این روزها در ترکیه، تنش لفظی مداوم و نزاع سیاسی و رسانه‌ای احزاب، یک حال و هوای انتخاباتی و رقابت شانه به شانه را تداعی می‌کند. در چنین شرایطی است که مجدداً، موضوع نقش کردها در انتخابات و تکلیف آرای آنها، مورد توجه احزاب قرار گرفت.
مخالفین اردوغان در میانه تنش و جدل سیاسی، برای در اختیار گرفتن آرای بیش از ۴ و نیم میلیون شهروند کُرد، وعده‌هایی دادند و نهادهای اقماری پ.ک.ک نیز شرط و شروطی تعیین کردند. اما اردوغان زیر میز زد و به شکلی قاطعانه نشان داد که اجازه نمی‌دهد یک بار دیگر این موضوعات در ترکیه مطرح شوند.
رئیس جمهور ترکیه در بازگشت از نیویورک اعلام کرد که در کشور او چیزی به نام معضل کُرد وجود ندارد و مشکلاتی که قبلاً وجود داشته، به دست حزب او حل شده‌اند.
دمیرتاش، چراغ اول را برافروخت
صلاح‌الدین دمیرتاش رهبر اسبق حزب دموکراتیک خلق‌ها (ه.د.پ) که قبلاً دوبار در دو دوره از انتخابات ریاست جمهوری در رقابت با اردوغان، آرای قابل توجهی به دست آورده، سالهاست در زندان ادیرنه به سر می‌برد.
اتهام دمیرتاش، فراخواندن مردم به خشونت و تحریک احساسات عمومی منجر به قتل است. قوه قضائیه ترکیه معتقد است که دمیرتاش کردها را برای حمایت از مردم کوبانی سوریه به خیابان فراخوانده و اعتراضات، منجر به کشته شدن ۲۷ شهروند شد. اما دادگاه حقوق بشر اروپا این اتهام را رد کرده و خواستار آزادی دمیرتاش است.
دمیرتاش که قبلاً در جریان مذاکرات صلح بین دولت و پ.ک.ک، به زندان ایمره آلی رفته و با اوجالان مذاکره کرده، چند روز پیش اعلام کرد که در انتخابات آتی، کردها حاضر نیستند بدون قید و شرط، از مخالفین اردوغان حمایت کنند.
او اعلام کرد اگر مخالفین، رای کردها را می‌خواهند، نباید از ائتلاف با ه.د.پ، شرم کنند. در غیر این صورت، ه.د.پ به صورت مستقل وارد میدان می‌شود و از مخالفین اردوغان حمایت نخواهد کرد. این در حالی است که مخالفین کمالیست و ملی‌گرای اردوغان، از ترس متهم شدن به همدستی و همراهی با پ.ک.ک، نمی‌خواهند به شکل رسمی با ه.د.پ ائتلاف کنند. در واقع، آنان رای کردها را می‌خواهند، ولی حاضر نیستند با جریانی که هدایت‌گر رای کردها است، همراه و همپیمان شود!
پاسخ به تهدید دمیرتاش چه بود؟ نخستین سیاستمداری که پاسخ داد، کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق بود. کلیچدار اوغلو که عنوان مهم‌ترین رهبر حزبی مخالف اردوغان را یدک می‌کشد، اعلام کرد که معضل کردهای ترکیه باید در تعامل با ه.د.پ، حل شود.
اما سیاستمدار ترک چپ‌گرا، سزایی تمللی که پس از دمیرتاش برای مدتی کوتاه رهبر ه.د.پ بود، بازی را خراب کرده و اعلام کرد: «اگر خواهان حل معضل کردها هستید باید به ایمره آلی بروید و با اوجالان دیدار کنید».
کلیچدار اوغلو در پاسخ گفت: «نه با پ.ک.ک کار داریم نه با اوجالان. آدرس حل معضل، پارلمان است.»
مدحت سنجار رهبر کنونی ه.د.پ و دمیرتاش نیز به همین شکل موضع‌گیری کرده و اعلام کردند که یگانه آدرس حل معضل کردها، پارلمان است و نه هیچ جای دیگری.
تحلیلگران سیاسی ترکیه، اختلاف نظر بین تمللی، سنجار و دمیرتاش را شکاف بین کردها ارزیابی کردند، اما دولت باغچلی رهبر راست افراطی حزب حرکت ملی و شریک دولت اردوغان در ائتلاف جمهور، مخالفین را به رویکرد خائنانه متهم کرد.
او اعلام کرد که چیزی به نام معضل کُرد وجود ندارد و ه.د.پ نیز، هیچ تفاوتی با پ.ک.ک ندارد و آن را باید همچون یک گروه تروریستی تلقی کرد و نه یک حزب قانونی زیر سقف پارلمان.
اردوغان چه می گوید؟
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، دیروز پس از ترک نیویورک و در داخل هواپیما، مصاحبه مفصلی با روزنامه‌نگاران داشت.
موضوع معضلات کردها و رقابت‌های سیاسی احزاب نیز یکی از موضوعاتی بود که روزنامه‌نگاران درمورد آن کنجکاو بودند.
خبرنگاری از او پرسید: این روزها یک بار دیگر مساله حل معضل کردها مطرح شده است. یکی می‌گوید باید با اوجالان صحبت شود، دیگری می گوید با ه.د.پ و آن یکی می گوید مجلس. شما چه می‌گویید؟
اردوغان گفت: «ما در کشورمان چیزی به نام معضل کُرد نداریم. آدرس حل تمام مشکلات، ائتلاف جمهور است. ما خیلی وقت است این مشکل را حل کرده‌ایم و اصلاً چیزی به نام معضل کُرد نداریم. آنان خودشان را با این حرفها سرگرم کنند. ما وقتمان را برای چنین ادعاهایی تلف نمی‌کنیم. در مرام و تفکر سیاسی ما برادری و وحدت وجود دارد و غیر از این، حرف دیگری نداریم».
تحول فکری و سیاسی یا جذب رای؟
بر اساس نص آشکار قانون اساسی ترکیه، تمام افرادی که با کشور و حکومت ترکیه رابطه شهروندی دارند «ترک» هستند و از دید قانون اساسی ترکیه، شهروند غیر ترک، وجود ندارد. این در حالی است که میلیون‌ها نفر از کردها، اعراب، علویان و چند صد هزار نفر از لازها، چرکزها و آشوریان و ارامنه، خود را ترک قلمداد نمی‌کنند و خواهان اصلاح این بند از قانون اساسی ترکیه هستند.
در ماه‌های اخیر، سخنانی به میان آمده که نشان می‌دهد حتی سران احزاب تندرو و کمالیست نیز، تمایل دارند نگرش بهتری نسبت به حقوق شهروندی کردها و دیگران وجود داشته باشد. اما واقعیت این است که هنوز هم، چیزی به نام تحول فکری و سیاسی روی نداده است.
بنابراین جا دارد به چنین سوالی پاسخ داده شود: اگر حتی مخالفین اردوغان نیز موجودیت کردها را قبول ندارند، چرا در مورد آنان صحبت می‌کنند؟ پاسخ روشن است: کردها در جامعه ترکیه دارای یک رای ۱۵ درصدی هستند (۱۰ درصد ه.د.پ، ۵ درصد آکپارتی).
این میزان رای، در واقع یک پارسنگ حیاتی است که می‌تواند به شکل جدی، سرنوشت رقابت‌های حزبی ترکیه را تغییر دهد. نهادهای اقماری پ.ک.ک بین ۱۰ تا ۱۱ درصد رای دارند که آن را مدیون کردها هستند و حزب عدالت و توسعه یا آکپارتی نیز همواره رای کردهای اسلامگرای ترکیه را به سوی خود می‌کشاند.
به عبارتی دیگر، کردها یا اسلامگرا هستند یا هوادار اوجالان و پ.ک.ک. اما حالا احزاب کمالیست، ملی‌گرا و سوسیال دموکرات و همچنین احزاب جدیدالتاسیسی همچون دو حزب باباجان و داود اوغلو، به دنبال به راه انداختن یک جریان خط سومی هستند.
پ.ک.ک در سالیان اخیر به طور کامل زمین‌گیر شده و خسارات سنگینی به کردهای ترکیه، سوریه و عراق وارد کرده است. حزب و نهاد اقماری پ.ک.ک یعنی ه.د.پ نیز، عملاً منزوی شده و در پارلمان کارکرد خاصی ندارد و تمام شهرداری‌های این حزب نیز، به اتهام همراهی با پ.ک.ک، برکنار شده و به جای آنها قیم و سرپرست دولتی مشغول به کار شده است.
اما با این وجود، زمانی که حرفی از انتخابات به میان می‌آید، هواداران سنتی، رای خود را به روال قبل به صندوق می‌اندازند و از این گذشته، درصد قابل توجهی از کردهای اسلامگرا نیز به خاطر ناکارآمدی‌های سیاسی و اقتصادی و همچنین به دلیل اظهارات تند اردوغان و باغچلی در مورد کردها، از حزب عدالت و توسعه رویگردان شده‌اند. در چینن شرایطی است که رای کردها می‌تواند سرنوشت انتخابات را تغییر دهد و تلاش‌های مخالفین اردوغان را نیز باید در این راستا ارزیابی کرد.
منبع: خبرگزاری تسنیم