی سەربازی، چینی ئایدیۆلۆژیشمان هەبوو کە مامەڵەیان لەگەڵ پرسە مێژوویی و سیاسییەکانی پەیوەست بە کۆمەڵەدا دەکرد. لەو چین و توێژانەدا باس لە ئایدیالی کۆمەڵە و مێژووەکەی دەکرا، هەروەها باسی زمانی کوردی و مەسەلە سیاسییەکانی ئێران دەکرا. زۆر لە بابەتەکان تێنەگەیشتم! من وازم لە خوێندن هێنابوو و بە تەواوی بێ توانا بووم لە تێگەیشتن لە پرسە سیاسییەکان. بەڵام لە هەندێک کۆبوونەوەی ئایدیۆلۆژیدا هەستم دەکرد وەک ئەوەی لەبری پەروەردەی ڕاستەقینە ڕووبەڕووی زەلیلکردن و لۆمەکردنمان دەبێتەوە. هەندێک لە ئەندامان لەبەردەم خەڵکدا بە چاوی سووک سەیر دەکران و ئەمەش بەڕاستی بۆ من ناڕەحەتکەر بوو، کە لە پاشخانێکی خێزانیی کێشەدارەوە هاتبووم. دوای ئەم خولە مەشق و ڕاهێنانە، ئەرکی پاسەوانیکردنی بارەگاکەم پێدرا. واتە من وەک کچێکی ١٦ ساڵان بووبووم بە پاسەوان و هەر ئەم ئازادی و ڕزگارییەکی تەواو بوو کە وای لێکردم وڵات بەجێبهێڵم! من لەگەڵ کێشەی تەندروستی دەروونیدا خەباتم دەکرد، بۆیە دەمانچەیەکیان پێدام تا پاسەوان بم!
پرسیار: چ ئەزموونێکتان هەبووە لە پەیوەندیکردن لەگەڵ ئەندامانی دیکەی کۆمەڵە؟ چۆن ڕەفتاریان کردووە؟
پەرەستو: کە چوومە ناو ژینگە، پێم وابوو ئەندامانی کۆمەڵە وەک بنەماڵەیەک مامەڵە لەگەڵ یەکتر دەکەن و هەمووان بۆ ئامانجێکی هاوبەش کار دەکەن. من لە ڕاستیدا بۆ ئەوە هاتبووم بۆ کۆمەڵە بۆ ئەوەی ئەم ئیدیعایە بکەم، بۆ پڕکردنەوەی بۆشایی سۆزداریی ناو بنەماڵە بە کۆمەڵێک کورد لە کۆمەڵە! بەڵام وردە وردە تێگەیشتم کە ڕەفتارەکان زۆر جیاوازن. هیچ کام لە ئەندامەکان بەڕاستی گەرم و گوڕ و پشتیوان نەبوون و هەرگیز بوێری ئەوەم پێنەدرا کە بەرگەی ئەو بارودۆخە ئازاربەخشانە بگرم. هیچ ئومێدێک بۆ باشترکردنی بارودۆخەکان یان گۆڕینی ڕەفتاری ڕەوتی سەرەکی لە کۆمەڵەدا نەبوو! ئەو ئاسانکاریانەم نەبوو کە لانیکەم خۆشگوزەرانی ماددی لە دڵمدا هەبێت. تەنانەت ئازادیشمان نەبوو! خشتەی ڕۆژانە و دووبارەبوونەوەی وانەکانی وەرزش و سیاسەت و مێژوو بە هیچ شێوەیەک سەرنجڕاکێش نییە بۆ کچێکی تەمەن ١٦ ساڵ. بەداخەوە پیاوانی ئەوێ بە هیچ شێوەیەک مامەڵەیەکی باشیان لەگەڵ ژنان نەدەکرد. تەنانەت هەندێک جار لە گروپەکەدا گوێم لە گفتوگۆکان بوو کە ئاماژەیان بە بیرکردنەوەی پیاوسالاری دەکرد لە نێوان هەندێک لە ئەندامەکاندا کە بە ڕوونی کاریگەری لەسەر ڕەفتارەکانیان هەبوو. وەک ژنێک هەمیشە دەبوو وریا بم لە کارلێکەکانی دەوروبەرم. ئەم دۆخە بەڕاستی بۆ من نائومێدکەر بوو، کە بەدوای شوێنێکدا دەگەڕام بۆ ئارامگرتن و دەربازبوون لە کێشە خێزانییەکان. هەستم دەکرد لەو ژینگەیەدا ئەو شوێنە نادۆزمەوە کە بەدوایدا دەگەڕام. لە کۆمەڵەدا هەستی ئەمنیەت بۆ ژنان نەبوو! ئەوان بانگەشەی ئەوەیان دەکرد کە ئازادی بە ژنان دەدەن، بەڵام لە پراکتیکدا، لە نێو فەرماندە پیاوەکاندا چاوێکی سووکیان لێدەکرا.
پرسیار: چ هۆکارێک وای لێکردیت بڕیار بدەیت کە گروپەکە بەجێبهێڵیت و بگەڕێیتەوە بۆ ئێران؟
پەرەستو: لەگەڵ تێپەڕبوونی کاتدا، تا زیاتر لە کۆمەڵەدا بمێنمەوە، زیاتر گەیشتمە ئەو بڕوایەی کە ژیان لێرە بۆ من گونجاو نییە. ژیانی سەربازی و ئەو کەشوهەوایەی کە خەیاڵم دەکرد، تەواو جیاواز بوو لەوەی کە لە واقیعدا ئەزموونی دەکردم. تێگەیشتم کە کۆمەڵە ناتوانێت کێشەکانم چارەسەر بکات و لەوێ ئایندەیەکم نییە. لە ماوەی ئەو سێ مانگەی کە لە کۆمەڵە بووم، باوکم چەند جارێک سەردانی کونسوڵخانەی ئێرانی کردبوو و نزیکەی ١١ جار هاتبووە بارەگای کۆمەڵە بۆ ئەوەی من بنێرێتەوە تا دواجار توانی بەڵگەنامەی سەفەرم بۆ دەستبکەوێت! ئەگەر باوکم بەدواداچوونی نەکردبا، ڕەنگە هەر لە کۆمەڵەدا بم! کاتێک ئەم مەرجانە جێبەجێ کران، ئیتر دوودڵ نەبووم و بڕیارمدا کۆمەڵە بەجێبهێڵم و بگەڕێمەوە. بە لەبەرچاوگرتنی بارودۆخی بنەماڵەیی، هەستم دەکرد گەڕانەوە بۆ ژیانی ئاسایی و چارەسەرکردنی کێشەکان بە شێوازی دیکە باشترە لە مانەوە لە ژینگەی کۆمەڵەدا. ژینگەی بنەماڵەکەم، سەرەڕای هەموو کێشەکان، زۆر باشتر بوو لە ژینگەی کۆمەڵە و لانیکەم باوکم کەسێکی بەزەیی بوو و ڕزگاری کردم.
پرسیار: دوای گەڕانەوەت بۆ ئێران، لە لایەن بنەماڵە و کۆمەڵگاکەتەوە ڕووبەڕووی چ کاردانەوەیەک بوویتەوە؟ ئایا ئەم ئەزموونە کاریگەری لەسەر تێڕوانینی تۆ بۆ ژیان هەبووە؟
پەرەستو: کە گەڕامەوە بۆ ئێران، ترس و نیگەرانییەکی زۆرم هەبوو. نەمدەزانی مرۆڤەکان تەنانەت خێزانەکەم چۆن مامەڵەم لەگەڵ دەکەن. خەمی زیندان و ئەوە بوو کە دوای کۆمەڵە بڕیار بوو ڕەوانەی زیندانێکی دیکەی ئێران بکرێم. چونکە هەرچۆنێک بێت من دەمزانی کۆمەڵە گرووپێکی چەکداری نایاساییە. بەڵام کاتێک گەڕامەوە بۆ ئێران ڕێگەم پێدرا ژیانی ئاسایی خۆم دەست پێ بکەمەوە. تەنها بەهۆی ئەوەی بە شێوەیەکی نایاسایی وڵاتم بەجێهێشتووە، غەرامە کرام. ئەم ئەزمونە تاڵە نیشانی دام کە هەندێک جار، لە بارودۆخە سەختەکانی ژیاندا، ڕەنگە بڕیاری هەڵە بدەین، بەڵام هەمیشە دەکرێت بگەڕێینەوە و ڕێڕەو بگۆڕین. ئێستا لە هەموو کاتێک زیاتر لە بەهای ئازادی و ژیانێکی ئاسایی تێدەگەم. فێربووم کە نابێت بە دوای ڕێگاکانی هەڵهاتن بگەڕێم، بەڵکو بە شێوەیەکی لۆژیکی و بە یارمەتی ئەو کەسانەی کە بەڕاستی پشتیوانن، کێشەکانم چارەسەر بکەم. ئێستا دەزانم هەڵبژاردنەکانم زۆر گرنگن و هەوڵدەدەم بە وردی بڕیار بۆ ژیانم بدەم. هیوادارم کێشەکانی دایکم چارەسەر ببن و خێزانەکەمان بەڕاستی بتوانن جارێکی تر خێزانێک بن.