مناظره دوم نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در ایران روز سه‌شنبه 18 خرداد انجام شد. فارغ از انتقاد همه مردم، نامزدها و کارشناسان به ساختار مناظره، نکته مهم که به فعالیت‌های دیدبان حقوق بشر کردستان ایران مرتبط است، تاکید نامزدها و تلاش آنها برای صحبت در مورد کولبران، حل مشکلات آنها و البته جذب آرای آنهاست. ظاهرا تعداد کولبران به قدری زیاد است که نامزدها آرای آنها را در افزایش تعداد رای خود بسیار موثر می‌دانند. این امر، مایه تاسف است؛ از سویی دیگر دیدبان حقوق بشر کردستان ایران بسیار خوشوقت است که کولبری، حل مسائل سوخت‌بران و کولبران و تلاش برای جبران عقب‌ماندگی مناطق مرزی در توسعه پایدار، به موضوع کلیدی مناظراتِ پر از نقص و ایراد تبدیل شده است. همین که رسانه‌های مرکزگرای ایرانی، به مشکلات مناطق مرزی توجه کنند، خود گام مثبتی برای درک عمومی از وضعیت اسفبار کوبران و سوخت‌بران است.
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران، بارها مسائل کولبران، ریشه‌های این مشکل و راه‌حل‌های پشنهادی خود را منتشر کرده و در فضای مجازی نیز به اطلاع نامزدها رسانده است. دیدبان پیشتر تاکید کرده بود که «عقب‌افتادگی و فقدان توسعه تاریخی نقاط مرزی، از جمله مناطق کردنشین در نهایت به مشکلات اقتصادی متعدد و آسیب‌های ناشی از آن جمله کولبری، بیکاری، قاچاق و… منجر شده است. چالش‌هایی مانند اشتغال و رفع مشکلات بیکاری، برچیدن پدیده نامبارک کولبری و تقویت توسعه تجارت مرزی، توجه به مقوله امنیت سرمایه‌گذاری، توجه به بنگاه‌های کوچک و زودبازده، ارائه امتیازات به مردم مناطق مرزی، توجه ویژه به ظرفیت‌ها و منابع این مناطق نظیر گردشگری، معادن و صنایع بزرگ؛ مستلزم توجه و به‌دور از شعارگرایی نامزدهای انتخابات است».
اکنون نیز بر این موارد تاکید می‌کنیم. ظرفیت جوانان و مردم مناطق مرزی، نباید صرف کولبری شود. کولبری را ریشه‌ای با توسعه سرمایه‌گذاری و افزایش ضریب امنیتی مناطق مرزی در غرب و شمالغرب کشور حل کنید. ما قبلا نیز تاکید کرده بودیم که در حوزه اقتصاد مناطق مرزی بهترین راهکار برای حل ریشه‌ای معضل بیکاری، حاشیه‌نشینی، کولبری و…، ساماندهی بازارچه‌های رسمی و قانونی و توقف هرگونه فعالیت تحت عنوان کولبری است. امیدواریم نامزدهای محترم صرفا برای جلب رای، به کولبران و سوخت‌بران اشاره نکنند و بعد از کسب قدرت هم در پی حل ریشه‌ای این مساله باشند و سراغ طرح‌های مضحکی مانند بیمه کولبران نروند! بیمه کولبری، یعنی به رسمیت شناختن کولبری!
بیشتر بخوانید:
نامه سرگشاده شورای اجرایی دیدبان حقوق بشر کردستان ایران خطاب به نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراهای شهر و روستا
نامزدهای انتخابات در سطوح منطقه‌ای و ملی باید به طور جدی به توسعه مناطق مرزی فکر کنند. 16 سال از آغاز پروژه راه‌آهن کردستان می‌گذرد. این پروژه اکنون در چه وضعیتی است؟ عملیات ساخت راه‌آهن تهران- سنندج از سال 84 آغاز شده اما چشم‌انداز روشنی برای اتمام آن وجود ندارد. ساخت یک خط راه‌آهن آن هم برای کشوری با توان فنی و مهندسی ایران، اینقدر دشوار است؟ چرا این راه‌آهن به همدان رسید و بعد از آن متوقف شد؟ رسیدن راه‌آهن به کردستان، افزایش توان صادراتی و افزایش میزان اشتغال و به تبع آن کاهش کولبری! نامزدهای انتخابات در این موارد نیز به جای کنایه زدن سخن بگویند.
بیشتر بخوانید:
نامه دیدبان حقوق بشر کردستان ایران به رئیس قوه قضاییه جمهوری اسلامی در مورد حقوق مرزنشینان
چندی پیش بود که دیدبان گزارش داد «گزارش‌های خبری از کشته شدن یک کولبر ایرانی و مجروح شدن یک کولبر دیگر به دلیل «شکنجه» توسط نیروهای ترکیه حکایت دارند. به گفته منابع خبری، مرزبانان ترکیه این دو کولبر را «با چاقو و چماق مورد آزار جنسی و جسمی قرار داده‌اند». نیروهای ترکیه روز ۲۵ فروردین ۱۴۰۰ به سمت بهرام صمدی و حسن کچلانلو شلیک کرده‌اند که حسن کچلانلو بر اثر تیراندازی نیروهای مرزبانی ترکیه کشته شده و صمدی نیز پس از بازداشت «شکنجه» شده است. منابع خبری گزارش داده‌اند که کچلانو مردی ۳۵ ساله و پدر سه فرزند بوده است. بهرام صمدی پس از بازگشت به ایران در بیمارستانی در چالدران بستری شده و عکس‌هایی نیز از جای چاقو بر بدن او منتشر شده است». نامزدها در مورد این وضعیت و رفتار دولت ترکیه، چه موضعی اتخاذ کردند؟ در صورت پیروزی، در برابر این رفتارهای ترکیه، چه مواضعی خواهند داشت؟ بسیاری از این نامزدها، در زمان وقوع این جنایت بزرگ، در مسئولیت‌های مختلف حضور داشتند. آیا جان این کولبران، در حد یک توئیت و پیگیری از وزارت خارجه، ارزش نداشت؟
آمار و ارقام در مورد وضعیت استان کردستان، مناسب نیست. به عنوان مثال در مورد اماکن ورزشی، سایت وزارت ورزش و جوانان، اماری را به شرح زیر منتشر کرده است که نشان از وضعیت ضعیف این استان دارد. این موارد، نشان می‌دهد که مشکلات کردستان ایران، صرفا کولبری نیست؛ هرچند کولبری یکی از دردناک‌ترین آنهاست.
پس مسائل کردستان، صرفا به فاجعه کولبری محدود نیست. زیرساخت توسعه در این مناطق وجود ندارد. نگاه امنیتی به این مناطق باید تغییر کند. کردستان، یکی از بالاترین نرخ‌های بیکاری را در کشور دارد. کدام سرمایه‌گذار دولتی و خصوصی در این فضای امنیتی و بدون زیرساخت، حاضر به سرمایه‌گذاری در این مناطق است؟ در کدام برنامه نامزدها، این مسائل پیش‌بینی شده است؟
وعده‌های نامزدها را یادداشت می‌کنیم و در زمان تصدی مسئولیت، از آنها مطالبه خواهیم کرد:
عبدالناصر همتی: کوله‌برها، سوخت‌برها، بی‌شناسنامه‌ها، بیکاران، افراد دارای معلولیت، بیماران خاص، معتادان، زنان سرپرست، کودکان بی‌سرپرست و… اهداف اصلی من خواهند بود.
محسن مهرعلیزاده: درباره کولبران و ته‌لنجی‌ها صبحت شده، این افراد قشر فراموش شده‌ای هستند
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی: زمان انتخابات بازار حمایت از بانوان و کولبران داغ می‌شود.
ضمنا نامزدها فراموش نکنند اگر رئیس‌جمهور شدند، رئیس شورای عالی امنیت ملی هم هستند. پس به نیروهای مرزبانی و انتظامی دستور بدهند که حداکثر مماشات و سعه صدر را با کولبران داشته باشند. واقعا چرا باید کولبران با شلیک گلوله جنگی کشته شوند؟ همه آنها که تروریست در پوشش کولبر نیستند؛ نیروی نظامی در مرز را آموزش دهید تا کولبر را از قاچاق‌چی و تروریست، تفکیک کند.