دیدبان حقوق بشر کردستان ایران خطاب به دولت سوئد

مسئولیت‌پذیری حقوق بشری در قبال خشونت‌های شبه‌نظامیان کُرد ضروری است

دیدبان حقوق بشر کردستان ایران به عنوان یک نهاد حقوقی و غیرانتفاعی که به طور تخصصی و برای چند سال مسائل حقوقی و نقض حقوق بشر در مناطق کردنشین ایران را رصد و مستند کرده است، اخیرا در نامه‌ای به دولت سوئد، ضمن تشریح موارد نقض حقوق بشر توسط گروه‌های شبه‌نظامی کُرد فعال در اقلیم کردستان عراق، بر ضرورت مسئولیت‌پذیری دولت سوئد در قبال خشونت‌ورزی سیستماتیک این گروه‌ها تاکید کرده است. متن نامه به شرح زیر است:

«دید‌بان حقوق بشر کردستان ایران، با استناد به اصول مسلم حقوق بین‌الملل بشر‌دوستانه و موازین جهانی حقوق بشر، نگرانی عمیق خود را نسبت به نقض‌های فاحش و گسترده حقوق انسانی توسط گروه‌های شبه‌نظامی کُرد فعال در مناطق مرزی غرب ایران اعلام می‌کند. این گروه‌ها شامل پژاک، پاک، کومله و حزب دموکرات کردستان ایران هستند که رفتارهایی چون به‌کارگیری کودک‌سرباز، اعمال خشونت سیستماتیک علیه زنان و دختران، تهدید و فشار بر خانواده‌ها، و سلب آزادی‌های بنیادین از شهروندان کرد ایرانی را به صورت مکرر و سیستماتیک در پیش گرفته‌اند. این اقدامات صراحتاً در تعارض با قواعد شناخته‌شده بین‌المللی و تعهدات الزام‌آور دولت‌ها و گروه‌های غیردولتی تحت حقوق بین‌الملل هستند. از جمله:

1. کنوانسیون حقوق کودک (CRC) مصوب ۱۹۸۹ که در ماده ۳۸ دولت‌ها را موظف به اتخاذ تدابیر لازم برای تضمین حمایت از کودکان در برابر مشارکت در مخاصمات مسلحانه می‌کند؛
2. پروتکل اختیاری کنوانسیون حقوق کودک در خصوص مشارکت کودکان در منازعات مسلحانه (OPAC) مصوب ۲۰۰۰ که به‌صراحت استفاده از افراد زیر ۱۸ سال در گروه‌های مسلح غیردولتی را ممنوع کرده و آن را مصداق سوء‌استفاده از کودکان می‌داند؛
3. کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان (CEDAW) که بر منع خشونت، بهره‌کشی و تبعیض جنسیتی تأکید دارد و دولت‌ها را موظف به حمایت از حقوق زنان و دختران در همه شرایط از جمله درگیری‌های مسلحانه می‌نماید؛
4. اسناد بنیادین حقوق بشری همچون اعلامیه جهانی حقوق بشر (۱۹۴۸)، میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی (ICCPR) و کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو، که همگی بر حمایت ویژه از غیرنظامیان، زنان و کودکان در برابر خشونت و آسیب تأکید دارند.

در واقع می‌توان گفت همه اصول حقوق بین‌الملل بشردوستانه، قواعد و کنوانسیون‌های بین‌المللی و رویه‌های حقوقی حاکم بر رفتار کشورها، توسط این گروه‌های شبه‌نظامی نقض می‌شود. با توجه به اقامت برخی از اعضای ارشد این گروه‌ها در کشورهای اروپایی به‌ویژه سوئد، دیدبان حقوق بشر کردستان ایران از دولت محترم سوئد می‌خواهد که:

پرنسیب‌ها و تعهدات حقوق بشری خود را در قبال این گروه‌ها اعمال نماید؛

با اتخاذ تدابیر قانونی، سیاسی و دیپلماتیک از تداوم فعالیت‌های این افراد جلوگیری کند؛

زمینه را برای مکاتبه و دیدار قربانیان با نهادهای مسئول در سوئد جهت ارائه مستقیم شهادت‌ها و مستندات فراهم سازد.

بخشی از این مستندات، شامل گزارش‌های تصویری، روایت‌های میدانی، مستندات حقوقی و اسناد شناسایی قربانیان کودک‌سرباز و زنان آسیب‌دیده، در پایگاه رسمی اینترنتی دید‌بان حقوق بشر کردستان ایران در دسترس عموم قرار دارد. ما بر این باوریم که دولت‌های ایران، اقلیم کردستان عراق و دولت مرکزی عراق نیز موظف‌اند در چارچوب حقوق داخلی و تعهدات بین‌المللی خود، پاسخگوی امنیت و کرامت انسانی شهروندان باشند. متأسفانه در سال‌های اخیر، نبود عزم کافی از سوی این دولت‌ها باعث تسلط بیشتر گروه‌های مسلح بر بخشی از مناطق مرزی شده و امکان نقض حقوق انسان‌ها را به‌ویژه برای گروه‌های آسیب‌پذیر افزایش داده است. مهمترین قربانیان این گروه‌ها، زنان و کودکان هستند.

از نگاه ما، تنها با عزم جدی، فراملی و فارغ از مواضع سیاسی می‌توان با پدیده‌های شومی چون کودک‌سربازی، خشونت علیه زنان و سرکوب آزادی‌های بنیادین مقابله کرد. وظیفه دولت‌های اروپایی و نهادهای بین‌المللی آن است که در چارچوب مسئولیت بین‌المللی خود، از بسترسازی برای تداوم این نقض‌ها جلوگیری کنند. متاسانه سران این گروه‌ها با آزادی و به راحتی در حال تردد و فعالیت و زندگی و حتی کسب درآمد در خاک اروپا و دولت سوئد هستند. برخی شبکه‌های تلویزیونی این گروه‌ها نیز مقر اصلی خود را در اروپا و سوئد انتخاب کرده‌اند که جای تامل دارد. این شبکه‌های تلویزیونی نیز در حال حمایت از اقدامات شبه‌نظامی و مسلحانه این گروه‌ها هستند و پوششی رسانه‌ای برای نقض حقوق بشر فراهم می‌کنند. مصاحبه با سران این گروه‌ها نیز توسط این شبکه‌ها انجام می‌شود. مهمترین شبکه تلویزیونی وابسته به این گروه‌های مسلح، تلویزیون آرین (آرین تی‌وی) است که در کشور سوئد فعالیت دارد و متعلق به گروه پژاک می‌باشد که به‌طور مکرر و روزانه در حال عادی‌سازی اقدامات گروه‌های شبه‌نظامی کردی و حمایت از آنها است.

این گروه‌ها در مناطق مرزی و در غرب ایران و در داخل خاک عراق (اقلیم کردستان) فعال هستند. استفاده از کودکان به عنوان سرباز، اخاذی، کسب درآمد از قاچاق انسان، توزیع مواد مخدر و.. از جمله اقدامات این گروه‌ها است که بارها مصادیق آنها در سایت دیدبان حقوق بشر کردستان ایران منتشر شده است. صدها جوان کُرد ایرانی در ساختار این گروه‌ها و به دلیل اقدامات مسلحانه آنها کشته شده‌اند و پیکر آنها هرگز تحویل خانواده‌هایشان نشده است. مساله مهم این است که این اقدامات هرگز در شبکه‌های تلویزیونی این گروه‌ها پوشش داده نمی‌شود.

ما آماده هستیم در یک فرایند شفاف و مبتنی بر حقوق بشر و قواعد بین‌المللی، اطلاعات و مستندات خود را با شما به اشتراک بگذاریم. پیشنهادات عملی دید‌بان حقوق بشر کردستان ایران برای همکاری به شرح زیر است:

1. تأسیس کمیته‌ای مشترک از نهادهای حقوق بشری در اروپا و ایران برای بررسی نقض حقوق بشر توسط گروه‌های مسلح کردی؛
2. فراهم‌سازی امکان حضور قربانیان و ارائه شهادت در نهادهای اروپایی از جمله پارلمان اروپا و سازمان‌های مردم‌نهاد مستقل در سوئد؛
3. فشار دیپلماتیک- سیاسی بر رهبران این گروه‌ها برای پاسخگویی و پایان‌دادن به اقدامات ناقض حقوق بشر؛
4. برگزاری نشست‌های تخصصی در اروپا با حضور نهادهای مدنی، نخبگان کُرد، و قربانیان برای تدوین «منشور حمایت از قربانیان خشونت در مناطق کردنشین»

دید‌بان حقوق بشر کردستان ایران آمادگی کامل دارد برای اجرای این پیشنهادات و شکل‌دهی به یک همکاری پایدار و مستند در کنار نهادهای حقوق بشری اروپایی و دولت پادشاهی سوئد قرار گیرد».

دیدبان حقوق بشر کردستان ایران

فروردین ۱۴۰۴ | آوریل ۲۰۲۵

www.ikhrw.com