کونسوڵی گشتیی ئێران لە سلێمانی: بەدواداچوون بۆ پێشێلکردنی مافی هاووڵاتیانی ئێرانی لە لایەن گرووپە تیرۆریستییەکانەوە دەکەین
یەکێک لەو شتە گرنگانەی کە کونسوڵخانەی گشتیی ئێران لە سلێمانی لە کارنامەی بەردەوامی خۆیدا هەیەتی، بەدواداچوونە بۆ حاڵەتەکانی پێشێلکردنی مافی هاووڵاتیانی ئێرانی لەلایەن گروپە چەکدارەکانەوە.
بە لەبەرچاوگرتنی گرنگی جێبەجێکردنی تەواوی بڕگەکانی ڕێککەوتنی ئەمنی ئێران و عێراق بۆ گەشەپێدان، سەقامگیری و پێشکەوتن بۆ خەڵکی ناوچەکانی ڕۆژئاوا و باکووری ڕۆژئاوای ئێران و بەدواداچوونی بەردەوامی چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران لە ڕیزدا لەگەڵ مافی هاووڵاتیانی کوردی ئێران و بە مەبەستی زیاتر هۆشیارکردنەوەی ئامادەبووان لە دوایین بارودۆخ جێبەجێکردنی پەیماننامەی نێوان ئێران و عێراق بەمەبەستی سنووردارکردنی چالاکییەکانی گرووپە چەکدارەکان و چەکداماڵینیان، کە بووەتە هۆی ئەوەی هیوای خەڵکی ناوچە کوردنشینەکان بۆ گەڕانەوەی ئەندامانی بنەماڵەکانیان، لەگەڵ محەمەد مەحمودیان، کونسوڵی گشتی ئێران لە سلێمانی، گفتوگۆیەکی وردمان کرد. دەقی تەواوی گفتوگۆکە بەم شێوەیەیە:
پرسیار: لە ئێستادا قەبارەی پەیوەندییە بازرگانییەکانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستانی عێراق چەندە؟ ئایا ئامانجێکی دیاریکراو هەبووە بۆ باشترکردنی؟ پلانی باشترکردنی ئاستی کارلێکەکانی بازرگانی چییە؟ بەشداری و ڕۆڵی کونسوڵخانەکەمان لە سلێمانی لەم بەرنامەیەدا ڕوون بکەرەوە.
کونسوڵی گشتیی ئێران لە سلێمانی: بەپێی ئەو ئامارەی لە گومرگەوە دەستکەوتووە، قەبارەی هەناردەی ئێران بۆ هەرێمی کوردستان لە ساڵی ڕابردوودا نزیکەی ٣ ملیار دۆلار بووە (بەبێ ترانزێت)؛ لەسەر بنەمای ئەمەش ئاماری ٦ مانگی یەکەمی ساڵی ٢٠٢٤ گەشەیەکی بەرچاو لە هەناردەکردن لە ڕێگەی سنوورە هاوبەشەکانەوە نیشان دەدات. بۆ نموونە وەک یەکێک لە دەروازە سنوورییە هاوبەشە چالاکەکان، لە سنووری پەروێزخان، هەناردەکردنمان بە ڕێژەی ٦٠% زیادی کردووە. بە لەبەرچاوگرتنی نزیکایەتی کولتووری و مێژوویی و جوگرافیای نێوانمان و تواناکانی هەناردەکردنی وڵاتەکەمان و تواناکانی بازاڕی هەرێمی کوردستان، گەشەی ساڵانەی 30% لە قەبارەی ئاڵوگۆڕە بازرگانییەکانی نێوان هەردوولا خراوەتە بەرنامەی کار، و بەشێکی بەرچاوی تا ئێستا بەدەست هاتووە.
لەم ڕووەوە پاراستنی سنوورە هاوبەشەکان وەک دەروازەیەک بۆ ئاڵوگۆڕکردن گرنگییەکی تایبەتی هەیە، و بەهۆی بوونی ٦ سنووری هاوبەش لە شێوەی ٢ مەرزی فەرمی و ٤ سنووری نافەرمی لە ناوچەی کونسوڵخانەی سلێمانی، ئەم بابەتە بووەتە یەکێک لە ئەولەویەتەکانمان. بۆ ئەم مەبەستە سەردانی دەورەیی بۆ سنوورە هاوبەشەکان و هەوڵدان بۆ دامەزراندنی پەیوەندی بەردەوام لە نێوان بەرپرسانی هەردوو دیوی سنوورەکان بۆ ڕێگریکردن لە هەر پشێوییەک لە بازرگانی نێوان هەردوولادا لە کارنامەی ئەم دەزگایەدا هاتووە.
پرسیار: ئاستەنگەکانی بەردەم زیادکردنی هاوکاری و کارلێکی بازرگانی نێوان هەردوولا چین و چ ڕێکارێک بۆ چارەسەرکردنیان گیراوەتەبەر؟
کونسوڵی گشتی ئێران لە سلێمانی: گرنگترین بابەت نەبوونی پەیوەندی بانکی لە نێوان هەردوو وڵاتدایە. بەداخەوە بەهۆی سزاکانی ئەمریکاوە حکومەتی عێراق دۆلاری حکومەت بۆ ئەو بازرگانانە تەرخان ناکات کە بەنیازن لەگەڵ ئێراندا بازرگانی بکەن و بەو هۆیەوە ئەو بازرگانانە ناچارن دراوی بیانی بە نرخێکی بێ بەرامبەر دەستەبەر بکەن، ئەمەش دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی نرخی تێچوونەکان لە کاڵای ئێرانی بە بەراورد لەگەڵ کاڵای هاوشێوەی وڵاتانی دیکە و کەمکردنەوەی توانای کێبڕکێی بەرهەمە ئێرانییەکان. (جیاوازی نرخی نێوان دەوڵەت و دراوی ئازاد لە عێراق هەندێک جار دەگاتە سەدا ١٧ بۆ ٢٠). لەمبارەیەوە زۆر جار کۆبوونەوە لەگەڵ دەسەڵاتدارانی هەولێر و بەغدا کراوە و هیوادارە لە ئایندەیەکی نزیکدا چارەسەرە پێشنیار کراوەکان بخرێنە بواری جێبەجێکردنەوە.
پرسیار: بە لەبەرچاوگرتنی ئەو جەختکردنەوە لەسەر دروستکردن و خۆشگوزەرانی بازاڕە سنوورییەکان، تکایە سەرەتا پێم بڵێن چەند لەو بازاڕانە هەن و ئەگەر هەر ئامانجێکی دیاریکراو لەم ڕووەوە هەبێت؟
کونسوڵی گشتیی ئێران لە سلێمانی: دەروازە سنوورییەکان و بازاڕەکان دەتوانن تا ڕادەیەکی زۆر قەرەبووی ئەو بۆشاییە ئابوورییەی سنوورەکان بکەنەوە و ڕێگری لە چۆڵبوونی سنوورەکان بکەن؛ ئەمەش لە بەرامبەردا دەتوانێت زۆر کاریگەر بێت لە زیادکردنی فاکتەری ئاسایشی سنوورەکان و زیادکردنی هاتنی گەشتیاران. لە ساڵانی ڕابردوودا بازاڕی چالاکمان لە ناوچە سنوورییەکانی ئێران و هەرێمی کوردستان هەبووە، کە بە هۆی هۆکاری وەک ڕەچاوکردنی ئەمنی داخران، یان پڕۆسەی چالاکییەکانیان گۆڕدرا و بە شێوەی بازاڕی کاتی نافەرمی بەردەوام بوون . بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە چالاکیی دەروازە و دەروازە سنوورییەکان پێویستی بە ڕەزامەندی حکومەتی ناوەندی عێراق هەیە، بە هەماهەنگی لەگەڵ نوێنەرایەتییەکانی دیکەی وڵاتەکەمان لە عێراق، هەوڵ دراوە بۆ وروژاندن و بەدواداچوونی ئەم بابەتە لە لیژنەی هاوبەشی سنووری هەردوو وڵات.
پرسیار: ساڵێک بەسەر جێبەجێکردنی ڕێککەوتنی ئەمنی ئێران و عێراق تێپەڕیوە. باسی نوێترین دۆخی جێبەجێکردنی بڕگەکانیم بۆ بکە.
کونسوڵی گشتی ئێران لە سلێمانی: خۆشبەختانە دیدگایەکی هاوبەش لە نێوان تاران و بەغدا سەبارەت بە گرنگی ئاسایشی دوو وڵات بەتایبەت ئاسایشی سنوورەکان هەیە. ڕێککەوتنی ئەمنی ئەنجامدراو لە ڕاستیدا چوارچێوەیەکی فەرمی و ئۆپەراسیۆنی بەم نیگەرانییە هاوبەشە بەخشی. لە دوای جێبەجێکردنیەوە، خۆشبەختانە هەنگاوی کاریگەر لە لایەن هەموو لایەنەکانەوە نراوە. لەم بارەوە هاوکاری ئەرێنیمان لە هەرێمی کوردستانی عێراقەوە بینیوە و هیوادارین ئەم پرۆسەیە بەردەوام بێت. بێگومان ئەمە پرسێکی درێژخایەنە و پێویستە لە قۆناغە جیاجیاکانی ئەو جۆرە پرسانەدا دانوستان لە نێوان هەردوولادا بکرێت. هەروەک دەزانن کاک ئەلعارجی ڕاوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی عێراق لەگەڵ شاندێکی بەرپرسانی دیکە لەوان وەزیری ناوخۆی هەرێمی کوردستانی عێراق سەفەری تارانیان کرد و لەگەڵ بەرپرسانی جۆراوجۆری ئێران کۆبووەوە. ئەم بابەتە ئاماژەیە بۆ بەردەوامی ڕاوێژ و گفتوگۆی بنیاتنەر لە نێوان لایەنەکاندا. دەتوانین بڵێین ئەمڕۆ لێکتێگەیشتنێکی باشتر لە نێوان لایەنەکاندا هەیە سەبارەت بە گرنگی مامەڵەکردنی دروست و لە کاتی خۆیدا لەگەڵ پرسە ئەمنییەکان.
پرسیار: گرنگترین ڕێوشوێنەکانی کونسوڵخانەی ئێران لە سلێمانی بەمەبەستی پاراستنی مافی هاووڵاتیانی کوردی ئێران کە بوونەتە قوربانی پێشێلکردنی مافی مرۆڤ لەلایەن گروپە چەکدارەکانەوە چی بووە؟ چ پلانێکتان هەیە بۆ پشتیوانی زیاتر و بەدواداچوون بۆ کێشەکانیان؟
کونسوڵی گشتی ئێران لە سلێمانی: یەکێک لەو شتە گرنگانەی کە کونسوڵخانەی گشتی کۆماری ئیسلامی ئێران لە سلێمانی لە کارنامەی بەردەوامی خۆیدا هەیەتی، بەدواداچوونی دۆسیەکانی پێشێلکردنی مافی هاووڵاتیانی ئێرانیە لەلایەن گروپە تیرۆریستییەکانەوە. لە زۆر حاڵەتدا هاونیشتمانیان کە بە دەستی ئەو گرووپە تیرۆریستییانە فریودراون، دێنە لامان و داوای هاوکاریمان دەکەن بۆ ئەوەی لە دەستی ئەو تاوانبارانە ڕزگاریان بکەین و بگەڕێنەوە وڵات. ئەو وەسفانەی کە ئەم کەسانە بۆ دۆخی ناوخۆیی گروپە جیاوازەکان دەیکەن، زۆر ناڕەحەتکەر و جێگەی داخە. هەموو جۆرە ئەشکەنجە و دەستدرێژییەکی دەروونی و جەستەیی، ڕێگەنەدان بە گەڕانەوەی خەڵک بۆ زێدی خۆیان و زیندانیکردنی خەڵک و ڕێگەنەدان بە بەرکەوتن لەگەڵ بنەماڵەکانیان، بەشێکە لە کارە نامرۆڤەکانی ئەو بزووتنەوە چەکدارانە. بە پێی ئەرکە یاسایی و مرۆییەکانیان، هاوکارەکانم بەدواداچوونیان بۆ هەموو کەیسەکان و ڕەوانەکردنەکان کرد و بە هاوکاری کونسوڵخانەکان زۆرێک لەو کەسانە توانیان لەم دۆخە ناخۆشە ڕزگاریان بێت و بگەڕێنەوە وڵات. لێرەدا ڕایدەگەیەنم کە نوێنەرایەتییەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران پەناگەی کەسانێکن کە لە لایەن ئەو گرووپە تیرۆریستیانەوە فریودراون یان زیانیان پێگەیشتووە.
پرسیار: لە ماوەی مانەوەتدا باسی چالاکییە ڕۆشنبیرییەکانی کونسوڵخانەمان بۆ بکە. هەروەها ئەو بەرنامانەی کە لە بوارەکانی تردا کردووتە.
کونسوڵی گشتی ئێران لە سلێمانی: چالاکییەکانی کونسوڵخانەی گشتی کۆماری ئیسلامی ئێران لە پەیوەندییە ئابوورییەکان یان پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری کونسوڵگەری تێدەپەڕێت. خۆشبەختانە پەیوەندی زۆر لەبار لە نێوان ئەم دەزگایە و بەشی ڕۆشنبیری و ئەکادیمی و چینە خوێندەوارەکانی هەرێم بە گشتی هەیە. بەشداری هونەرمەندانی ئێرانی لە پێشانگای هونەری جۆراوجۆر لە شاری سلێمانی، بەڕێوەچوونی چەندین پێشبڕکێی وەرزشی دۆستانە لە شاری سنە و ئامادەبوونی بڵاوکەرەوەی ئێرانی لە پێشانگای کتێبی شاری سلێمانی، بەشێکە لە کارلێکی دوولایەنە لە بواری فەرهەنگی و وەرزشی. ماڵی فەرهەنگی کۆماری ئیسلامی ئێران لە دوو ساڵی ڕابردوودا ڕۆڵێکی زۆر بەرچاوی هەبووە و میوانداری زۆر کەسی ئارەزوومەندی فێربوونی زمانی فارسی و هونەری ئێرانی کردووە. نزیکایەتی مێژوویی و کولتووری دەرفەتی زۆری بۆ قوڵکردنەوەی دۆستایەتی و دۆستایەتیی نێوان هەردوو وڵات ڕەخساندووە و ئەم کونسوڵخانەیە گشتییە بە هەموو توانای خۆیەوە هەوڵ دەدات هەردوو نەتەوەی ئێران و عێراق لەیەکتر نزیک بکاتەوە، هەروەها کوردانی ئازیز.
