بر اساس گزارشی که توسط یکی از اهالی شهر سقز در اختیار دیده‌بان حقوق بشر کردستان ایران قرار گرفته، یک نوجوان ۱۶ ساله کرد سقزی که به دلیل اختلاف با پدرش از خانه متواری شده است از طریق یکی از دوستانش تصمیم می‌گیرد به اقلیم کردستان برود تا بدین وسیله پدرش را تحت فشار قرار دهد؛ اما پس از اینکه به صورت غیرقانونی وارد خاک اقلیم کردستان عراق می‌شوند به همراه دوستش روز دوم توسط پلیس اقلیم کردستان در شهر اربیل دستگیر می‌شود. یکی از اعضای خانواده این نوجوان کُرد سقزی به ما اطلاع داد که با پیگیری‌هایی که صورت داده متوجه شدند که اکنون فرزندشان در اختیار یکی از گروه‌های شبه‌نظامی کُرد در اربیل است. در واقع، پلیس اقلیم کردستان عراق، به جای این نوجوان را به کنسولگری ایران در اربیل قرار دهد یا او را به ایران بازگرداند، بدترین گزینه را انتخاب کرده و این نوجوان را در اختیار گروه‌های مسلحی قرار داده که کارنامه سیاسی در نقض حقوق بشر و اقدامات تروریستی دارند. این گروه‌ها از نظر حقوق بین‌الملل، قوانین دولت عراق و حتی منطقه اقلیم کردستان، متهم به نقض حقوق بشر، نقض حقوق کودکان، استفاده از کودکان به عنوان سرباز و سایر اقدامات ضد بشری هستند. این اقدام پلیس اقلیم کردستان عراق، شائبه همکاری نظام‌مند این نهاد با برخی گروه‌های مسلح را تقویت می‌کند که لازم است دولت ایران برای حفظ امنیت خود و حفظ جان اتباع ایرانی، در این زمینه با قاطعیت برخورد کند.
خانواده این نوجوان چندین مرتبه به پلیس اقلیم کردستان مراجعه کرده و خواستار بازگرداندن فرزندشان شده‌اند، اما حکومت اقلیم هیچ اقدام موثری در این رابطه انجام نداده است. مشخصات و اطلاعات این نوجوان کرد سقزی در اختیار دیده‌بان حقوق بشر کردستان قرار دارد و این آمادگی وجود دارد تا اطلاعات مربوطه در اختیار مراجع قانونی و قضایی برای پیگیری وضعیت این نوجوان کُرد قرار داده شود. این اقدام حکومت اقلیم کردستان نقض جدی قوانین بین‌المللی و حقوق بشر به شمار می‌رود. بر اساس اطلاعاتی که در اختیار ما قرار دارد، موارد متعددی از این دست اقدامات تاکنون صورت گرفته است و متاسفانه مراجع قانونی در ایران و عراق و همچنین حکومت اقلیم کردستان توجهی به رعایت قواعد بین‌المللی و حقوق بشر ندارند.
بر اساس قوانین بین‌المللی و حقوق کودک، تحویل یک نوجوان به گروه‌های شبه‌نظامی نقض کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل است که اقلیم کردستان نیز به‌عنوان بخشی از عراق ملزم به رعایت آن است. همچنین اگر نوجوان به گروه‌هایی تحویل داده شود که ممکن است از او برای مقاصد نظامی، کار اجباری، یا استثماری استفاده کنند، این عمل به منزله قاچاق انسان محسوب می‌شود. در واقع، همه جرائم حقوقی- بین‌المللی در این مورد و ده‌ها موارد مشابه توسط نهادهای رسمی اقلیم کردستان انجام شده است. اما در ارتباط با مسئولیت دولت اقلیم کردستان نکات مهمی وجود دارد که باید مورد توجه قرار بگیرد:
۱) دولت اقلیم مسئولیت دارد از نوجوانان و کودکان محافظت کند و از هرگونه استثمار، سوءاستفاده یا خطر علیه حقوق آنها جلوگیری کند. نیروهای پلیس یا به اصطلاح آسایش در اقلیم کردستان موظفند در چارچوب قانون عمل کنند و تحویل نوجوان به گروه‌های شبه‌نظامی نقض آشکار وظایف قانونی آنها است. این وظیفه نیز فارغ از ملیت نوجوانان و سایر افراد است. یعنی پلیس اقلیم حق ندارد به دلیل ایرانی بودن افراد، آنها را تحویل گروه‌های مسلحی بدهد که در حال جنگ علیه دولت مرکزی ایران هستند.
۲) در همین رابطه دولت مرکزی عراق و سازمان‌های بین‌المللی نیز وظایفی دارند که باید پیگیری و مورد توجه قرار گیرد. مثلا دولت عراق باید بر نهادهای اقلیم کردستان فشار وارد کند تا این سیاست را ادامه ندهند.
۳) دولت مرکزی عراق یا نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل و سازمان‌های حقوق بشری باید این موضوع را بررسی کرده و اقدامات لازم را انجام دهند. بر همین اساس لازم است تلاش برای بازگرداندن این نوجوان و موارد مشابه پیگیری و آنها به محیط امن (مانند خانواده‌اش) در اولویت باشد.
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران این موضوع را به نهادهای بین‌المللی حقوق بشری گزارش کرده و امیدوار است آنها به وظایف قانونی و انسانی خودشان عمل کنند. ما به کمیساریای عالی پناهندگان و یونسیف این موضوع را اطلاع‌رسانی کرده‌ایم. همچنین از دولت ایران نیز می‌خواهیم که از طریق دیپلماسی و ارتباط با دولت عراق و اقلیم کردستان وضعیت این کودک را پیگیری و نتایج را به خانواده وی اطلاع‌رسانی نمایند. کنسولگری ایران در اربیل و سلیمانیه موظف به حمایت از حقوق شهروندان ایرانی هستند و باید مقامات محلی در اقلیم کردستان را نسبت به این رفتارهای نامتعارف پاسخگو کنند.
به هر روی تحویل یک نوجوان به گروه‌های شبه‌نظامی نقض جدی قوانین و اخلاقیات است و نیازمند اقدام فوری برای نجات نوجوان و پاسخگویی افرادی است که در این عمل غیرقانونی دخیل بوده‌اند. بر اساس یافته‌های ما در دیدبان حقوق بشر کردستان ایران متاسفانه موارد متعددی از این دست اقدامات غیرانسانی گزارش شده است که از سرنوشت برخی از آنها سال‌هاست اطلاعی وجود ندارد و تأسف‌بار اینکه مقامات محلی و مسئولین مربوطه در اقلیم کردستان، عراق و ایران هیچ اقدام موثری را برای پیگیری وضعیت این کودکان و نوجوانان انجام نداده‌اند. همه این رخدادهای تلخ در حالی است که طبق توافق امنیتی ایران و عراق، قرار شده که گروه‌های مسلح کُردی خلع سلاح شده و به عمق خاک عراق منتقل شوند. اما این اقدامات نشان می‌دهد نهادهای رسمی اقلیم کردستان عراق در حال نقض این توافق و تقویت و عضوگیری به سود گروه‌های مسلح هستند.