په‌ریا سەروه‌ری: ساڵی ٢٠١٨ بوو کە من و هاوسەرەکەم محەمەد ڕەزا مەجیدی بڕیارماندا ئێران بەجێبهێڵین
بە پێی ڕاپۆرتی ڕێکخراوی چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران لە سنە، یەکێک لەو شێوازانەی کە گرووپە چەکدارە کوردییەکان بۆ وەرگرتن و فریودانی هاووڵاتیانی کوردی ئێران بەکاری دەهێنن، بەڵێنی “کۆچ و کارکردن لە ئەوروپا”یە. لە ژینگەی ئابووریی گەشەنەکردووی ناوچە کوردنشینەکانی ئێران و بێباکیی ڕێژەیی حکوومەتی ئێران بەرامبەر بە ناوچە کوردنشینەکانی ئەو وڵاتە، هاوکات لەگەڵ بێکاری، نەبوونی گەشەسەندن، هەژاری و هتد، بە کردەیی گەنجانی کورد هیچ ڕێگایەکیان نییە جگە لە کۆچکردن بۆ دەرەوەی وڵات. لەم فەزایەدا گروپە چەکدارە کوردییەکان وێڕای خراپ بەکارهێنانی ئەم ژینگەیە هەوڵی بەڵێنی سەرنجڕاکێش و درۆ دەدەن و کورد بە هیوای کۆچکردن بۆ ئەوروپا و ژیانێکی باشتر و داهاتێکی بەرزتر لەلایەن ئەو گروپانەوە فریو دەدرێت. لە کاتێکدا واقیعەکە ئەوەیە کە دوای جێهێشتنی وڵات، هیچ هەواڵێکی ئەوروپا نییە و ئەندامانی ئەو گروپانە ناچارن لە بارەگای گروپەکەدا بژین و بەبێ ئاسانکاری پێویست و پێویست بژین. بەشێکی زۆر لەو کەسانە لە شەڕی جۆراوجۆری نێوان ئەو گرووپانەدا دەکوژرێن و تەنانەت تەرمەکانیان بۆ بنەماڵەکانیان ناگەڕێتەوە.
په‌ریا سەروه‌ری، لە دایکبووی ساڵی ١٩٩٥ لە شاری سنە، یەکێک لەو کچە کوردانەیە کە هاوکات لەگەڵ هاوسەرەکەی بە هیوای کۆچکردن بۆ ئەورووپا پەیوەندییان بە گرووپی کۆمەڵەوە کردووە و ماوەی ٤ ساڵە لەو گرووپەدایە. لەم ماوەیەدا چەندین یادگاری خۆشی لە کۆمەڵە هەیە و بێگومان جەخت لەوە دەکاتەوە کە هەموو بەڵێنەکانی کۆمەڵە درۆ بوون و هەرگیز نەگەیشتوونەتە ئەورووپا. خاتوو سەروه‌ری خاوەنی بڕوانامەی پۆست گریجوەیەو لە شاری سنە نیشتەجێیە. ئەندامێتی محەممەد ڕەزا مەجیدی هاوسەرەکەی لە گرووپی کۆمەڵە هۆکاری ڕۆیشتنیان لە ئێران بوو لە ساڵی ٢٠١٨، دوای ئەوەی بە شێوەیەکی یاسایی وڵاتیان بەجێهێشت، چوونەتە بارەگای کۆمەڵە لە باکووری عێراق و بۆ ماوەی ٢ مانگ لە میوانخانەی ئەو گرووپە مانەوە. خاتوو سەرواری دوای وەرگرتنی کارتی لاینەری، نزیکەی ٤ ساڵ لاینەری گروپی کۆمەڵە بووە و لەو ماوەیەدا بەشداری کۆبوونەوەکانی گروپی کردووە و سەردانی ماڵی ئەندامانی گروپی کردووە و سەردانی بارەگای کۆمەڵەی کردووە. خاتوو سەروه‌ری دوای چوار ساڵ لە باکوری عێراق لە مانگی حوزەیرانی ساڵی 2022 لەگەڵ هاوسەرەکەی گەڕایەوە ئێران.
پرسیار: خاتوو سەروه‌ری! چۆن چوویتە ناو کۆمەڵە و چی تۆی بردە ئەم ڕێگایە؟ ئایا پێشتر ئاشنای بیر و کردەوەکانی کۆمەڵە بوویت؟
په‌ریا سەروه‌ری: ساڵی ٢٠١٨ بوو کە من و هاوسەرەکەم محەمەد ڕەزا مەجیدی بڕیارماندا ئێران بەجێبهێڵین. هۆکاری سەرەکی ئێمە بۆ ئەم بڕیارە هیوای کۆچکردن بوو بۆ ئەوروپا و دروستکردنی داهاتوویەکی باشتر. ژنەکەم پەیوەندی لەگەڵ کۆمەڵە هەبووە و لە ڕێگەی ئەوەوە پێشنیار کرا کە ڕەنگە لە ڕێگەی کۆمەڵەوە بچینە ئەوروپا، بە پاڵپشتی ئەو گرووپە. بەم ڕوانگەیەوە سەردانی باکوری عێراق و بارەگای کۆمەڵەمان کرد. سەرەتا شوێنی مانەوەی کاتییان پێداین و نزیکەی دوو مانگ لە میوانخانەی کۆمەڵە نیشتەجێ بووین. دوای ئەم ماوەیە کارتی لاینەرم وەرگرت و بڕیار بوو بۆ ماوەیەکی نادیار وەک لاینەر لەگەڵ گروپەکەدا بمێنمەوە. وەک کوردێک بە گشتی ناوی کۆمەڵەم بیستبوو. بەڵام بێگومان من ئەندام نەبووم و سروشتی وردیان نەدەزانی.
پرسیار: ئەزمونی ژیانت لە کۆمەڵە چۆن بوو؟ ئایا چاوەڕوانییەکانتان جێبەجێ بوون؟ ئایا توانیت کۆچ بکەیت بۆ ئەوروپا؟
په‌ریا سەروه‌ری: هەر لە سەرەتاوە بەدوای ڕێگایەکدا دەگەڕاین بۆ گەیشتن بە ئامانجی کۆچبەریمان بە خێرایی. به ڵام ژیان له کۆمه ڵه دا به شێوه یه ک پێشکه وتوو بوو، به ڕه به ڕه تووشی که ش و هه وایه ک بووینه وه که ته واو جیاواز له چاوه ڕوانییه کانمان. بیرۆکەی ئێمە ئەوە بوو کە ڕەنگە بە پشتیوانی گروپەکە، بە ئاسانی بتوانین بچینە سەر ڕێگای کۆچبەری؛ بەڵام لە واقیعدا ڕووبەڕووی بارودۆخی سەختتر بووینەوە. لە کۆمەڵەدا هەموو ڕۆژێک کۆبوونەوە و بەرنامە بەڕێوە دەچوو و هەموو ئەندامان، تەنانەت ئەوانەی وەک من کە تەنیا بە مەبەستی کۆچکردن هاتبوون، چاوەڕوان دەکرا بە بەردەوامی ئامادەبن. ئەم کۆبوونەوانە زۆرتر باسیان لە تێڕوانینی سیاسی و بابەتی جۆراوجۆری ناوچەیی و گروپی دەکرد، کە من بەڕاستی حەزم لێی نەبوو و تەنیا بە هۆی پێداویستییەکانی گرووپەوە بەشداریم لەو بەرنامانە دەکرد. کەس لە کۆمەڵە بیری لەوە نەکردۆتەوە ئامادەکاری بۆ سەفەرەکەمان بۆ ئەوروپا بکەین. ئێمە تەنها کارمان دەکرد و بەشداریمان لە پۆلدا دەکرد، قسەمان دەکرد و گوێمان لە قسەی سیاسی و ئابووری دەگرت کە بە گشتی دووبارەبووەوە و بێگومان بێ بەها بوو. لە هەر ٤ ساڵی بوونی ئێمە لە کۆمەڵەدا، یەک هەنگاویش نەگیرا کە ڕێگەمان پێبدات کۆچ بکەین بۆ ئەوروپا و تێگەیشتین کە هەموو بەڵێنەکانی پێشوو درۆیە.
پرسیار: وەک هێڵکارێک چ ئەرکێکت بۆ دانراوە و پەیوەندییەکانتان لەگەڵ ئەندامانی تیپەکە چۆن بووە؟
په‌ریا سەروه‌ری: وەک لاینەرێک بەرپرسیارێتی زۆرم هەبوو و گەشتم بۆ ماڵی ئەندامانی سەرەکی و ئەندامانی دیکەی گروپەکە دەکرد. سەرەتا وا دیار بوو پەیوەندی دۆستانە لە نێوان ئەندامەکاندا هەیە، بەڵام بە تێپەڕبوونی کات بۆم دەرکەوت کە هەموو شتێک بە تەواوی چاودێری کراوە و هیچ تایبەتمەندییەکی نییە. چاوەڕوان دەکرا بەپێی یاساکانی گروپەکە مامەڵە بکەین و لە ڕاستیدا هەموو ژیانمان لە ژێر مایکرۆسکۆپدا بوو. واقیعەکە ئەوەیە کە ئێمە بەشێک بووین لە گروپێکی چەکدار و بە هەڵە پێمان وابوو ئازادی لە کۆمەڵەدا هەیە. کۆکۆن پێکهاتەیەکی داخراو و بەهێزکراوە. بۆ نموونە وەک ژنێک سنووردار بووم لە ئەنجامدانی زۆر ئەرکی ڕۆژانە، هەستم دەکرد بە جۆرێک لە جۆرەکان کۆنتڕۆڵم دەکرێت. هەموو شتێک دەبوو لەگەڵ هەندێک چوارچێوەی دیاریکراودا بگونجێت و ئەم فشارە نەخوازراوانە شتەکانیان بۆ ئێمە ئاڵۆزتر دەکرد. واتە لە کۆمەڵەدا ئازادی کردار و ئازادی بیرکردنەوە نەبوو و ئەم پرسانە هەمووانیان بێزار کرد. ئەمەش بەو مانایەیە کە نەک هەر هەواڵێک لە ئەوروپاوە نەبووە، بەڵکو ئێمە لەو ناوچەیەشدا سنووردار بووین.
پرسیار: ئەم ئەزموونە چۆن کاریگەری لەسەر ژیانی خێزانەکەت و پەیوەندیت لەگەڵ هاوسەرەکەت هەبوو؟ ئایا ژنەکەت بەهیچ شێوەیەک بینیوە؟
په‌ریا سەروه‌ری: بوونی ئێمە لە کۆمەڵە و ئەو مەرجانەی بەسەرماندا سەپێندرا، وردە وردە کاریگەری نەرێنی لەسەر پەیوەندیمان وەک ژن و مێردێک هەبوو. لە ڕاستیدا هەموو کارلێکەکانمان چاودێری کران و ئەمەش گرژییەکی زۆری لێکەوتەوە. بە لەبەرچاوگرتنی ئەو ئەرکانەی کە پێیان سپێردرابوو، ژنەکەم زۆربەی کات و وزەی خۆی لە کاروباری گروپیدا بەسەر دەبرد. بە تێپەڕبوونی کات پەیوەندییەکەمان زیاتر لە هاوبەشییەکی زۆرەملێ دەچوو نەک ژیانێکی پێکەوەیی. بە واتایەکی تر کۆمەڵە شتێکی بە ژیانی ئێمە کرد کە لە بنەڕەتدا ئامانجی سەرەکی خۆمان کە کۆچکردن بوو بۆ ئەوروپا پشتگوێ خست. من و هاوسەرەکەم زۆر یەکترمان نەدەبینی. هەریەکەیان ئەرکێکیان پێ سپێردرابوو.
پرسیار: دواجار چی وای لێکردی بڕیار بدەیت کە کۆمەڵە بەجێبهێڵیت و بگەڕێیتەوە بۆ ئێران؟
په‌ریا سەروه‌ری: ئەو چوار ساڵەی لە باکوری عێراق بەسەرمان برد لە چاوەڕوانی دەرفەتێک بۆ جێهێشتن و کۆچکردن بۆ ئەوروپا بەسەر برد. بەڵام لەگەڵ تێپەڕبوونی کاتدا، بۆمان دەرکەوت کە لە ڕاستیدا دۆخەکە لەوە سەختترە کە چاوەڕێمان دەکرد و نەک هەر کۆچبەری نەبوو، بەڵکو فشارە دەروونییەکان و سنووردارکردنەکانیش زیاتر بوون. کارێکی بێ کەڵک و پۆلە دووبارەبووەکان و نەبوونی مووچەی گونجاو ژیانی ئێمەی ئیفلیج کردبوو. ئێمە نە بۆ کار و پۆل نەچووبووین بۆ هەرێم. بەڵام کۆمەڵە ڕێگری کردبوو لە گەیشتن بە ئامانجەکەمان. سەرەنجام گەیشتینە ئەو دەرئەنجامەی کە بوونی ئێمە لە کۆمەڵەدا نەک یارمەتی ئامانجەکانمان نەبوو، بەڵکو زیانێکی زۆری بە ژیان و مۆڕاڵمان گەیاند. گوشارە دەرونی و سۆزدارییەکان و هەروەها ئەو ئاستەنگانەی کە لە ژیانی پێکەوەییماندا سەریان هەڵدابوو، وای لێکردین بڕیار بدەین خۆمان لەم فەزایە دوور بخەینەوە و بگەڕێینەوە بۆ ئێران. لە مانگی حوزەیرانی ساڵی 2022، دوای پرۆسەیەکی درێژخایەنی بڕیاردان، گەڕاینەوە وڵات.
پرسیار: دوای گەڕانەوەت بۆ ئێران تووشی چ کاردانەوەیەک بوویت؟
په‌ریا سەروه‌ری: سەرەڕای نیگەرانی زۆر، خۆشبەختانە دوای گەڕانەوەمان بۆ ئێران و لەبەر ئەوەی تەسلیم بووین، بە شێوەیەکی تایبەت و نەرێنی مامەڵەمان لەگەڵ نەکرا. بە تایبەت کە بە شێوەیەکی یاسایی وڵاتمان بەجێهێشتبوو. چەند پرسیارێکیان لێکردین و دواتر ڕێگەمان پێدرا دەست بە ژیانی ئاسایی خۆمان بکەینەوە. ئێستا ژیانمان ئاسایی بووەتەوە و دڵخۆشم کە توانیمان لەو ژینگە سەخت و سترێساوییە دەربچین. ئایدۆلۆژیا و ئامانجەکانی کۆمەڵە بەڕاستی ئازادی و ئارامی شەخسیی من و هاوسەرەکەمی لێ سەندبووم. تەنیا هەوڵی کۆنترۆڵکردنی ژیانی خەڵک دەدەن.
