خەباتی چەکداری دەیان ساڵە نەک هەر نەیتوانیوە هیچ شتێک بۆ خەڵک بەدەستبهێنێت، بەڵکو تەنها دۆخی ئەمنیی خراپتر کردووە و گەشەپێدانی وەستاندووە و بێمتمانەیی لە نێوان خەڵکی ئێران و حکومەتدا دروستکردووە
ڕاپۆرتێکی ئەم دواییە کە لە ماڵپەڕی دیپلۆماسی ئێرانی سەبارەت بە پابەندنەبوونی “گرووپی چەکداری دێموکراتی کوردستانی ئێران” بە بەڵێنەکانی داماڵینی چەک بڵاوکرایەوە، جارێکی دیکە تیشکی خستە سەر پێویستی بەدواداچوون بۆ ڕەگ و ڕیشەی نائەمنی لە ناوچە سنوورییەکانی ڕۆژئاوا و باکووری ڕۆژئاوای ئێران. ڕێککەوتنی ئاسایشی ئێران و عێراق بۆ داماڵینی چەک لە گروپە چەکدارە کوردەکانی ئێران کە بە ڕێککەوتنی ئاسایشی تاران و بەغدا ناسراوە، ڕێککەوتنێکی ئەمنیی نێوان ئێران و عێراق بوو کە لە مانگی ئازاری ساڵی 1401ی هه‌تاوی واژۆ کرا، بەپێی ئەم ڕێککەوتنە ئێران تا 18ی ئەیلولی ساڵی 1402ی هه‌تاوی مۆڵەتی بە عێراق دا بۆ داماڵینی چەک لە گروپە چەکدارە کوردەکانی ئێران کە بنکەکانیان لە هەرێمی کوردستانی عێراق و داخستنی ئۆردوگا سەربازییەکانیان.
لە کاتێکدا ئێران و عێراق ئەم ڕێککەوتنە هاوبەشەیان بۆ داماڵینی چەک لە گروپە چەکدارە کوردییەکانی دژبەری ئێران لە هەرێمی کوردستان واژۆ کرد، ڕاپۆرتە مەیدانییەکان و تێبینییە بەڵگەدارەکان دەریدەخەن کە ئەو بەڵێنانە، بەتایبەتی لەلایەن گروپی دیموکرات، کۆمەڵە، په‌ژاک، و پاک، نەک هەر جێبەجێنەکراون، بەڵکو پرۆسەی دامەزراندن و ڕاهێنانی هەرزەکاران، بەکارهێنانی منداڵان وەک ئامراز (منداڵانی سەرباز)، و ئەنجامدانی توندوتیژی دژی ژنان لەمانەدا کەمپەکانی گروپەکان بەردەوامن. ئەم گرووپانە بەردەوامن لە ئازادکردن و ڕادەستکردنەوەی هەرزەکاران، ژن و منداڵی کوردی ئێران؛ ئەوان بەردەوامن لە ڕێگریکردن لە پەیوەندی نێوان خێزان و ئەندامەکانیان و بە ڕێگەی جۆراوجۆر هەوڵ دەدەن پرۆسەی داماڵینی چەک خاو بکەنەوە یان بەدەرباز بن.
بەردەوامیی چالاکییەکانی ئەو گرووپانە؛ هەڕەشەیەک بۆ سەر هاوڵاتیانی کوردی ئێران
هەڵسوکەوتی چەکداری ئەم گرووپانە نەک هەر نەیتوانیوە هیچ دەستکەوتێک بۆ کۆمەڵگای کوردی بەدەست بهێنێت، بەڵکو سووڕی نائەمنی و کۆچی زۆرەملێ و هەژاریی پێکهاتەیی و ناسەقامگیری لە ناوچە سنوورییەکان بەرهەم هێناوەتەوە. هێرشی چەکداری و کردەوەی ئیستفزازیی ئەم گرووپانە چەندین جار کەشێکی ئەمنیی لە ناوچە کوردنشینەکاندا خوڵقاندووە کە دواجار هاووڵاتیانی کوردی ئێرانی بێ دیفاع و پڕۆسەی گەشەسەندنی ئەو ناوچانەیان کردۆتە قوربانی. ئەو گرووپانەی بانگەشەی داکۆکی لە مافەکانی گەلی کورد دەکەن، ئەمڕۆ بە گۆڕینی هەرزەکاران و ژنان بۆ کەرەستەی شەڕ، بوونەتە پێشێلکاری جیددی مافەکانی مرۆڤ.
بەرپرسیارێتی هاوبەشی حکومەتەکان: لە بەغداوە بۆ تاران
بە سەرنجدان بە بڕگەکانی میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان و بنەماکانی یاسای مرۆیی نێودەوڵەتی و یاسای مافی مرۆڤ کە بەکارهێنانی منداڵانی سەرباز و توندوتیژی سێکسی و جێندەری لە شەڕی چەکداریدا قەدەغە دەکات، حکومەتی عێراق و بەتایبەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەرپرسیارێتییەکی یاسایی ڕوونی لە ئەستۆدایە. هەرێمی کوردستان پابەندە بە ڕێگریکردن لە بەردەوامی چالاکییەکانی گروپە چەکدارە نادەوڵەتیەکان لەسەر خاکەکەی و داخستنی کەمپەکانی ئەو گروپانە و داماڵینی چەک لە هێزە چەکدارەکانیان. لە بەرامبەردا حکوومەتی کۆماری ئیسلامیی ئێرانیش بەرپرسیارێتی پاراستنی ئاسایشی هاووڵاتیانی و بەدواداچوونی لێپێچینەوەی جددی لە هۆکارەکانی ئەو نائەمنییانە لە ڕێگەی دامەزراوەکانی مافی مرۆڤ و دەزگاکانی قەزایی وەک ئەنجوومەنی مافی مرۆڤ و نەتەوە یەکگرتووەکان لە ئەستۆدایە.
بانگەوازێک بۆ پێداچوونەوە و کۆتاییهێنان بە توندوتیژی
داوا لە سەرکردەکانی گرووپە چەکدارە کوردییەکان، بەتایبەتی دیموکرات، کۆمەڵە، په‌ژاک و پاک دەکەین، چاو لە دەرەنجامە وێرانکەرەکانی دەیان ساڵەی خەباتی چەکداری بکەنەوە، کە نەک هەر هیچ دەستکەوتێکی بۆ خەڵک بەدەست نەهێناوە بەڵکو تەنیا ژینگەی ئەمنیی توندتر کردووە و گەشەسەندنی ڕاگرتووە و بێمتمانەیی لە نێوان گەل و حکومەتدا دروست کردووە. دوای چوار دەیە لە شەڕ و تیرۆر و سیاسەتی چەکداری، عەبدوڵڵا ئۆجەلان، سەرۆکی تاقمی تیرۆریستی پەکەکە، دواجار قبووڵی کرد کە پێویستە پەکەکە چەک داماڵێت و لە ڕێگەی کەناڵە سیاسی و مەدەنییەکانەوە بەدواداچوون بۆ داواکارییەکانی بکات. به ڕده وامی زیاتر له 4 ده یه سیاسه تی چه کداری له لایه ن گرووپه چه کداره کورده کانی ئێرانه وه به ڕاستی چی بۆ کۆمه ڵگای کورد له ئێران ده گات؟ بەردەوام بوون لەسەر ئەم ڕێگایە تەنها بازنەی خراپەکاری توندوتیژی و هەژاری دووبارە دەکاتەوە. ڕێکخراوی چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران داوا لە هەموو دامودەزگا نێودەوڵەتییەکان و حکومەتە بەرپرسیارەکان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و میدیای سەربەخۆ دەکات کە هەنگاو بنێن بۆ کۆتاییهێنان بە پڕۆسەی چەکداری و دژە مافی مرۆڤی ئەو گرووپانە و دەنگی قوربانیانی منداڵی سەرباز و ژنانی زیانلێکەوتوو و ئەو کەسانە بن کە ساڵانێکە لە ژێر سێبەری نائەمنیدا مافی ژیان و خوێندن و کار و ئاسایش و گەشەپێدانیان لەدەستداوە.
