به گزارش دیدبان حقوق بشر کردستان ایران، پژوهکشده مطالعات استراتژیک خاورمیانه در تهران، روز چهارشنبه 3 دی 1399، میزبان خانم پروفسور اوزدن زينب اوكتاو، استاد دانشگاه مدنیت استانبول و مدیر گروه روابط بین‌الملل این دانشگاه بود. موضوع این جلسه مجازی، روابط ایران و ترکیه در چند سال اخیر و آینده روابط دو کشور اعلام شده بود. با توجه به تاثیر مساله کُردی و فعالیت گروه‌های مسلح کُرد در دو کشور کارنامه سیاهی در اقدامات تروریستی دارند، چند سوال از این استاد دانشگاه در مورد پ.ک.ک و تاثیر آن بر روابط دو کشور پرسیده شد که دیدبان حقوق بشر و خبرنگار آن، این سوالات را پرسیدند. خبرنگار دیدبان، به طور مشخص دو سوال را مد نظر قرار داد:
- عامل پ.ک.ک و مساله کُردی چگونه بر روابط ترکیه و ایران تأثیر گذاشته است؟
- چرا رسانه‌های ترکیه فقط در مورد ی.پ.گ. و پ.ک.ک صحبت می‌کنند و از پژاک به عنوان شاخه ایرانی پ.ک.ک، سخن نمی‌گویند؟ این گروه جنایات بسیاری در مناطق کردنشین ایران انجام داده است و شاخه ایرانی پ.ک.ک می‌باشد؟
استاد دانشگاه استانبول به این سوالات به طور مفصل و به زبان ترکی پاسخ داد که پاسخ‌های وی به شرح زیر است:
«ما و ایران، مشکل کُردی نداریم، مشکل اصلی، فعالیت پ.ک.ک به نام کُردها است. این مشکل تا حد زیادی بر روابط بین ترکیه و ایران تأثیر منفی دارد. بعضاً، ترکیه در جنگ علیه پ.ک.ک از ایران کمک می‌گرفت. ایران مخالف ورود ترکیه به عفرین بود که باعث دلسردی مقامات آنکارا نیز شد. لذا این عامل بر روابط دو طرف، تاثیر داشته است. باید تاکید کنم که پ.ک.ک، پ.ی.د. و ی.پ.گ. سازمان‌های تروریستی هستند که توسط آمریکا ساخته شده و باید درک کرد که اهداف آمریکا را دنبال می‌کنند. از طرف دیگر پژاک، به عنوان شاخه ایرانی پ.ک.ک، بر ترکیه تأثیر نمی‌گذارد. همچنین به دلیل اینکه پ.ژ.ا.ک. غیرفعال است و با ایران توافق کرده است و اردوگاه‌های خود را در ایران تعطیل کرده، رسانه‌های ما از پژاک، سخن نمی‌گویند. برخلاف پژاک، پ.ی.د. و ی.پ.گ. در سال 2011 و در آغاز درگیری‌های سوریه ظاهر شدند. آنها در مرز ترکیه فعال هستند و ما را تهدید می‌کنند. قبل از جنگ سوریه وجود نداشتند. اما پژاک، ما را تهدید نمی‌کند.
پژاک در این ایام، خیلی فعال نیست. اما می‌تواند دوباره به یک مشکل بزرگ برای ایران تبدیل شود. ایران به اندازه ما تحت تهدید جدی پ.ک.ک، ی.پ.گ، پ.ی.د. و پژاک است. هر دو طرف باید اقدامات احتیاطی را انجام دهند. پیش از آغاز جنگ داخلی در سوریه، ترکیه اطلاعات مربوط به پژاک را به ایران و ایران نیز اطلاعات مربوط به پ.ک.ک. به ترکیه را ارائه می‌داد. ایران این تبادل اطلاعاتی را در شروع درگیری‌های سوریه متوقف کرد. در سال 2011، پژاک اردوگاه‌های خود را در ایران تعطیل و کمتر تهدیدی برای ایران ایجاد کرده است. البته اعتقاد دارم که ی.پ.گ. هم می‌تواند برای ایران یک تهدید باشه؛ البته هنوز تأثیر زیادی بر امنیت ایران نداشته است».
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران، ضمن تایید کلیات سخنان خانم زینب اوکتاو؛ اعتقاد دارد نظر ایشان مبنی بر تعطیلی پایگاه‌های پژاک و عدم تهدید امنیت ملی ایران و کردهای مرزنشین ایران، توسط این گروه، صحیح نیست. دیدبان حقوق بشر کردستان ایران، بارها مستندات اخاذی این گروه از فعالان اقتصادی، ربایش کودکان و نوجوانان برای جنگ در پوشش پ.ک.ک با ترکیه و اقدامات تروریستی و قتل کولبران و مردم عادی را مستند کرده است که این موارد نشان می‌دهد، پژاک همچنان علیه کردهای ایران فعال است. هرچند این گروه به دلیل ارتباط سازمانی با پ.ک.ک و این نکته که پ.ک.ک در سوریه و اقلیم، ضربات متعددی دریافت کرده و بسیار تضعیف شده است، پژاک نیز از این آسیب‌ها متأثر شده است. همچنین آگاهی عمومی از جنایات پژاک در مناطق کردنشین ایران، بسیار افزایش پیدا کرده و میزان اقبال به این گروه مسلح و نامشروع، به شدت کاهش پیدا کرده است.
پروفسور اوکتاو در مورد موضوعات جالب دیگری نیز صحبت کردند. وی گفت که «ترکیه همیشه قصد داشته با همسایگان خود، هم از طرف غرب و هم از شرق، رابطه حسنه برقرار کند. در سال‌های 2008 و 2009 وضعیت اقتصاد و روابط با ایران خوب و ترکیه در آستانه پیوستن به اتحادیه اروپا بود. تجارت و صلح در این کشورها نیز موثر بود. اما در سال 2010 جو سیاسی تغییر کرد. اختلافات اسرائیل و ترکیه در مورد کشتی اعزامی به فلسطین اشغالی، تنش‌های داخلی در ترکیه ناشی از تحرکات جریان گولن و نفوذ نیروهای آن در ارتش، دادگاه و دانشگاه‌ها و تلاش آنها برای کودتا، بهار عربی، جریان پناهندگان، مشکلات مرزی و… باعث آسیب به اقتصاد ترکیه شد و پ.ک.ک به دلیل همه این مشکلات تقویت شد. اکنون همسایه خوب بودن سخت بود و همسایگان نیز مشکلات خود را دارند. ایران در معرض تهدید داعش قرار داشت و سوریه و عراق توسط داعش اشغال شدند. همچنین در مصر تغییر رژیم را شاهد بودیم. برای ترکیه امکان نداشت که «تحت فشار مشکلات خود و همسایگان» یک «همسایه خوب» بماند».
وی همچنین گفت که «ترکیه می‌خواهد روابط خود با اسرائیل را نیز عادی کند. آنها سال‌ها گفتگویی نداشتند، اما اخیراً گفتگوها آغاز شده است. با این حال، ترکیه و قطر از تئوری دو دولت پیروی می‌کنند. صلح با اسرائیل مهم است، زیرا آنها اکنون به مدیترانه رسیده‌اند. اسرائیل بسیار قدرتمند شده و با مصر ارتباط خوبی هم دارد. ایران باید احتیاط کند. اگر اسرائیل به خلیج فارس وارد شود، دیگر آنجا را ترک نخواهد کرد. هفته گذشته، یک زیردریایی اسرائیلی از کانال سوئز عبور به خلیج فارس وارد شد که این به نظر من یک پیام برای ایران است».